Ata Yurttan Ana Yurda Erzurum Barı

Erzurum halk oyunlarına "bar" adı verildiğini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Sezen, ‘Bar’ kelimesinin ‘birliktelik’, ‘topluluk’ , ‘el ele tutuşmak’, ‘bağlamak’ ve ‘beraberce oynamak’ gibi anlamlar taşıdığı belirtti.

Yrd. Doç. Sezen, “Bar, çok eski ve köklü bir geçmişe dayanmaktadır. Barın oluşumunda; iklimin, coğrafyanın ve tarihi olayların etkisi olmakla birlikte antropologlara göre bar, Türklerin Asya'dan getirdikleri milli oyunlardan biridir. Erzurum, halk oyunları açısından oldukça zengin bir bölgedir. Bu zenginlik günümüzde de bütün güzellikleriyle ve orijinalline uygun olarak yaşatılmaktadır. Erzurum Halk oyunları ve türküleri derneği halk oyunları ekiplerinin gerek yurt içinde ve gerekse yurt dışında düzenlenen yarışmalarda onur verici başarıları vardır. Erzurum barları kadın ve erkek barları olmak üzere iki bölüm halinde oynanır” dedi.

//BAR ÇEŞİTLERİ

Bar çeşitlerinin Erkek Barlarında, Baş Bar, İkinci Bar (1.aşırma), Sekme, İkinci Aşırma, Nari, Dello, Koçeri, Temirağa, Tamzara, Tavuk Bari, Felek, Çingeneler, Uzun Dere, Daldalar, Yayvan, Hançer Barından oluştuğunu anlatan Yrd. Doç. Dr. Sezen, Kadın Barlarının ise Kavak, Çiftbeyaz Güvercin, Çember, Döne, Nari, Çarşıda Üzüm Kara, Sallama, Mendilimde kişmiş ile Badem Var, Tortumun Eymeleri, Aşşahtan Gelirem, Köylü Kızı ve Delikız oyunlarından oluştuğunu kaydetti.

Yrd. Doç. Dr. Sezen, bar terimleri, erkek ve kadın kıyafetlerini ise şöyle anlattı;

//BAR TERİMLERİ

Bar oyunu: Eğlenmeyi temel amaç edinen oyunlara denir.

Kolluk: Dizilişe göre, bar başının hemen solunda olan oyuncuya denir.

Koltukaltı: Koltuk

Pöççük: Bar dizisinin en sonundaki oyuncuya verilen ad

Daldaş: Dadaş

Kelleler: Koltukaltı ile kolluk altı arasında kalan oyuncuların tümüne denir.

Sıra oyuncular: Kelleler

Sekme: Bar oyununun çabuk ve çevik hareketlerle oynanan bölümü

Yelleme: İki kısımlı barlarda ikinci kısma verilen ad. sekme ile ağırlama arasında oynanır Ağırlama: barın ilk bölümü,ağır,yavaş,ve titizce oynanan bölümü

Bar sırası: Barların birbiri peşi sıra oynanması gerektiğinde izlenecek geleneksel yol

Bar havası: Bar oyunlarının ezgi ve müziğini anlatan bir deyimdir

Bar tutmak: Bar topluluğunu para karşılığı kiralamaktır

Bar tutuşmak: Bar oynayacak oyuncuların ortaya çıkmaları

Bar çeken: Barbaşı

//ERKEK KIYAFETLERİ

Cistik: Bar oynarken ayağa giyilen ayakkabıdır. Derisinin çok yumuşak olması en büyük özelliğidir.bu özelliğe istinaden ayak figürleri daha kolay gerçekleştirilir.yaşlılar tarafından giyilene markop, gençlerin giydiğine yemeni denir.

Zığva: Uçkurlu, beli bol lacivert kumaştan yapılan arkası torba şeklinde pileli giysidir.Bunun üzerine siyah ipek kaytansüs olarak işlenir.Zığvanın bol olmasını sağlayan pile sayısının 32 olmasına özen gösterilir.

Yelek: Lacivert kumaştan yapılmıştır. İki tarafa kapanabilen kaytanlı ilikleri vardır, kenarları ve cep ağızları kaytanla işlenmiştir.

Gömlek: Gömlekler beyaz olup dik yakalıdır. Düğmeleri beyaz veya siyah olabilir.uzun olan kol ağızlarında 4-5 düğme bulunur.

Kazeki: Uzun kollu kısa bir cekettir.kolları geniş kol etrafları siyah kaytanla,ön tarafı ve cep ağızları motifli kaytanla süslüdür.

Kuşak: Eskiden Acem,Trablus, veya Tosya şalı diye adlandırılan renkli iplerle örülmüş-dokunmuş,bar oynayanın belini sıcak tuttuğu gibi aynı zamanda cep vazifesi gören kumaştır.

Gümüş köstek: Gümüşten yapılmış,yelek üzerine asılan daha önceleri saat taşımada kullanılan ince zincirden aksesuardır.

Bazubent: Ekseriyatla boncukla örülür.gümüş olanları da vardır. Kola takılan içerisine karınca duası, ayet-ül-kürsi duaları konulur.

Mendil: Erzurum barlarında mendil kullanmak bir maharet işidir.mendil her barın ritmine ve psikolojisine göre kullanılır.

//KADIN KIYAFETLERİ

Bindallı: Kadife üzerine simle Türk motifleri işlenmiş giysidir.göğüs ve boyun kısımları dantelle süslenebilir. aynı danteller kol ağzına da eklenir. kol, beden ve bel kısmı vücuda oturur, tek kısmı ise rahat hareket maksadıyla geniş yapılır.

Leçek (yazma): Başa örtülen,pullarla ve boncuklarla oyalanarak süslenen pamuktan yapılmış başörtüsüdür. bu isim halen kullanılmaktadır.

Gümüş kemer: Bar oynayan Erzurumlu kadının belinde bulunur.muhtelif parçalar halkalarla birbirine tutturularak kemer oluşturulur.İşlemelidir.kaşı daha süslüdür.bazılarında sedef kakmalar bulunur.şimdi kakmalı kemerler yapılmadığından antika değeri taşımaktadırlar.

Papuç: Papuçlar siyah ve önden bağlıdır.yumuşak deriden yapılmış olup hafiftir.kolay hareket olanağı sağlar.

Dizleme: Beyaz yünden örülmüş,diz kapaklarına kadar uzanan çoraplardır.

Mendil ve diğer aksesuarlar: Erkek barlarında olduğu gibi,kadın barlarında da barbaşı ve poççükte mendil bulunur, ayrıca boyuna beşi birlik, oltu taşı kolyeler,kollara burma bilezik parmaklara da yüzük takılır.