DOĞU ANADOLU EKONOMİSİNİN DIŞA AÇILMASI YOLUNDA

DOĞU ANADOLU EKONOMİSİNİN DIŞA AÇILMASI YOLUNDA İİBF SINIR KAPILARINI ANALİZ ETTİ Atatürk Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi öğretim üyeleri Prof. Dr. Uğur Güllülü, Yard. Doç.Dr. Şükrü Yapraklı, Yard. Doç. Dr. Kerem Karabulut, Yard. Doç. Dr Burcu Candan tarafından yapılan araştırma projesinde sınır ticaret merkezleri ve sınır kapılarından yapılan ticaretin boyutları ele alındı. 17 soru ile oluşturulan anket çalışmasında sınır kapılarından Türkiye’ye gelenlerin yüzde 52’sini turistlik amaçlı ziyaretler oluşturuyor. Atatürk Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi araştırma projeleri kapsamında sınır kapılarına yönelik bilgilere yer verildi. Prof. Dr. Uğur Güllülü, Yard. Doç. Dr. Şükrü Yapraklı, Yard. Doç. Dr. Kerem Karabulut, Yard. Doç. Dr Burcu Candan tarafından yapılan araştırma projesinde sınır ticaret merkezleri ve sınır kapılarından yapılan ticaretin boyutları ele alındı. 1192 ANKETE CEVAP ALINDI Ankette Gürburak sınır kapılarından 481, Türkgözü sınır kapısından 23 ve Dilucu sınır kapısından 255 olmak üzere toplam 966 anket değerlendirildi. Cevaplayıcıların yüzde 32.8 i ticaret, yüzde 52.3 ü turistlik, yüzde 1.4 ü eğitim, yüzde 1.4 ü spor ve yüzde 10.8 i çalışmak amacıyla Türkiye’ye geldiklerin açıkladı. Türk, İranlı, Azeri, Ermeni, Rus, Gürcü uyruklu vatandaşların Türkiye ye geliş amaçları sorusuna ise Türklerin yüzde 44’ü, İranlıların yüzde 55’i, Azerilerin yüzde 47’si, Ermenilerin yüzde 67 sini Rusların yüzde 50sini Gürcülerin yüzde 62 sini tüm cevaplayıcıların ise yüzde 53’ünü n sınır kapılarından turisttik amaçla geçişler yapanlar oluşturmakta, bunu yüzde 33 ile ticaret ve yüzde 11 ile çalışmak amacıyla geçiş yapanlar takip ediyor. CEVAPLAYICILARIN TÜRKİYE’YE GELİŞ SIKLIĞI Ankete katılanların Türkiye’ye geliş sıklığı da incelendi. Cevaplayıcıların yüzde 41 i ayda birden fazla, yüzde 24ünün ayda bir, yüzde 19’ununda yılda bir yüzde 10unun ise üç ayda bir kez araştırma yapılan kapılardan geçiş yaptıkları görülmektedir. Cevaplayıcıların ticari amaçla Türkiye’ye geliş sıklığınında irdelendiği araştırmada, ayda birden fazla geçiş yapanların oranı yüzde 57.4, ayda bir kez geçiş yapanların oranı yüzde 23.4, üç ayda bir geçiş yapanların oranı yüzde 9.6, altı ayda ve yılda bir kez ve daha seyrek geçiş yapanların oranı ise yüzde 4.8 olarak tespit edildi. TİCARİ AMAÇLA GELENLERİN TÜRKİYE’DEN SATIN ALDIKLARI MALLAR Sınır kapılarından ticaret amacıyla geçiş yapan cevaplayıcıların Türkiye’den satın aldığı ve Türkiye’ye sattığı ürünlerin dağılımına göre Türkiye’den sırasıyla en çok tekstil, konfeksiyon, gıda maddeleri, kozmetik, elektronik, eşya, inşaat, nalburiye, mobilya satın aldıkları görüldü. Türkiye’ye sattıkları ürünlere bakıldığında sırasıyla tekstil konfeksiyon, gıda maddeleri, petrol, elektronik eşya, kozmetik ve kimyasal maddeler şeklinde sıralanmaktadır. ORTALAMA TİCARET HACMİ Türkiye ile bir yıl içerisinde dolar bazında gerçekleştirilen ticaret hacimlerinde hesaplanmasında Türkiye ile yılda kişi başına 7 bin 367 dolar,. Dilucu sınır kapısından geçiş yapanların 5 bin 408 dolar, Türkgözü sınır kapısından geçiş yapanların ise 2 bin 29 dolarlık ticaret yaptığı tespit edildi. YÜZDE 66 LIM-K KESİM TÜRKİYEYİ LİDER ÜLKE OLARAK GÖRÜYOR Yüzde 66 lık kesim Türkiye’yi lider ülke olarak görürken, bu oran için yüzde 28.5, Azerbaycan için yüzde 7.9, Ermenistan için yüzde 0.9, Rusya için yüzde 6.4, Gürcistan için yüzde 0.3 olduğu hesaplandı. Cevaplayıcıların Türkiye’nin ekonomik durumlarına ilişkin değerlendirmesinde araştırmaya katılanların tüm cevaplayıcılardan yüzde 19.3 ü Türkiye’nin ekonomik durumunu çok iyi, yüzde 51.2 si iyi, yüzde 4.7 si kötü, yüzde 1.4 ü de çok kötü buldukların ifade etmektedir. Bu konuda karasız olanların oranı ise yüzde 23.4 tür. Çok iyi ve iyi diyenlerin toplamı yüzde 70.5 tir. Bu olumlu değerlendirme Türkiye’nin komşularıyla ekonomik ilişkilerinin geliştirilmesi için önemli bir fırsat sunmaktadır. Türkiye’nin bölge ülkeleriyle ekonomik ilişkilerinin geliştirilmesinde yapılması gereken en önemli şey, giriş çıkışlarda alınan vergi resim ve harçların kaldırılmasıdır. Türkiye’nin bölgedeki ülkelere daha çok yatırım yapmasının ilişkileri geliştireceği, ikinci derecede önemli görülürken, bürokratik işlemlerin azaltılması üzüncü sırda önemli bulunmuş, karayollarının geliştirilmesi de ise dördüncü sırada önemli olarak değerlendirilmiştir. ARAŞTIRMANIN SONUCUNDA PETROL TİCARETİNE VURGU Araştırmanın sonucunda “2002 yılında durdurulmuş olan petrol ticaretinin yeni düzenlemelerle tekrar başlatılması, bölgeye has ve sadece sınır ticareti için geçerli ihracat teşviklerinin ve ithalat kolaylıklarının yürürlüğe konulması, bölgedeki ticaret odaları ve üniversiteler ile işbirliği yapılması bölgedeki ticaret hacminin artırılmasında etkili olacaktır. Ticaretin artırılmasının ise hem Doğu Anadolu Bölgesinin hem de komşu ülkelerin pek çok ekonomik ve sosyal problemlerin çözümüne katkı sağlaması küçümsenemez bir gerçektir” denildi.