ERZURUM ARAŞTIRMA KAPSAMINDA
Reis Tarımsal Ürünler Sanayi'nin AC Nielsen Araştırma Grubu'na yaptırdığı, Pirinç ve Bakliyat Marka Bilinirlik Tüketici Araştırması sektöre ilişkin çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. Araştırma, Türkiye'nin farklı bölgelerindeki 13 ilinde (İstanbul, Bursa, Kocaeli, İzmir, Aydın, Ankara, Kırıkkale, Antalya, Adana, Samsun, Trabzon Erzurum ve Gaziantep) 16-64 yaş grubu arasında toplam bin 214 kişi (kadın-erkek) ile gerçekleştirildi.
KRİZ DÖNEMLERİNDE BAKLİYAT TALEBİ
Araştırma, açık pirinç ve bakliyat ürünleri tüketiminin kriz dönemlerinde paketli ve ambalajlı ürünlere göre artış gösterdiğini ortaya koydu. 2000 yılı Ekim ayında açık bakliyat tüketimi yüzde 21, açık pirinç tüketimi de yüzde 20 iken şimdi düzenli olarak açık bakliyat kullananların oranı yüzde 53.6'ya, düzenli olarak açık pirinç kullananların oranı da yüzde 47.9'a çıktı. 2000 yılında açık bakliyat ve açık pirinç tüketimi, Reis'in ardından ikinci sırada yer alırken bugün ise birinci sıraya yerleşti.
2000-2009 yılları arasında açık bakliyat tüketiminde yüzde 155, açık pirinç tüketiminde yüzde 140 oranında artış oldu. 2004 yılı Mayıs ayına göre de son 5 yılda açık bakliyat tüketimi yüzde 53, açık pirinç tüketimi yüzde 33.4 oranında artış gösterdi. Araştırmaya göre, açık bakliyat ve pirincin tercih edilmesi sebepleri arasında ilk sırayı bakliyatta yüzde 67.7, açık pirinçte ise yüzde 72.6'lık oran ile fiyatının uygun olması geliyor.
Öte yandan açık pirinç ve bakliyat ürünlerinin satışlarının artmasını değerlendiren Reis Tarımsal Ürünler Sanayi AŞ. Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, "Halkın ucuz ürünlere kaymasının nedeni ekonomik olmasıdır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken noktalar var. Örneğin, açıkta çuvalda satılan ürünün üzerinde cinsi yazmaz. Bunlar sağlık açısından uygun olmayabilir. Bazen de hileler de yapılıyor. Örneğin Balso pirincin içine ithal yada kırık pirinç katılıyor. Açık ürünlerde ürünün standardı, cinsi, kırık
oranı yazmaz" dedi.
SÜPERMARKET MARKALARINA İLGİ ARTTI
Öte yandan araştırmada, en çok tüketilen bakliyat sıralamasında açık bakliyatın ardından süper market markaları ikinci sırayı aldı. Düzenli olarak süper market markası tercih edenlerin oranı bakliyatta yüzde 25,1, pirinçte ise yüzde 18,6 olarak gerçekleşti. Bakliyat ve pirinç tüketiminde süper market markalarını tercih edenler arasında başta İzmir olmak üzere Ege, İç Anadolu ve Karadeniz bölgeleri başı çekiyor.
BAKLİYAT TÜKETİMİNDE DÜŞÜŞ
Araştırma, pirinç ve bakliyat tüketiminin son bir yılda düştüğünü de ortaya koydu. Temmuz 2009 itibariyle, pirinçte bir yıl önce 3,15 kilogram olan aylık satın alınan miktar, bugün 2,98 kilograma düştü. Kuru fasulyede bir yıl önce Temmuz'da ayında 2,11 kilogram olan aylık satın alma miktarı bu yılın Temmuz ayında aylık 1,99 kilograma indi. Mercimekte ise geçen yıl Temmuz ayında 2,05 kilogram olan aylık satın alma miktarı, bu yıl Temmuz ayında 1,97 kilograma indi. Bunun sebepleri sıralandığında ise ilksırayı pahalı ve ikinci sırayı da ekonomik kriz olması gösteriliyor.Nohut ve leblebi tüketimi araştırmasına göre ise, tüketicilerin yüzde 68'i nohudu yemek olarak leblebiye göre daha çok tükettiklerini belirtiyor. Bu oran, Karadeniz, Doğu Anadolu ve 50-64 yaş aralığında ve kadınlarda daha yüksek.
HALKIN YARISI KURU FASULYE PİŞİRMEYİ BİLMİYOR
Araştırma, Türk yemek kültürüyle ilgili de çarpıcı sonuçlar ortaya çıktı. Buna göre, fast-food tarzı hazır gıda ürünlerine yönelen gençlerin, geleneksel bakliyat yemeklerden uzaklaştı. Rapora göre, pirinç pilavı ile bakliyattan yapılan çorbalar en çok bilinen yemeklerin başında geliyor.
Araştırmaya katılanların sadece yüzde 44,7'si kuru fasulye yapmayı bilmiyor. Yine, araştırmaya katılanların sadece yüzde 45,1'i bulgur yemeği, yüzde 45,9'u nohut, yüzde 46'sı kırmızı mercimek yemeği, yüzde 55'i yeşil mercimek yemeği, yüzde 53,7'si bezelye, yüzde 60,3'ü de barbunya yemeğini yapmayı bilmiyor. Araştırmada, börülce yemeği pişirmeyi bilmeyenlerin oranı yüzde 80,3'ü bakla yemeğini bilme oranı da yüz da 60,4, humus yüzde 87, 'fava' yemeği bilenlerin oranı da yüzde 90,4'ü olarak çıktı.
BAZI BAKLİYAT ÜRÜNLERİ TANINMIYOR
Araştırmada, özellikle, bezelye, barbunya börülce ve fava yemeklerini gençlerin fazla bilmediğini ortaya koydu. Araştırmaya katılanların içerisinde, bezelye yemeğini daha çok 35-49, börülce yemeğini 50-64 yaş, favayı 35-49 yaş aralığında olanların bildiği tespit edildi.
Araştırmaya göre, kuru fasulyeyi daha çok Marmara Bölgesi tüketirken, bulgur tüketimi ise daha çok Doğu Anadolu bölgesi ve 35-49 yaşta ön plana çıkıyor. Bezelye tüketiminde Marmara ve Karadeniz, barbunya tüketiminde Marmara, bakla tüketiminde Marmara, börülce tüketiminde ise Marmara ve Ege Bölgeleri ön plana çıkıyor.
İTHAL ÜRÜNLER DAMAK TADINI BOZDU
Mehmet Reis, bakliyat ve pirinç tüketiminin önemli oranda azalması ve halkın, özellikle de gençlerin geleneksel yemekleri bilmemesinin Türk damak tadının giderek kaybolmasından kaynaklandığını ifade etti. Reis, bunu son yıllarda ithal ürünlerin artmasının sebep olduğunu vurgulayarak şunları söyledi:
"Türkiye damak tadına en düşkün ülkelerin başındadır. Hem pirinç hem de bakliyat gibi geleneksel yemeklerimiz, örneğin kuru fasulye tüketimi düşüyorsa, bu yemekleri pişirenlerin sayısı da yaklaşık yüzde 50 azalıyorsa burada bir gerçek ortaya çıkıyor. Son yıllarda soframıza konulan, nohut, pirinç, bulgur ve kuru fasulyenin lezzeti olmadığı için damak tadımız bozuldu. Çünkü bunların çoğu ithal. Yurtdışından getirilen buğday bile makarnanın tadını bozdu. Ekmeklik buğdaydan bulgur yapıldığı için bulguryemeklerinin de tadı kalmadı. Dolayısıyla tüketici tadını alamadığı bu ürünleri artık terk etmeye başladı."
Mehmet Reis, bu yıl ki rekoltelere ilişkin tahmini olarak da, şu bilgileri verdi: "Geçen sene 18 milyon ton olan buğday rekoltesi bu sene 20 milyon tona; geçen yıl 950 bin ton olan ayçiçek rekoltesi bu sene 1 milyon ton; geçen yıl 775 bin ton olan çeltik rekoltesi, bu sene 800 bin tona; 2008 yılında 60 bin ton olan kırmızı mercimek rekoltesi ise bu yıl rekor bir artışla 300 bin tona ulaştı."
MERCİMEK FİYATLARINDA DÜŞÜŞ BEKLENTİSİ
Reis, yeni mahsulün çıkmasıyla beraber, Eylül ayından itibaren başta yağ başta olmak üzere pirinç ve kırmızı mercimek fiyatlarında düşüş beklediklerini kaydetti.
Ramazan ayı öncesi yapılan açıklamaları da "tam olarak spekülasyon" olarak değerlendiren Mehmet Reis, Ramazan'da fiyatların artmayacağını tam tersine bazı ürünlerde fiyatların düşeceğini kaydetti.
Reis, "Her yıl Haziran ve Temmuz ayları yoğun geçerdi. Ancak bu yıl beklenen satışlar yaşanmadı. Ayrıca bu yıl bereketli bir yıl yaşıyoruz. Bu nedenle sektörde yaşanan yoğun rekabet ve ürünlerdeki bereketten dolayı, bu yıl geçen yıllardaki fiyat artışları olmayacak. Biz Reis Gıda olarak yeni bir fiyat listesi yapmadık, yapmayacağız da" dedi.
Bir soru üzerine Mehmet Reis, son iki yıldır Ramazan ayında kurumların ve işadamlarının yaptıkları kumanya yardımlarının azaldığına dikkat çekerek, "Geleneksel yardımlara dönüşen kumanyaya maalesef ilgi azalıyor. Geçen yıla oranla bu yıl verilen kumanya siparişlerinde yüzde 20 azalma oldu. Son iki yılda ise bu oran yüzde 30'u buldu" dedi.
"BULGUR DOĞU ANADOLU'DA SEVİLİYOR"
Bu arada, kuru fasulyeyi daha çok Marmara Bölgesi tüketiyor. Bulgur tüketimi ise daha çok Doğu Anadolu bölgesi ve 35-49 yaşta istatistiksel olarak ön plana çıkmaktadır. Yine bezelye tüketiminde Marmara ve Karadeniz, barbunya tüketiminde Marmara, bakla tüketiminde Marmara, börülce tüketiminde ise Marmara ve Ege Bölgeleri ön plana çıkıyor.
Nohut ve leblebi tüketimi araştırmasına göre, tüketicilerin yüzde 68'i nohutu yemek olarak leblebiye göre daha çok tükettiklerini belirtiyor. Bu oran, Karadeniz, Doğu Anadolu ve 50-64 yaş aralığında ve kadınlarda daha yüksek oluyor.