Erzurum, Türk Tarihi’nin odağı

23 Temmuz 1919’da toplanan Erzurum Kongresi, daha sonra Sivas’ta toplanacak olan kongrenin önemli bir altyapısını oluştururken, bu kongreyle ilgili olarak ortaya her gün yeni bir belge çıkıyor. Eylül 1919’da çekilen ve daha önce kamuoyuyla hiç paylaşılmamış olan bir fotoğraf, Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerini atan Erzurum ve Sivas kongrelerinin üyelerini bir araya getiriyor. Sivas Valiliği ile Sivas Belediyesi’nin, kongreyi yaşatmak ve gelecek nesillere taşımak amacıyla hazırladığı kongre yayınları arasında ilk kez yer verilen bir fotoğraf, aralarında Erzurum temsilcilerinin de bulunduğu Sivas Kongresi üyelerini bugünle buluşturuyor.

//KONGRE FOTOĞRAFI

Kongre yayınları çerçevesinde ilk kez yayımlanan ve Eylül 1919’da çekildiği tespit edilen fotoğraftaki kişiler, soldan sağa doğru Ahmet Rüstem, Erzurum Temsilcisi Hoca (Kadı) Raif Efendi (Dinç), Sivas Kongresi Başkanı M. Kemal, eski Bahriye Nazırı, Erzurum Kongresi’nde ve Sivas’ta Temsilci Rauf Orbay, Erzincanlı Nakşibendi Tarikatı Lideri Fevzi (Baysoy) şeklinde ifade edilirken, Ahmet Rüstem Bey’in arkasındaki iki kişiden uzun boylu olanının ise, çocukluğu ve gençliği Erzurum’da geçmiş Bekir Sami (Kunduk) olduğu belirtiliyor. Klişede, Bekin Sami Kunduk’un, Osmanlı-Rus Harbi’nde, Gazi Ahmet Muhtar ve Kurd İsmail paşalar gibi meşhur olan Musa Paşa’nın oğlu olduğu kaydedilirken, fotoğrafta Kunduk’un hemen yanı başındaki kişinin de, İbrahim Sürreya (Yiğit) olduğu bildiriliyor. Fotoğrafta sağ başta duran kişinin ise, 1. Dünya Savaşı’nda, Sarıkamış ve Erzurum cephelerinde savaşmış olan Vasıf Bey olduğu belirtiliyor.

//KONGRE ÜYELERİ ARASINDA DİN ADAMLARI YOĞUNLUĞU

Söz konusu fotoğrafta, kongre üyeleri arasında Erzurumlu Hoca Raif Efendi ve Erzincanlı Fevzi Efendi gibi din adamlarının bulunuyor olması, günümüze dair önemli mesajlar verirken, fotoğrafta yer alan diğer kişiler hakkında herhangi bir bilgi bulunmuyor.

Öte yandan Erzurum Kongresi’ne ait birçok bilgi ve belgenin, kongre binasında 1925 yılında çıkan yangın sebebiyle yok olduğu bilinirken, Erzurumlu kongre üyelerinin de bulunduğu birçok görsel nitelikteki belgenin Sivas’ta olduğu belirtiliyor.

Tarihçiler, Erzurum Kongresi’nin izlerinin bulunduğu görsel nitelik taşıyan belgelerin, Sivaslı yetkililerle birlikte yapılacak araştırma sonucunda Erzurum’a da kazandırılabileceğini dile getirerek, bu konuda valilik ve belediyeye büyük sorumluluk düştüğünü söylediler.