Vatandaşın hakkını kim arayacak?

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, üretici market fiyat farkının bir türlü kapanmadığını, aynen devam ettiğini bildirerek, “Üretici market fiyatları arasındaki makas açılıyor. Tüketiciye de üreticiye de yazık oluyor. Üreticinin 44 kuruşa sattığı ıspanak markette 2 lira 54 kuruş, 13 kuruşa sattığı maydanoz 70 kuruş, 50 kuruşa sattığı mandalina 2 lira 33 kuruş oluyorsa bunda sorumluluğu üreticiye bağlamak yanlıştır” dedi.
 Bayraktar, Ekim ayı üretici, hal, pazar ve market fiyatlarını değerlendirdi açıklamasında, Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak, üreticiden tüketiciye, halkın tamamını yakından ilgilendiren gıda fiyatlarındaki değişimleri, takip etmeye ve kamuoyunu doğru bilgilendirme amacıyla açıklamalar yapmaya devam ettiklerini belirtti.
 Ekim ayındaki, üretici ve market fiyatları arasındaki farkı incelediklerinde, üretici ve market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 481,68 ile ıspanakta görüldüğüne dikkati çeken Bayraktar, şunları kaydetti:
“Ispanaktan sonra fiyat farkı sırasıyla maydanozda yüzde 434,62, mandalinada yüzde 390,4, marulda yüzde 366,67’yi buluyor. Fiyat farkı salatalıkta yüzde 279,86, kuru incirde yüzde 279, lahanada yüzde 278,29, sivri biberde yüzde 264,92, karnabaharda yüzde 234,46, limonda yüzde 229,89, pırasada yüzde 221,20, kuru üzümde yüzde 212,22, havuçta yüzde 210,61, kuru fasulyede yüzde 209,28. Bu kadar fiyat farkı olmaz.
 Tarlada, üreticide 44 kuruş olan ıspanak markette 2 lira 54 kuruşa, 13 kuruş olan maydanoz 70 kuruşa, 50 kuruş olan mandalina 2 lira 45 kuruşa, 50 kuruş olan marul 2 lira 33 kuruşa satılıyor. Üreticide, 48 kuruş olan salatalık markette 1 lira 84 kuruşa, 5 lira olan kuru incir 18 lira 95 kuruşa, 39 kuruş olan lahana 1 lira 48 kuruşa, 86 kuruş olan sivri biber 2 lira 7 kuruşa, 1 lira 19 kuruş olan karnabahar 3 lira 96 kuruşa fiyat buluyor. Yine üreticide 1 lira 7 kuruş olan limon markette 3 lira 51 kuruşa, 79 kuruş olan pırasa 2 lira 52 kuruş, 2 lira 85 kuruş olan kuru üzüm 8 lira 90 kuruşa, 63 kuruş olan havuç 1 lira 94 kuruşa, 3 lira olan kuru fasulye 9 lira 28 kuruşa satılıyor.”
ASIL FİYAT ARTIŞI HALDEN SONRA
 Üretici, hal, pazar ve market fiyatlarını incelediklerinde asıl artışın halden sonra olduğunu gördüklerini bildiren Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Ispanak üreticide 44 kuruşa, halde 87 kuruşa satılırken, fiyat pazarda 2 lira 19 kuruşa, markette 2 lira 54 kuruşa çıkıyor. Yine üreticide 13 kuruş olan maydanoz halde 23 kuruşa satılırken, pazarda 58, markette 70 kuruş. Üreticide 50 kuruş olan mandalina, halde 83 kuruşken, pazarda 1 lira 45, markette 2 lira 45 kuruş. Üretici fiyatı 50 kuruş, hal fiyatı 82 kuruş olan marul, pazarda 1 lira 56, markette 2 lira 33 kuruşa yükseliyor. Çoğu üründe böyle. Üretici hal fiyat farkı, kuru fasulyede yüzde 100’ü bulurken, diğer ürünlerde yüzde 100’ün altında. Halkımızın çok tükettiği ürünlerden biri olan domates, üreticide 1 lira 15 kuruşken, halde 1 lira 59 kuruşa satılıyor. Buna karşın domates fiyatı, pazarda 2 lira 25 kuruşu, markette 3 lira 13 kuruşu buluyor. Üretici hal fiyat farkı yüzde 38,71 iken, üretici pazar fiyat farkı yüzde 96,08’e, üretici market fiyat farkı yüzde 172,52’ye çıkıyor.”
Çiftçinin, çok uygun fiyata, hatta bazen zararına ürününü elden çıkardığını, çoğunlukla emeğinin karşılığını alamadığını vurgulayan Bayraktar, “bunun çaresi aradaki zincir kırılmalı, aracı sayısı azaltılmalı, çiftçi de kazanmalı, tüketici de uygun fiyata tüketmeli” dedi.
 MARKET FİYATLARI
 Ekim ayında market fiyatlarında süt ve mısırözü yağı fiyatlarında değişim görülmediğini vurgulayan Bayraktar, şunları kaydetti:
“En fazla fiyat düşüşü Ekim ayında yüzde 19,99 ile limonda görüldü. Limondaki fiyat düşüşünü yüzde 16,05 elma, yüzde 12,35 ile sivri biber, yüzde 12,03 ile maydanoz, yüzde 11,14 ile kuru kayısı, yüzde 10,35 ile salatalık, yüzde 9,97 ile yeşil fasulye, yüzde 5,63 ile domates, yüzde 5,37 ile tavuk eti izledi.
 Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 17,5 oran ile havuçta görüldü. Havuçtaki fiyat artışını yüzde 13,61 ile kuru soğan, yüzde 13,36 ile Antep fıstığı, yüzde 12,86 ile patates, yüzde 11,80 ile kuru incir, yüzde 11,62 ile fındık, yüzde 9,59 ile yeşil mercimek, yüzde 5,25 ile yumurta takip etti.”
ÜRETİCİ FİYATLARI
 Üretici fiyatlarında Ekim ayında kuru kayısı, kuru incir, Antep fıstığı, süt ve zeytinyağında değişim olmadığını belirten Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Fiyat düşüşü yüzde 21,94 oran ile en fazla yumurtada görüldü. Yumurtadaki fiyat düşüşünü üreticide yüzde 18,08 ile salatalık ve limon, yüzde 15,65 ile yeşil fasulye, yüzde 15,06 ile sivri biber, yüzde 14,50 ile kabak, yüzde 9,09 ile marul, yüzde 7,14 ile maydanoz, yüzde 6,25 ile kuru fasulye izledi.
 Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 32,8 oran ile yeşil soğanda oldu. Yeşil soğandaki fiyat artışını yüzde 18 ile kuru soğan, yüzde 16,39 ile patlıcan, yüzde 15,74 ile havuç, yüzde 14,93 ile kırmızı mercimek, yüzde 11,11 ile patates, yüzde 10,69 ile pirinç takip etti.”
ARTIŞ VE DÜŞÜŞLERİN NEDENLERİ
 Şemsi Bayraktar, üreticide yeşil soğanda arzdaki daralmaya bağlı olarak fiyat artışı yaşandığını, kuru soğanda ise meydana gelen dolu ve kuraklık nedeniyle rekoltedeki düşüşe bağlı olarak fiyatların artış gösterdiğini bildirdi. Patlıcanda da yine arzdaki daralmanın fiyat artışında etkili olduğunu belirten Bayraktar, “kırmızı mercimekte de hasadın bitmesiyle birlikte piyasaya sunulan ürün miktarındaki azalma fiyatlara yansıdı.
Üreticilerde fiyatı düşen ürünlere baktığımızda, yumurtada talep durumundaki değişime göre aylık bazda fiyatlar değişkenlik göstermektedir. Geçen aya göre yumurta fiyatları yüzde 21,94 düşüşle 24 kuruştan 19 kuruşa gerilemiş, Temmuz ayı seviyesine gelmiştir. Buna karşın market fiyatları yüzde 5,25 artışla 36 kuruştan 38 kuruşa çıkmıştır. Limonda ise hasat dönemi olup arzdaki artış ile birlikte fiyatlar düşüş göstermiştir. Salatalık, yeşil fasulye, sivri biber, kabak, domates gibi ürünlerde örtü altında hasat başlamış olup, arzdaki artışla birlikte fiyatlar gerilemiştir.
 Genel olarak değerlendirdiğimizde arz ve talepteki değişime bağlı olarak fiyatlarda artış ve azalışların meydana geldiği görülmektedir.”