27 Haziran 2009 Cumartesi - 06:13

Çay kültürümüzü de yitirdik

Değerlerini koruyamayan, tanıtımını yapamayan Erzurum, kültürel özelliklerini başka illere kaptırmayı sürdürüyor. Bitlis’te yapılan Doğu Mutfak Kültürü sempozyumunda Erzurum’un kıtlama çay kültürü Van ili tarafından sahiplenildi. Doğu Anadolu Bölgesi’nin ortak kültürü olmasına rağmen, adı Erzurum’la anılan ‘kıtlama çay kültürü’nün sahiplenilmesine ise Erzurum yine seyirci kaldı.

Değerlerini koruyamayan, tanıtımını yapamayan Erzurum, kültürel özelliklerini başka illere kaptırmayı sürdürüyor. Bitlis’te yapılan Doğu Mutfak Kültürü sempozyumunda temsil edilemeyen Erzurum’un kıtlama çay kültürü Van ili tarafından sahiplenildi. Doğu Anadolu Bölgesinin ortak kültürü olmasına rağmen, adı Erzurum’la anılan ‘kıtlama çay kültürü’nün sahiplenilmesine ise Erzurum yine seyirci kaldı.

Bitlis'te bu yıl ilki düzenlenen 'Birinci Uluslararası Doğu Anadolu Bölgesi Geleneksel Mutfak Kültürü ve Yemekleri Sempozyumu'nda, 'Van Mutfak Kültüründe Çay' başlıklı bildiri sunan Araştırmacı-Gazeteci, Van Tarih ve Kültür Araştırmaları Derneği Başkanı İkram Kali, çay Vanlı ilişkisi bütün boyutlarıyla dile getirdi. Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki illerin yöresel yemekleri, yemeklerde kullanılan bitkiler, yemeklerle ilgili türküler, maniler, öykülerle ilgili yaklaşık 30 bildirinin sunulduğu sempozyumda, Van mutfağının önemli bir öğesi olan çay da bütün boyutlarıyla anlatıldı.

VANLILAR BİR ASIR ÖNCESİ ÇAY VE SEMAVERLE TANIŞTI

Bildirisinde, ilk çayın biraz keyif, biraz da tıbbi nedenlerle içildiğini, çay içerek zihni uyanık tutmak, bin bir derde deva özelliklerinden yararlanmanın hep söz konusu edildiğini vurgulayan İkram Kali, Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde; Vanlıların çaydan önce Erek Dağı'nda yapılan bal şerbeti, 'Sergüloğlu Şiyan' adlı üzüm şırası, elma ve 'Dibas' denilen içecek içtiklerini rivayet ettiğini anlattı. Geçmişi 5 bin yıl olan çayın Anadolu'da yaygınlaşmasının 16. yüzyıldan itibaren olmasına karşın Van'ın sınır ili olması ve çeşitli nedenlerle Anadolu'da çay ve semaver ile 19. yüzyıl öncesinde tanışan yörelerden biri olduğunu, Vanlıların çay içme kültürünün Rus, Azerbaycan, İran ve Kerkük'ten etkilendiğini belirten Kali, "Vanlılar çayı o kadar çok sevmişler ki 1915 de Van'ın Ruslar tarafından işgali, Ermeni çetelerinin isyan ve mezalimi nedeniyle Anadolu'nun içlerine göç eden Vanlılar, semaverlerini ve çaylarını yanlarında götürmüşlerdir. Bu durum, semaverin Anadolu'da yayılmasında etkili olmuştur" dedi.

KITLAMA ÇAY

İkram Kali, sempozyumdaki bildirisinde, 'Kırtlama' çay içme usulünün yanı sıra semaverleri, ince belli cam (İstikan-Şuşe) bardakları, sert kesme çay şekerleri, çayın yanında tüketilen çeşitli yiyecekleri, yemek sonrası çay hoş gelsin diyerek bir-iki lokma otlu Van peynirin yenilmesi, çay ve semavere ilişkin edebi eserleri, kahveleri ve elde çay servisi, çay içme biçimi ile Van ve Vanlıların çayın kültür tarihinde önemli bir yere sahip olduğuna işaret ederek şunları söyledi: ''Çay, Vanlı için çok önemlidir. Çünkü, Van ve Vanlı anlatıldığında, yazıldığında çay, semaver faslı yoksa anlatım eksik kalır. Çay Vanlıların toplumsal iletişimde, tanıtım etkili araçlardandır. Van da ziyaretine gidilen evlerde, iş yerlerinde öncelikli içecek çaydır. Vanlılar konuklarına sormadan mutlaka çay ikram ederler. Vanlılar için çay içmek usuldendir, teklifi gönüldendir. Van'da bir dost ziyaretine gittiğinizde daha oturmadan, "çay söyle" direktifi verilir. İtiraz hakkınız yoktur. Bazı illerimizde kullanılan 'çay koy' sözünün yerini Van'da 'çay doldur' alır. Vanlılar 'Kırtlama' çay içtiğinden kahvelerde genelde çay kaşıksız gelir. Van'da evlerde 'çaya doydum, içmiyorum' demenin biçimsel yolu; boş çay bardağını çay tabağının içine, sol tarafa yan yatırarak olur. Vanlılar 'Kırtlama' çay içtiğinden kahvelerde genelde çay kaşıksız gelir. Van'da evlerde 'çaya doydum, içmiyorum' demenin biçimsel yolu, boş çay bardağını çay tabağının içine, sol tarafa yan yatırarak olur. Vanlıların 'hatır çayı' dedikleri son çayı içmemek ev sahibine karşı büyük bir hakaret anlamına geleceğinden, ikram edilen son bardak çayı içmek nezakettendir. Özellikle yeni gelinleri ''sindirme/korkutma'' düşüncesiyle, kaynana ve sert mizaçlı kadınlar içtikleri çay bardağının alt tarafı yukarıya gelecek şekilde tabağa ters olarak bırakılar. Böylece 'başına deysin' imasında bulunur, içtikleri çayı ve yapılan hizmeti beğenmediklerini, gösterirler. Vanlı ehl-i keyifler, bazı tiryakiler çay bardağının yarısına kadar doldurulan, susuz koyu sade dem çay içerler. Vanlı ailelerde birkaç çeşit semaver bulunur. Bunlar; antika değerinde evladiyelik mühürlü sarı- tunç (Rus) semaver, elektrikli, porselen, çelik semaverler ve Van işi semaverleridir. Türkiye'de en büyük semaver heykeli Van'da bulunmaktadır. Semaver heykeli Vanlıların çay ve semaver tutkusunu simgelemektedir."

Kur’an Eğitimi ve Yaz Kur’an Kursları

YORUMLAR

Toplam 11 yorum var, 10 adet görüntüleniyor. Onay bekleyen yorum yok.

Küfür, hakaret içeren; dil, din, ırk ayrımı yapan; yasalara aykırı ifade ve beyanda bulunan ve tamamı büyük harflerle yazılan yorumlar yayınlanmayacaktır.
Neleri kabul ediyorum: IP adresimin kaydedileceğini, adli makamlarca istenmesi durumunda ip adresimin yetkililerle paylaşılacağını, yazılan yorumların sorumluluğunun tarafıma ait olduğunu, yazımın, yetkililerce, fikrim sorulmaksızın yayından kaldırılabileceğini bu siteye girdiğim andan itibaren kabul etmiş sayılırım.

NESRİN

22 Temmuz 2009 Çarşamba 14:25

NE BU ERZURUM DENİNCE AKLA İLK GELEN ŞEY KITLAMA ÇAY ASIL BU KONUDA BEYANDA BULUNAN KİŞİ UYARILMALI DAYANAĞIN NEDİR DİYE SORULMALI BELKİ KADAYIF DOLMASI DA ORDAN GELMEDİR HABERİMİZ YOKTUR DADAŞLAR KÜLTÜRÜMÜZE SAHİP ÇIKALIM GURBETTE BÖYLE ŞEYLERİ DUYUNCA ÜZÜLÜYORUM ŞEHRİMİZİN HER BAKIMDAN GÜZELLEŞMESİ İÇİN BİRLİK OLALIM GÖRÜNTÜSÜ DE KADERİNE TERKEDİLMİŞ YAZIK DEĞİLMİ DADAŞLAR DİYARINA

Yorumu oyla 6 4

Turan Kartal

21 Temmuz 2009 Salı 17:50

Vanlı Gardaşlar için selam tarafından yazılan 'Memleketim vandır meslegim çobandır' yorumunu yayınlamak, Erzurumlu'ya, Dadaş'a sitenize yakışmadı. Ayrıca İkram Kali kimse tanımıyorum tabrik ediyorum, özgün bir çalışma.EDİTÖR:UYARINIZ ÜZERİNE İLGİLİ YORUM ÇIKARILMIŞTIR.VANLI KARDEŞLERİMİZİ ÜZECEK HİÇ BİR TASARRUFA VE YORUMA İHTİYAREN RUHSAT VERİLMEDİĞİNİ BİLMENİZİ İSTİYORUZ.SAYGILARIMIZLA.

Yorumu oyla 6 4

M. Murat Oto

29 Haziran 2009 Pazartesi 00:39

Şemsi bey; bu söylediklerimin tamamını belgelendirebilirim, arzu ederseniz mmuratoto@hotmail.com a yazarsanız en yakın sürede size gönderirim...selamlar sevgiler.

Yorumu oyla 6 4

Ayfer 25

28 Haziran 2009 Pazar 10:12

bu provakatör haberin kendi gazetemizde çıkması açıkçası beni ziyadesiyle üzdü. Çünkü Erzurum O Sempozyumda hemde Erzurum'a ait ilk ve tek Mutfak kültürü kitabının yazarı tarafından temsil edildi. okuyabilirsiniz.KOmşu iller her konuda olduğu gibi bu konuda da etkileşim göstermiştir. Kimse kimsenin kültürünü çalmamıştır, lütfen cehaletimizi bu kadar sergileyerek proveke yapmayalım.

Yorumu oyla 6 4

şemsi

28 Haziran 2009 Pazar 08:50

Murat bey, bu söyledikleriniz sizce olan şeyler. Eğer sağlıklı kaynak gösterirseniz hepimizce olur. Biri de kalkar VAN Kalesini Erzurumlu DADAŞ ALPAGUT yapmış der. Ve bir de çıktı belge sunar. (hani bu ara belgemsi şeyler de revaçta ya)... Bırakalım bu işleri. Van mevcut haliyle de güzel. Erzurum'dan değer aşırmasına ihtiyaç yok! selamlar.

Yorumu oyla 6 4

M. Murat Oto

27 Haziran 2009 Cumartesi 22:44

Mahmut gardaş; yazdıklarımı doğru okumadığın gibi bazı konuları da bilmediğin anlaşılıyor... akıllı olmaya biraz ihtiyacı olan sensin anlaşılan... Bir şey atarken destekli at... Atatürk Türkiyenin 2. üniversitesini Van'a kurulmasını istemiş, ama öldükten sonra bürokratik ayak oyunlarıyla Erzuruma kurulmuştur. ikincisi Erzurumlu Emrah Ercişli diye yazmadım, iyi oku yazdığımı! 1930 dan 1950 lere kadar Emrah Mahlaslı tüm şiirler Erzurumluya Atfedilmiş, 1950 lerde ortaya çıkmış ki Erzurumlu Emrah Tasavvufi şiirler yazmış, Dünyevi şiirlerin tümünün Ercişiliye ait olduüğu ortaya çıkmış... ama halen tutam yar elinden tutam diye başlayan şiir bir çok yerde Erzurumluya ait gösterilmektedir. Çay ve kıtlamaya gelince bu kuzey doğu anadolunun ortak kültürüdür ancak Van'da yeri daha köklüdür...Erzurumlular tabiiki hemşerimizdir ve severiz... ama bazı gerçekler iyi bilindiği sürece.

Yorumu oyla 6 4

Murat GÜLEŞER

27 Haziran 2009 Cumartesi 16:51

dadaşlar kızmayalım gelin VAN'a VAN'lı GARDAŞLAR size gıtlama çay ısmarlasın, çay göör gıtlama gör. sevgiler

Yorumu oyla 6 4

mahmut

27 Haziran 2009 Cumartesi 12:41

Ooo vanlı kardeş baya bi atmışsın. Van nire erzurum nire. Erzurumlu emrah ercişliymiş:))) gül gül uğun. Atatürk Üniversitesi de vanınmış. Ya Atatürk Erzurum'un hemşehrisi. Onun adı ancak nüfus cüzdanında Erzurum yazdığı için Erzurum'da bir üniversiteye verilirdi. Van'a da 100b. yıl yakışmış. Bence Van Erzurum kardeş iller. birbirimizi kıskanmak yerine her ikisine de isteyelim. olmaz mıo murat gardaş. akıllı ol.

Yorumu oyla 6 4

M.Murat Oto

27 Haziran 2009 Cumartesi 12:32

Erzurum bu konularda hiç konuşmamalıdır... Van'a ait ne varsa son yüz yılda kendi kimliğine asimile etmiş bir ildir. Örnek mi; Atatürk üniversitesi hangi il içindi hangi ile kuruldu? Örnek mi? Yıllar boyu Ercişli Emrahın şiirleri Erzurumlu Emraha devşirilmedi mi? Van 7000 yıl kesintisiz olmak üzere 12000 yıllık bir il olmasından dolayı kimsenin değerlerini sahiplenmeye gereksinimi yoktur... Bunu yapanlar bir aynaya baksınlar bakalım!

Yorumu oyla 6 4