17 SAYIM
Türkiye’de, Cumhuriyet’in ilanından sonra 17 ayrı nüfus sayımı yapılırken, 81 yıllık süre zarfında kayıt altına alınan rakamlar, Erzurum’un ‘göç fotoğrafı’nı adeta gözler önüne serdi. 1927 yılından başlayarak nüfusunu devamlı artıran Erzurum, nüfus kaybıyla ilk kez 1940 yılında tanıştı. 1927 yılında yapılan sayımlarda toplam nüfusunun 270 bin 925 olduğu tespit edilen Erzurum, bu nüfusunu 1935 yılında 385 bin 387’ye çıkarırken, 1940 yılında yapılan nüfus sayımı, yükselişi adeta bıçak gibi kesti. 5 yıl önce yapılan sayımda 385 bin 387 olan toplam nüfusu, 1940 yılında 371 bin 397’ye gerileyen Erzurum, kaybettiği nüfusu kısa sürede geri kazanarak, yeniden yükseliş trendine girdi.
ERZURUM NÜFUSUNDAKİ HIZLI BÜYÜME
1945 yılında yapılan sayımda, 395 bin 876 kişinin yaşadığı belirlenen Erzurum’da, nüfus artışı bu tarihten sonra katlanarak devam etti. Nüfusunu 1950 yılında 461 bin 90’a, 1955 yılında 519 bin 976’ya ve 1960 yılında ise, 568 bin 864’e yükselten Erzurum, sonraki yıllarda yapılan nüfus sayımlarının hep gülen tarafı oldu.
Erzurum’un nüfusu 1965 yılında 628 bin, 1970 yılında 684 bin 951, 1975 yılında 746 bin 666 ve 1980 yılında da 801 bin 809’a ulaşırken, 1985 yılında 856 bin 175’i bulan toplam nüfusun, 1990 yılındaki sayımda düşüşe geçtiği gözlendi. 1990 yılında yapılan sayımda, nüfusunun 848 bin 201’e gerilediği belirlenen Erzurum, kaybettiği nüfusu yine geri kazanmasını bildi. 1997 ve 2000 yılında yapılan nüfus sayımları, 1985–1990 yıllarını kapsayan dönemdeki nüfus kaybının telafi edildiğini ortaya koyarken, Erzurum’da, hem de katlanarak büyüyecek olan kan kaybı, 2000 yılından sonra başladı.
GÖÇ HAREKETİ 2000 YILINDAN SONRA BAŞLADI
Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) tarafından 2000 yılında yapılan genel nüfus sayımı sonuçlarına göre, merkez nüfusu 560 bin 551 olan Erzurum’un, toplamda 937 bin 389 kişilik bir nüfusu barındırdığı tespit edildi. 2000 yılından 2007 yılına kadar geçen süre zarfında, merkez nüfusundaki ciddi azalma dikkatlerden kaçmazken, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) kapsamında gerçekleştirilen 2007 yılı sayımlarına göre, ilin toplam nüfusu 784 bin 941’e geriledi. Bir önceki sayımda 560 bin 551 olan merkez nüfusu, 2007 yılında 361 bin 160’a düşerken, yine 2000 yılında 376 bin 838 olan kırsal kesim nüfusu ise, 423 bin 781’e yükseldi. Bu durum, Erzurum’un hem başka şehirlere, hem de kent merkezinden kırsal kesime doğru göç verdiğini ortaya koyarken, nüfus hareketlerindeki kan kaybı, 2008 yılında da kendisini gösterdi. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından geçtiğimiz günlerde açıklanan 2008 yılı nüfus sayım sonuçları, Erzurum nüfusundaki hızlı düşüşün, bu dönemde de devam ettiğini gözler önüne sererken, bir önceki yıl 784 bin 941 olan ilin toplam nüfusu, 2008 yılında 774 bin 967’ye geriledi.
TÜRKİYE 14’ÜNCÜSÜ ERZURUM, 63’ÜNCÜLÜĞE GERİLEDİ
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne ait rakamlar, 1927 yılında nüfus bakımından Türkiye sıralamasında 14’üncü il olan Erzurum’un, 81 yıl içerisinde 49 sıra gerileyerek, 63’üncülüğe düştüğünü ortaya koydu.
Uzmanlar, Erzurum’daki göç hareketiyle ilgili olarak şunları söylediler: “İnsanların, doğdukları yerleri bırakıp yeni yerlere göç etmesinin temelinde çok saklı nedenler vardır. Bunlar başta kırsal alanlardaki hızlı nüfus artışı, tarımda makineleşmenin artmasıyla insan gücünün atıl kalması, tarım alanlarının küçüklüğü ve ailelerin geçimlerini sağlayamaması, hayvancılık bakımı ve yetiştiriciliğinin zorlaşması, eğitim ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği gibi nedenlerdir”