Kredi artış hızında 10’uncu sıradayız

Bu yılın tümünde yüzde 25'i geçmemesi öngörülen bankacılık sektörü kredi hacmindeki genişleme ilk dokuz ay itibariyle yüzde 25.8 olurken, toplam pastadaki payı küçük doğu ve güneydoğu illeri artış hızında başı çekti. Ocak-eylül döneminde kredi hacmi net yüzde 52.7 büyüyen Muş genişleme oranında birinci oldu. Miktar bazında ise toplam kredilerin yarıya yakınını kullanan İstanbul, dokuz ayda net 51 milyar liralık artışla başı çekti.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) açıkladığı FİNTÜRK veri tabanına göre ocak-eylül döneminde, bankacılık sektörünün toplam yurt içi kredi hacmi, yüzde 25.7 oranında 133 milyar 419 milyon liralık artışla 651 milyar 694 milyon liraya, yurt dışı kredileri de yüzde 26.6 oranında 2 milyar 12 milyon liralık artışla 9 milyar 589 milyon liraya yükseldi. Böylece sektörün toplam kredi hacmi dokuz ayda yüzde 25.8 oranında net 135 milyar 431 milyon lira genişleyerek 661 milyar 282 milyon liraya ulaştı.

DÜNYA'nın FİNTÜRK veri tabanını kullanarak yaptığı hesaplamada, tutar bazında en fazla krediyi İstanbul başta olmak üzere gelişmiş iller kullanmaya devam ederken, oransal bazda kredi hacmi en hızlı genişleyen ilk 20 ilin 17'sinin Doğu ve Güneydoğu bölgesinde yer aldığı belirlendi. Anılan dönemde en hızlı büyümeyi kaydeden Muş'un kredi hacmi yüzde 52.7 artışla 296 milyon TL'den 452 milyon TL'ye yükseldi. Kredi artış hızında bu ili yüzde 51.5'lik genişleme ile Batman, yüzde 48.7'le Bitlis, yüzde 47.4'le Mardin, yüzde 45.5 artışla Iğdır, yüzde 44.8'le Erzincan izledi. Bilecik yüzde 44, Gaziantep yüzde 43.5, Hakkari yüzde 40.5, Erzurum yüzde 38.7, Adana yüzde 38.3, Ağrı yüzde 38.1, Van yüzde 37.7, Ardahan ve Elazığ yüzde 37.3, Kırklareli yüzde 36.7, Diyarbakır yüzde 35.5, Şanlıurfa yüzde 35.4, Kayseri yüzde 35.1, Şırnak yüzde 34.4'le en hızlı kredi artışı kaydeden ilk 20 il arasında yer aldı.

İlk dokuz ay itibariyle kredi genişlemesinde daha sonra yüzde 33.9'la Tekirdağ, yüzde 33.6 ile Niğde, yüzde 33.2 ile Sinop, yüzde 33'le Adıyaman, yüzde 32.8'le Malatya, yüzde 32.6 ile Kahramanmaraş ve Mersin, yüzde 32.4'le Konya, yüzde 32.3'le Balıkesir ve Sakarya, yüzde 31.4'le Bursa ve Gümüşhane, yüzde 31.3'le Kilis, yüzde 31.1'le Karaman, yüzde 30.9'la Aksaray, yüzde 30.7 ile Sivas, yüzde 30.3'le Edirne ve yüzde 30.2 oranıyla Bolu geldi.

Ocak-eylül döneminde en düşük oranlı kredi genişlemesi ise yüzde 5.4'le Zonguldak'ta gerçekleşti. Kocaeli yüzde 14.1, Karabük yüzde 17.3'le kredi artış hızının düşük kaldığı diğer iki ili oluşturdu. Diğer illerdeki kredi genişlemesi ise yüzde 20.2 ile yüzde 29.9 arasında değişti.

Yılın ilk dokuz ayında tutar bazında en fazla kredi artışı ise başta İstanbul olmak üzere toplam pastada en büyük paya sahip gelişmiş illerde gerçekleşti. Bankalar, dokuz ayda İstanbul'a net 50 milyar 702,8 milyon, Ankara'ya 13 milyar 588 milyon, İzmir'e 7 milyar 425 milyon, Bursa'ya 4 milyar 947 milyon, Antalya'ya 4 milyar 199 milyon TL kredi açtı. Dokuz ayda, Adana'nın kredi hacmi net 4 milyar 62,4 milyon, Gaziantep'in 3 milyar 984 milyon, Konya'nın 3 milyar 436 milyon, Mersin'in 2 milyar 405,5 milyon, Hatay'ın 2 milyar 61.8 milyon, Kayseri'nin 2 milyar 51.3 milyon TL büyüdü.

Ocak-eylül döneminde Kocaeli net 1 milyar 879 milyon, Balıkesir 1 milyar 647 milyon, Manisa 1 milyar 475 milyon, Denizli 1 milyar 430 milyon, Tekirdağ 1 milyar 391 milyon, Samsun 1 milyar 350.5 milyon, Muğla 1 milyar 230 milyon, Sakarya 1 milyar 227.5 milyon ve Aydın da net 1 milyar 122.1 milyon lira tutarında kredi kullandı.

Yılın ilk dokuz ayında miktar bazında en düşük kredi artışı 43.2 milyon lira ile Bayburt , 62 milyon lira ile Tunceli ve 69.9 milyon lira ile Kilis'te gerçekleşti. Hakkari dokuz ayda net 79.3 milyon, Ardahan 81.7 milyon, Bingöl 85.9 milyon, Gümüşhane de 99.3 milyon lira ile miktar olarak en az kredi açılan iller arasında yer aldı.

Eylül sonu itibariyle bankacılık sektörünün toplam kredi bakiyesinde İstanbul 265 milyar lira ile tek başına yüzde 40.1 pay aldı. İstanbul'u 76 milyar 786 milyon lira ve yüzde 11.6 payla Ankara, 35 milyar 417 milyon TL ve yüzde 5.4 payla İzmir izledi. Kredi hacminin büyüklüğüne göre daha sonra sırasıyla Antalya, Bursa, Kocaeli, Adana, Hatay, Gaziantep ve Konya geliyor. Söz konusu on ile açılan kredilerin bakiyesi ilk dokuz ayda yüzde 24.5 oranında artış göstererek 483 milyar 921.4 milyon liraya ulaştı. On ilin 2010 sonunda toplamda yüzde 73.9 olan payı, eylül sonunda yüzde 73.2'ye geriledi.

Diğer 71 ile kullandırılan kredilerin bakiyesi ise aynı dönemde yüzde 29.4 artışla 167 milyar 772.3 milyon liraya, toplam hacimdeki payı da yüzde 24.7'den yüzde 25.4'e yükseldi.

Eylül sonu itibariyle Bayburt 218.7 milyon, Hakkari 274.9 milyon, Ardahan 300.3 milyon, Kilis 293 milyon ve Tunceli 287.4 milyon lira ile kredi hacmi en düşük beş ili oluşturuyor.

Dokuz ayda yüzde 26.6 artışla 9 milyar 589 milyon liraya yükselen yurt dışı kredilerin yılbaşında yüzde 1.4 olan payı da eylül sonunda yüzde 1.5'e çıktı.

Ocak-Eylül döneminde kredi hacmini net yüzde 52.7 büyüterek, ülke çapında birinci olan Türkiye'nin en az banka şubesine sahip kenti Muş'ta son dönemde tarım ve hayvancılık konusunda kredi kullanımının arttığı belirtildi. Muş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Şihmus Sinecem, kentin tarımsal alanda son dönemde çok güzel gelişmeler yaşadığını, tarım makineleri imalat sektörünün büyüdüğünü belirterek, "Tarım makineleri imalatı vardı, bu üretim modernleşti. Aktif Tarım, Sağlam Zirai Aletler, Gül Tarım ve Baran Tarım firmaları ile Almanya ve Hollanda'daki tarım fuarına gidiyoruz. Baran Tarım, geçen yıl da Malazgirt'ten Almanya'daki tarım fuarına katılmıştı. Kentin kredi kullanımındaki artışta tarım ve hayvancılık kredilerinin payı var. Üreticiler tarım makinelerini yenilemek gibi nedenlerle kredi kullandı. Bunların yanı sıra konut kredileri ve tüketici kredilerinde de artış oldu. Kullanılan kredinin yüzde 30-35 kadarı tüketici kredisi" diye konuştu.

Kentte son dönemde yatırım ortamının da hareketlendiğini vurgulayan Sinecem, "Son dönemde yatırımlarda geriye dönüş var. Bu yıl Bursa'dan ısı yalıtımcısı Sinecem firması Muş Organize Sanayi Bölgesi'nde (OSB) yatırıma geldi. Geçen yıl yine OSB'de bir çikolata , lokum imalathanesi açılmıştı. Barco Tekstil, eski TEKEL fabrikalarında yatırım için 2010 yılında geldi. Bu firma İtalya ve ABD'ye ihracat yapıyor" dedi.

Muş OSB'de doluluk oranının yüzde 40 düzeyinde olduğunu kaydeden Sinecem, "Yüzde 25-35 boşluk var. OSB'nin kentten 35 kilometre uzaklıkta olması bölgenin gelişimini yavaşlatıyor. OSB'ye sahip çıkılmıyor. Ulaşım sorunlarına ne belediye ne de il özel idaresi sahip çıkıyor. İnsanlar çalışmak için sürekli olarak 35 kilometre yol gidip gelmekte zorlanıyor. Bir servis düzeni olmalı. Halen OSB'de 4 firma faal olarak çalışıyor. 2 firma gıda üzerine 2 firma ise inşaat sektörüne yönelik faaliyette. OSB'nin altyapı sorunları da çözülmüş durumda"diye konuştu. Muş OSB'nin kent merkezine uzak olmasının TEKEL'den kalan eski fabrika bölgesine ilgiyi artırdığını ifade eden Sinecem, "Bölgeye Barco Tekstil 2 bin metrekarelik tesis kurdu. Güney Ayakkabıcılık ve Barco Tekstil'in bölgede istihdam ettiği insan sayısı 250'yi buldu" ifadesini kullandı.

Muş'a art arda 2 deprem yaşayan Van'dan göç başladığını dile getiren Sinecem, "Van'dan kentimize göç konusunda gözle görülür bir hareketlilik yaşanıyor. Gelenlerin bir kısmı akrabalarının yanına yerleşirken, bir kısmı da kiralık yer arıyor. Yeni gelenlerle birlikte kentte işsizlik sorunu da büyüyecek" dedi. Gelişim farklarını ortadan kaldırmak için bölgelere özel teşvik yasasının çıkarılmasının şart olduğunu belirten Sinecem, teşvik uygulamalarında Muş ile Elazığ'ın aynı kefeye konmasının yanlış olduğunu söyledi.DÜNYA GAZETESİ/NABİ BAYIR