Gümrü, Moskova ve Kars anlaşmalarına imza atan kalemler, Kazım Karabekir Paşa Müzesi’nin en can alıcı eserleri arasında yer alırken, kalemlerin asılları ise TBMM’de muhafaza ediliyor. 3 Aralık 1920’de Gümrü, 16 Mart 1921’de Moskova ve 13 Ekim 1921 tarihinde ise Kars anlaşmalarını imza altına alan kalemler, Iğdır, Kars, Ardahan ve Artvin’i yeniden ana vatana bağlarken, Doğu Anadolu Bölgesi’nin tamamını da düşman hakimiyetinden kurtarma rolünü üstlendiler.
KARS ANTLAŞMASININ İMZALANDIĞI TARİHİ KALEM
Kars Anlaşması’nı imzalayan kalemle ilgili olarak, Kazım Karabekir Paşa tarafından; “Şark Cephesi’nden Garp Cephesi’ne kuvvet gönderilmesini… Ve bundan böyle İstiklal Harbi’mizin artık Garp Cephesi’ne inhisar edeceğinin bilinmesini…” şeklindeki ifadeler kullanılırken, eserlerin hemen altında ise, ‘Şark Cephesi Kumandanı, Gümrü ve Kars Konferansları Türk Baş Murahhası Kazım Karabekir’ ünvanına yer veriliyor.
A.Ü. TARİHÇİ AKADEMİSYENLERİNDEN PAŞA’NIN MÜZESİNE ZİYARET
İstanbul’daki Kazım Karabekir Paşa Müzesi’ni gezen Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nden Prof. Dr. Enver Konukçu ile Atatürk ilkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü’nden de Prof. Dr. Esin Dayı ve Doç. Dr. Serpil Sürmeli, Doğu Anadolu’nun kaderini belirleyen ‘Barış Kalemleri’ni hayranlıkla incelerken, Paşa’nın kızları Hayat ve Timsal Karabekir’den de, müze hakkında bilgiler aldılar.
İstiklal Harbi ile ilgili olarak bugüne kadar yayınlanmış çok sayıda kitaba ek olarak yeni çıkarılacak olan kitabın provalarını da inceleyen Erzurumlu akademisyenler, daha önce hiç görmedikleri belgelerin ve hiç işitmedikleri bilgilerin yer verileceği çalışmayı büyük bir titizlikle incelediler. Kurtuluş Savaşı ve özellikle de Erzurum için çok daha farklı bir anlam taşıyan Kazım Karabekir Paşa’nın, adına kurulan müzede yaşatılmasının büyük bir vefakarlık olduğunu dile getiren Atatürk Üniversitesi’nin akademisyenleri, müzeyi gezen herkesin, Kurtuluş Savaşı heyecanını yeniden yaşadığını ifade ettiler.