EKONOMİ CASUSLUĞU BİN 500 YILDIR VAR

EKONOMİ CASUSLUĞU BİN 500 YILDIR VAR Bilginin önemini her geçen gün arttığı günümüzde ekonomik casusluklara karşı ülkeler ve şirketler milyonlarca dolar harcayarak çeşitli önlemler alırken, ekonomi casusluğunun bin 500 yıl öncesinde de var olduğu belirtildi. İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi'nin son sayısında yer alan Doç. Dr. Nevzat Güldiken tarafından kaleme alınan ''Bilginin elde edilmesi ve korunmasında ekonomik istihbarat sistemlerinin rolü'' başlıklı makalede, bilginin elde edilmesi için kullanılan yöntemlerden bir tanesinin de istihbarat faaliyetleri olduğu belirtildi. BİLİNEN İLK EKONOMİ CASUSLUĞU Ekonomik casusluğun binlerce yıldan beri mevcut olduğu kaydedilen makaleye göre, bilinen ekonomik casusluğun en erken örneği günümüzden bin 500 yıl önce ipeğin gizliliği ile ilgili olarak meydana geldi. Bin 500 yıl önce, bir Çin prensesinin gezisinde ipek böceklerini çiçekli şapkasının arasına saklayarak ülke dışına gizlice çıkardığı ve ipek böceklerini Hintli bir kişiye vererek, ipeğin sırrının Çin dışına çıkmasına neden oldu. TARİHTEKİ DİĞER EKONOMİK CASUSLUKLAR Venedik Cumhuriyetinin 1474 yılında çıkardığı bir yasanın ekonomik casusluğa teşvik ettiği de, bilenin tarihi gerçekler arasında yer aldı. Makalede, patent ve telif hakkı kavramlarının oluşturulduğu yasaya dikkat çekilerek, benzerler yasaların daha sonra Fransa, Almanya ve İngiltere tarafından da çıkarıldığı vurgulandı. Çin'in 18. Yüzyılda ekonomik casusluk yüzünden bir sırrını daha kaybettiğine yer verilen makaleye göre, yöntemi sadece Çinli kimyagerler tarafından bilinen yüksek kalitede porselen üretiminin sırrı, Çin Kraliyet Porselen Fabrikası'nı ziyaret eden Jesuit adındaki bir Fransız'a gösterildi, daha sonra Jesuit porselen üretiminin tüm detaylarını mektuplarla Fransa'ya aktardı. WATERLOO SAVAŞI SONUCU ZENGİN ETTİ Makalede ayrıca, 1815 yılında meşhur Waterloo Savaşı'nın neticesi Avrupa'da henüz öğrenilmemişken, N. Rothschild adlı kişinin Prusyalılar ve İngilizlerin Napolyon Bonapard'ı yendiklerini haber alıp bu haberi iyi bir şekilde değerlendirdiğine dikkat çekildi. Elindeki resmi hisse senetlerini piyasaya süren, diğer banka ve firmalarında da İngilizlerin savaşı kaybettiğine ve hisse senetlerinin daha da düşeceğine inanarak resmi hisse senetlerini düşük fiyatla elden çıkarmalarını sağlayan Rothschild'in, tüm senetleri çok düşük bir fiyatla toplayarak, devasa bir servetin sahibi olduğu ifade edildi. EKONOMİK İSTİHBARAT SİSTEMLERİ Küresel aktörler arasında yer alan Kanada, ABD, Fransa gibi ülkelerin ekonomik istihbarat ile ilgili faaliyetleri için oldukça sistemli bir yapının var olduğu anlatılan makalede, ABD'de CIA tarafından 1947 tarihli Ulusal Güvenlik Yasasının yürürlülüğe girmesiyle birlikte, süratle ekonomik istihbarat birimi tesis etmeye başladığı vurgulandı. EKONOMİK İSTİHBARAT UYGULAMALARINA YÖNELİK ÖRNEKLER Makalede ayrıca, 1999 yılında yapılan bir çalışmada da, ilk 1000 Amerikan şirketinin ekonomik casusluk faaliyetlerinden dolayı 45 milyar dolar zarar ettiğinin ortaya konulduğu, 2003 yılında IBM firmasının ticaret istihbarat için 70 milyar dolar, ABD'nin 30 milyar dolar, İngiltere'nin 1,2 milyar dolar ve geri kalan yaklaşık 170 ülke tarafından da toplam 20 milyar dolar civarında para harcandığının tespit edildiğine yer verildi. CEZA ALDILAR Yasal yaptırımlarla karşılaşmış ve ticari sırları çalarken yakalanarak ceza alan kişilere ait örneklerin de verildiği makaleye göre, Takashi Okamoto adlı kişi, 1998-1999 yılları arasında çalıştığı klinikteki DNA çalışmalarına ait örnekleri çaldı ve Japonya'ya götürdüğü anlaşılarak hakkında yakalama kararı çıkartıldı. Kodak firmasının emekliye ayrılmış eski çalışanı Harold Worden, 1997 yılında Kodak'ın ticari sırlarını Çin'e satarken yakalandı. 2003 yılında ise Boeing firması yöneticilerinden Kenneth Branch ve William Erksin, Lockheed Martin firmasına ait milyarlarca dolar değerindeki ticari roket programı bilgilerini çalmak suçundan 15 yıl hapis ve 850 bin dolar para cezasına çarptırıldı.