Geçmişte düşman işgallerine karşı kahramanlık destanlarının yazıldığı Erzurum, adı pek bilinmeyen onlarca kahramanı da toprağında barındırıyor. Nene Hatun, Gazi Ahmed Muhtar Paşa, Kurd İsmail, Bahri Bey ve Musa gibi isimleri, Aziziye Zaferi ile adeta özdeşleştiren Erzurum, ismi pek duyulmasa da, tarihe damgasını vuran bir vatan evladını da, bağrında misafir ediyor.
AZİZİYE KAHRAMANI
Tarihe, ölüm-kalım savaşı olarak geçen Aziziye Zaferi’nin kazanılmasında büyük rol oynayan namı diğer Kaptan Mehmed Paşa, Esat Paşa Camii haziresindeki kabrinde, Erzurumlulardan dua bekliyor. Doğu Anadolu’ya gözünü diken Rus ordusuna büyük kayıplar verdiren ve kuvvetleriyle birlikte Bahri Bey’in yardımına koşarak Aziziye Zaferi’nin kazanılmasını sağlayan Mehmed Paşa’dan, Gazi Ahmet Muhtar Paşa ve Mehmed Arif’e ait eserlerde de övgüyle bahsediliyor.
RUSLARIN SICAK DENİZLERE ULAŞMA HAYALİ VE DOĞU ANADOLU
Rusların, sıcak denizlere çıkma hayali içinde planladıkları yayılma sahalarında, Doğu Anadolu Bölgesi de bulunurken, yapılan seferlerin ana merkezini hep Erzurum ve Kars oluşturdu. 1807, 1829 ve 1855 yıllarında Ruslar tarafından gerçekleştirilen istilalar, olağanüstü kahramanlıklarla geri püskürtülürken, savunma hatları olarak tabir edilen tabyaların yapımının da, işte bu dönemlere denk geldiği öğrenildi.
1877 ve 1878 yılları arasında yaşanan Osmanlı Rus Harbi, Doğu Anadolu Bölgesi’ne yönelik olarak gerçekleştirilen en ağır istilalardan birisi olurken, Gazi Ahmed Muhtar Paşa, Kurd İsmail, Musa ve Mirliva Mehmed Paşa’nın kahramanca mücadelesi, Arpaçayı’ndan Kars’a, Kars’tan Horum Düzüne ve sonra da Erzurum varoşlarına kadar devam etti.
MEHMED PAŞA RUSLARIN KORKULU RÜYASIYDI…
Rus istilasına karşı bölgenin dört bir yanında mücadeleler verilirken, Arpaçay, Kızıltepe ve Yahniler’de ise, Erzurum askerince adeta bir destan yazıldı. Kaptan lakaplı Tuğgeneral Mehmed Paşa komutasındaki askerler, vatan topraklarının muhafazasında gözünü budaktan esirgemezken, Gazi Ahmet Muhtar Paşa’nın emriyle Çobandede Tabyası’na gelen Kaptan Mehmed Paşa, General Heimann’ın kuvvetlerine karşı da büyük başarılar elde etti.
8 ve 9 Kasım 1877’de, tarihe Aziziye Zaferi olarak geçen ölüm-kalım savaşında, emrindeki 16 bin askerle Bahri Bey’in yardımına koşan Kaptan Mehmed Paşa, kahramanlık destanı olarak adlandırılan Aziziye’de, zaferin adeta müjdecisi oldu.
ERZURUMLULARDAN FATİHA BEKLİYOR…
Aziziye Zaferi’nin kazanılmasından bir yıl sonra Erzurum’da hayata gözlerini yuman Kaptan Mehmed Paşa, dönemin seçkin mezarlıklarından olan Esat Paşa Camii haziresinde toprağa verildi. Mezarı, ölümünden 7 yıl sonra Kamber Taşı’ndan yaptırılan Kaptan Mehmed Paşa’nın, hayatının her anını, vatan toprağı için mücadele ederek geçirdiği kaydedildi. Aziziye kahramanlarından olan Mehmed Paşa’nın mezar taşında ise, şu ifadelere yer veriliyor: “Osmanlı_Rus savaşında, Deve Boynu ve yakınlarındaki çatışmalarda kahramanlık ve cesaret örneği sergileyen, bu savaş sonrasında hayata veda eden Piyade Tuğgenerali Kapudan (Kaptan/Yüzbaşı) Mehmed Paşa ruhu için Fatiha–1293”