Erzurum’da küçük ve orta ölçekli işletmeler boyutunda yatırım süreci, ilin üretim ve istihdam ihtiyacına cevap veremeyecek boyutta seyrediyor. KOBİ yatırımlarındaki daralma, teşvik kapsamına alınan yatırım sayısını düşürürken, nitelikli işsiz sayısında da artışa yol açtı. KOBİ’lerin il ihtiyacına cevap verecek üretim alanları ve kapasitesinden uzaklaşması, ticaret sektörünü de il dışına bağımlı hale getirdi.
SANAYİ ALTYAPIMIZ YOK
İhtisas KOBİ’ciliğin olmadığı Erzurum’da sanayi alt yapısı da oluşamıyor. Tarımsal alanda önemli kaynaklar barındıran il’de, bu sektöre yönelik orta çaplı işletme bulunmuyor. Tarımsal sanayiye hitap eden hammaddeyi üreten Erzurum, bu alanda bir sanayi oluşturulmadığı için mamulleri il dışından alıyor. Bu durum gerek üretim ve gerekse de istihdam alanında önemli oranda katma değer kaybına yol açıyor.
2010 KABUSU
Haziran ayı ortasında açıklanan ve dün esasları belirlenen “Yeni Teşvik Düzenlemesi”, Erzurum’un içinde bulunduğu 4. bölge için asgari 500 bin TL tutarında yatırım şartını içeriyor. Halen yürürlükte olan teşvik uygulamasında ise böyle bir gereklilik bulunmamasına rağmen, altı ayda teşvikten sadece 1 KOBİ yatırımı yararlanabildi. Bu sonuç, 2010’da başlayacak yeni teşvik döneminde İl KOBİ’lerinin teşvik dışı kalacağını ortaya koyuyor..
TEŞVİK PAYI DÜŞÜŞTE
2009’un ilk yarısında Doğu Anadolu Bölgesi’nden 20, Erzurum’dan ise 1 KOBİ yatırımı teşvik kapsamına alındı. Bölgede teşvik belgesi alan KOBİ sayısı ülke toplamında yüzde 4.35, Erzurum’da belge alan işletme sayısı ise yüzde 0.21 oranında pay gösterdi. İlin bölge payı ise yüzde 5 oranına geriledi.
BÖLGESEL DAĞILIM
2009 Yılının Ocak ve Haziran aylarını kapsayan bölümünde Marmara Bölgesi’nde 130, İç Anadolu Bölgesi’nde 90, Ege Bölgesi’nde 70, Akdeniz Bölgesi’nde 80, Karadeniz Bölgesi’nde 32, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ise 37 KOBİ yatırım teşvik belgesine kavuştu. Doğu Anadolu Bölgesi 20 teşvik belgeli KOBİ yatırımıyla son sırada kaldı.
DOĞU GERİLEME SÜRECİNDE
Hazine Müsteşarlığı Ocak-Haziran Aylarında Verilen KOBİ Yatırım Teşvik Belgelerinin Bölgesel Dağılımı verilerinden yapılan hesaplamaya göre ülke toplamı içinde teşvik belgesi alan KOBİ sayısı payı Marmara’da yüzde 28.32, İç Anadolu’da yüzde 19.60, Ege’de yüzde 15.25, Akdeniz Bölgesi’nde yüzde 17.42, Karadeniz Bölgesi’nde yüzde 6.97, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yüzde 8.06 olarak gerçekleşti. Doğu Anadolu Bölgesi payı ise yüzde 4.35’e geriledi. Bölgeler sıralamasında ilk kez Güneydoğu Anadolu bölgesi sıçrama yaparak beşinciliğe yerleşirken, Karadeniz Bölgesi altıncı oldu.
6 AYDA SADECE 20 YATIRIM
2009’un altı aylık bölümünde Doğu Anadolu Bölgesi’nde 20 KOBİ yatırımına teşvik belgesi tahsis edildi. Bölgede teşvik kapsamına alınan yatırımlar için 11 milyon 626 bin 369 TL tutarında yatırım harcaması kaydedildi. 703 bin dolar düzeyinde makine ve teçhizat ithalatının gerçekleştirildiği yatırımlar kapsamında istihdam hacmi ise 265 kişi olarak kaydedildi.
ERZURUM KOBİLERİ BUNALIMDA
Erzurum’un teşvik kapsamındaki KOBİ yatırımları performansı önceki yıllara göre ciddi biçimde düşüş kaydetmeyi sürdürüyor.. 2009’un altı ayında yalnızca 1 KOBİ yatırımının teşvik kapsamına girdiği Erzurum’da, bu yıl hizmetler sektörü ön plana çıktı. Teşvik belgeli hizmetler sektörü yatırımı için 625 bin TL harcama kaydedildi. Yatırımın istihdam hacmi ise 5 kişi olarak belirlendi.
BÖLGE İÇİNDE GERİLİYORUZ
Erzurum’da bu yılın altı ayında yatırım teşvik belgesi alan KOBİ sayısı bölge toplamının yüzde 5’ini oluştururken, bu oran Malatya’da yüzde 20, Bingöl’de yüzde 20, Ardahan ve Hakkari’de ise yüzde 10 oldu. Bölgede altı aylık dilimde Malatya’da 4, Bingöl’de 4, Hakkari’de 2, Ardahan’da 2, Erzurum, Elazığ, Erzincan, Bitlis, Tunceli, Van, Iğdır ve Kars’ta ise 1 KOBİ Yatırımı teşvik kapsamına girdi. Ağrı’da ise bu yılın ilk yarısında teşvik belgesi alan KOBİ yatırımı olmadı.
TEŞVİKLİ SEKTÖRLER
2009’un ilk yarısında teşvik belgesi alan bölge KOBİ yatırımların da, imalat sektörü gıda ve içki gurubunda yoğunlaşma görüldü. Bölgede imalat sektörü gıda ve içki gurubunda 15, Hizmetler sektöründe 3, Ticaret sektöründe ve madencilik işleme gurubunda da bir yatırım teşvik kapsamında değerlendirildi.