Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde Öğretim Görevlisi Yavuz Günaşdı, ‘Dadaş’ isminin oluşumunu anlattı. “İnsan-ı Kamil Delikanlı” formatını geliştiren coğrafyanın, aynı zamanda Dadaş kavramını yaşatan coğrafya olduğunu söyleyen Günaşdı, Dadaş sözcüğünün yaşadığı coğrafyanın, bu kelimenin nasıl istikak ettiğinin de ipuçlarını verebileceğini kaydetti.
DADAŞ KELİMESİNİN MANASI
Azeri Türkçesi Dil Kılavuzu’nda Dadaş kelimesi karşısında üç anlamın sıralandığını anlatan Günaşdı, bu anlamların ‘ağabeyi’, ‘erkek kardeş’, ‘delikanlı’ ve ‘yiğit kimse’ şeklinde ifade edildiğini belirterek, bir diğer anlamının ise, seslenme ve hitap kelimesi olarak kaydedildiğini belirtti. Azerice üzerindeki farisi tesirleri ve "Dad" kelimesinin Azeri Türkçesi'nde yaygın bir kullanım alanı bulduğu gerçeğinden hareket ederek, Dadaş sözünün ilk hecesine ait bazı analizler yapılabileceğini dile getiren Günaşdı, “Dad, adalet, doğruluk, atıfet, ihsan demektir. Bu kelimenin yaygın anlamlarından ikincisi sızlanma, feryat, figandır. Farsça'da Dadaş kelimesinin hem fonetik hem de anlam olarak okşayan Dâd-bahş, yani yardıma yetişen şeklidir.” diye konuştu.
“DADAŞ” İSMİNİN MUHTELİF YORUMLARI
Dadaş sözünün, Farisinden bozma bir Türk sözü olabileceği gibi, başka ihtimallerin de bulunduğunu söyleyen Yavuz Günaşdı, “Bu sözün, Farsça ve Türkçe karışımı bir kelime olması da mümkün olabilir. "Daş" ekini Dağ 'la birleştirip hiçbir kültürel arka plan olmaksızın "Dadaş" elde edenler, bu sefer Türkçe Daş ekini Farsça Dad arkasına koyup, hem fonetik hem de etimolojik mantığı olan bir çözümleme yapabilirler. Böylece mana da makul olacaktır. Çünkü anlamı itibariyle Dadaş kelimesi, adalette, yardımda, ihsanda, doğrulukta, fıtratta ve feryatta eş anlamı taşıyacaktır.” dedi.
MERTLİK VE DOĞRULUK
Dadaş kelimesinin değişik anlam ve şekillerde yorumlandığına dikkati çeken Günaşdı, “Kimine göre; mert, cesur, özü-sözü doğru, zalimin karşısında, mazlumun yanında olan merhametli, yiğit biridir. Kimilerine göre; erkek kardeş, ağabeyi, cesur, yiğit, tüm erdemleri kendisinde toplamış mükemmel bir insandır. Aynı zamanda 'numune-yi misal' bir Erzurumludur. Bazılarına göre de. Bar tutan, at binen, cirit atan, kabadayı, tığ gibi bir delikanlıdır. Erzurum, dadaşı ve bar birbiriyle yoğrulmuş tek sözcük gibidir. Bu sözcüklerden biri kullanıldığında, hemen diğerleri hatıra gelir.” şeklinde konuştu.
DADAŞ, DERDİ PAYLAŞAN, DERT ORTAĞI DEMEK…
Dadaş’ını, aile içinde ve dışında herkesin saygınlığını kazanmış, her konuda kendine güven duyulan, sofrası eşe-dosta, yoksula, düşküne açık, iyi bir aile reisi olarak tarif edildiğini belirten Yaraştırma Görevlisi Günaşdı, “Dadaş sözcüğündeki ‘da’ hecesi, Farsça’da dert anlamına gelmektedir. Bu heceye artık ‘daş’ yapım eki eklenince, ortaya çıkan Dadaş, derttaş ve aynı derdi paylaşan anlamlarına da gelebilmektedir. Dadaş kelimesi, Azerbaycan ve Türkmenistan Türkçelerinde de aynı şekilde kullanılır. Dadaş kardeş demektir. Büyük abiye dadaş denir, Bu isim, Erzurum yöresinde, ayrıca mert ve cesur gibi anlamları bünyesinde barındırmaktadır.” dedi.
Hakkımızda
İletişim
Facebook
Twitter
Google+
RSS
Sitene
Ekle
Günün
Haberleri