Çok sayıdaki mezar ve sandukanın, Erzurum’daki bin yıllık Türk hakimiyetinin en somut kanıtları olduğu bildirildi. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Araştırma Görevlisi Coşkun Erdoğan, Erzurum’daki mezar ve sandukaların, Türk hakimiyetinin izlerini günümüze kadar ulaştırdığını söyledi.
//ERZURUM’DA TÜRK MÜHRÜ
Selçuklu hakimiyetinin bölgede Pasinler Savaşı ve sonrasında Malazgirt zaferiyle, Saltuklu Beyliği adı altında Erzurum ve çevresinde hakim olmaya başladığını anlatan Erdoğan, bu dönemi takip eden süreçte Maveraünnehir'den kesif bir şekilde gelen Türk göçlerinin, Erzurum ve Pasin Ovası’nda oymaklarıyla köyler kurarak bölgenin Türkleşmesi ve Müslümanlaşmasını sağladıklarını belirtti. Bölgenin bir Türk yurdu haline getirilmesine, bu göçlerin büyük bir katkı sunduğunu aktaran Araştırma Görevlisi Erdoğan, Gelen oymaklar ve bunların başında olan beyler, yerleştikleri bölgede özellikle şehre biraz daha uzak köylerde etrafını surlarla çevirerek savunma sistemi oluşturmuşlar ve Erzurum Emirleri’ne bağlı olarak yaşamışlardır.” dedi.
//TÜRK BÜYÜKLERİNİN TÜRBELERİ
Bunlar arasında Haydari, Özbek Düzcü, Tebrizcik, Cinis, Kevgiri, Merdiven (Lerduvan), Pırtin, Kağdariç ve Kayapa (kayı-apa) gibi köylerin, bu yerleşim sistemleri arasında yer edindiklerini belirten Coşkun Erdoğan, “Bahsini ettiğimiz köy yerleşmeleri hakkında yaptığımız araştırmalar neticesinde çok yönlü bilgiler elde etmiş bulunmaktayız. Bu köylerde bizden önce yapılan araştırmaların da gösterdiği ve bizim de tespit edebildiğimiz Selçuklu Sanduka mezarları, elde edilen bilgilerin en somut ve en önemlilerindendir.” diye konuştu.
//TÜRBE TAHRİBİ UYARISI
Yaptıkları incelemeler neticesinde, bu mezarların, yöre halkı ya da dışarıdan gelenler tarafından tahrip edildiklerini ve birçoğunun bugün paramparça veyahut tamamen yok edilmiş durumda olduklarını tespit ettiklerini kaydeden Erdoğan, “Bu mezar sandukalardan Haydari köyünde mevcut olup, günümüze kadar tahribata uğramıştır. 1279 tarihli olan bu sandukanın, Şug Kulu Mal Hatun'a ait olduğu bilinmektedir. Yine Özbek Köyü’nde iki adet sanduka mezar bugün tamamen tahrip edilmiş durumdadır. Cinis Köyü’nde bu tür mezar tasarlının olduğu söylenmekte olup, ama bugün itibariyle tespit edilememektedir.” şeklinde konuştu.
//TÜRBELER TARİHİN DELİLLERİ
Erzurum batısında olan Tebrizcik köyünde de, 2 adet tahrip edilmiş Selçuklu tarzı sanduka mezar bulunduğunu aktaran Erdoğan, bunlardan birisinin Ahi Abdurrahman’ın oğlu Mehmed’e, diğerinin ise, yine bir Ahi’ye ait olduğunun sanıldığını ifade etti. Yine Kuzeyde Ebul Hindi Köyü’nde 2 tane sanduka tarzı mezar ve bunun yanı sıra 2 adet dikili taş bulunduğunu belirten Erdoğan, Umudum köyünde de tahrip olmuş 2 adet sanduka mezar tespit edildiğini bildirdi. Araştırma Görevlisi Coşkun Erdoğan, “Burada anlatmaya çalıştığımız mezarlar, toplamın sadece bir kısmını teşkil etmesine rağmen, bu eserler bile Erzurum’daki Türk hakimiyetinin varlığını bin yıldır göstermesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Ancak bunların her geçen gün biraz daha yok edilmesi, bölgemizdeki Türk varlığına yapılan en büyük haksızlığın da, göstergesi olmaktadır.” dedi.