Erzurum Gazetesi Arşiv

OLTU TAŞI VE BİNBİR GİZEMİ Erzurum denildiğinde akla önce Palandöken ve sonra da Oltu Taşı gelir.Siyah Elmas diye tasvir edilen taş kimilerinin elinde tesbih, kiminin boynunda kolyedir. Çay kaşığından duvar süslemesine kadar her türlü dekoratif ortamda kullanabilecek uygunluktaki Oltu Taşı, siyah görüntüsü içinde biraz Erzurum'un kara bürünmüş aklığını, biraz da sabrı temsil eder. SİYAH İNCİ NELERE ŞİFA DEĞİL Kİ.. Simsiyah, pırıl-pırıl...Kimi zaman elde tespih, bazen boyunda bir kolye, parmakta yüzük, bileklerde kolluk,sigara ağızlığı olarak görürüz onu. Psikolojik ve fiziksel etkileri sebebiyle stres ve depresyona iyi geldiği anlatılan siyah inci , diğer adıyla siyah kehribar veya Oltu Taşı'ndan bahsediyoruz. Çıkarılmasından, işlenmesine, mağaza vitrinlerinden insan eline geçişine varıncaya kadar her aşamasında sabır gerekli olan Oltu Taşı, tespih danelerinde ise sabrın bir timsali olarak karşımıza çıkıyor. MÜZEHHİPLER ELİNDE BİR BAŞKA ZERAFETE BÜRÜNÜR OLTU TAŞI Erzurum, kuyumculuğu ve Oltu Taşı işlemeciliği ile ünlü bir kent . Yarı değerli taş olan Oltu Taşı (kehribar) Erzurum'a özgü. Altın ve gümüş ile birlikte Oltu Taşı'ndan kadınlar için bilezik, gerdanlık, broş, küpe, saç tokası ve tarağı yapılırken, erkekler için tespih, ağızlık, yüzük ve benzeri eşyalar imal ediliyor. Bu ürünlerin satıldığı yer ise tarihi Rüstem Paşa Bedesteni. Taşhan olarak ta adlandırılan bu eser, Kanuni Sultan Süleyman'ın sadrazamı Rüstem Paşa tarafında yaptırılmış. Osmanlı mimarisinin özelliklerini taşıyan iki katlı bina halen çarşı olarak kullanılıyor. İŞÇİLİĞİ MEŞAGGATLİ OLSA DA ÜRÜNÜ MÜKEMMELDİR Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, Oltu Taşı; siyah, tıkız, parlak, kavlı biçiminde kırıkları olan, parlatılabilir, tıraşlanabilir bir linyit türü olarak adlandırılıyor. Orta çağda tespihler, kutsal emanet sandıkları, heykelcilik yapımında kullanıldığı belirtiliyor. 19.yüzyılda ise mücevher yapımında kullanılmaya başlandığı kaydediliyor. TAŞTIR, DEYİP GEÇMEMEK LAZIM Bitkisel kalıntıların karbonlaşmasıyla oluşan bir kehribar türü olarak adlandırılan Oltu Taşı, ardıç ağacının fosillenmiş şekli olarak nitelendiriliyor. Oltu Taşı'nın bazı özellikleri ise şöyle sıralanıyor: Sertlik derecesi:2 - 2,5 , Kimyasal yapısı :C10H16O, Süksinik asit, özgül ağırlıgı: 0,96 - 1, unsuru: hava , Çakra: Kök, alt karın, güneş sınırağı. VÜCUT ELEKTİRİĞİNİ ALIR Oltu taşının, negatif enerjiyi topladığı , bu nedenle eskiden nazarlık olarak kullanıldığı belirtiliyor. Oltu Taşı'nın diğer psikolojik etkileri ise şöyle sıralanıyor: Stresi alır. Yaşamın bir yük olduğunu düşündüğünüz ve sorumluluklar altında ezildiğinizi hissettiğiniz anlarda, şifa yüklü enerjisiyle sizi canlandırır. Yaşamın güzel yanlarını farketmenizi ve böylece içinizin neşeyle dolmasını sağlar. Günlük olağan yaşantınızla, zihinsel ve ruhsal gelişiminiz arasındaki dengenin kurulmasını sağlar. Para getiren bir taş olduğu düşünülür ve bu amaçla kasalara koyulur.Takıntılara karşı iyi gelir. FİZİKSEL ETKİLERİ Soğuk algınlığı, astım, guatr, bronşit ve alerji tedavisi için boyun bölgesinde kullanılır. Boğaz ve troid enfeksiyonlarını tedavide diğer taşlardan üstündür. Sol elde oynandığında bedenin elektriğini toplar. Elektrik yükünü azalttığı için depresyona karşı da faydalıdır. Ağrıyan yerlere koyuldugunda ağrıları hafifletir. Kullanılan kehribarın, ağrıyan yerin büyüklüğü kadar olması etkisini güçlendirir. TAKLİTLERİNDEN SAKININ Rus taşı, polyester ve diğer ürünleri Oltu Taşı'ndan ayırt etmenin çeşitli yolları bulunuyor. Oltu Taşı'nın ilk özelliği hafif olması. Rus Taşı, Oltu Taşı'ndan daha ağır. Oltu Taşı diğer taşlara nazaran çok parlak. Kızdırılan toplu iğne batırılmaya çalışıldığında Oltu Taşı delinmiyor. Tespih gibi ürünlerin ip deliğinden bakıldığında bıçak izleri bulunuyor. Zımpara ile haffçe sürtüldüğünde Oltu Taşı'ndan çıkan toz kahverengimsi, diğer taşlardan çıkanlar ise siyah oluyor. Oltu Taşı, sigara küllüğüne konulduğunda külleri topluyor. RUS TAŞI, BAŞKA OLTU TAŞI BAŞKADIR Değeri giderek artan Oltu Taşı ürünlerinin en büyük açmazı ise sahte ürünler ve piyasaya giren Rus taşı. Ticaret amacıyla Türkiye'ye gelen Rus kadınlar, şimdi de yüzük, kolye, tespih gibi süs eşyalarının yapıldığı Oltu taşına göz dikti. Oltu taşından ayırdedilmesi çok zor olan bir taşı kaçak olarak yurda getiren Ruslar, yıllık 25 -30 bin dolar gibi bir rakama dayanan miktarda Rus Taşı'nı Türkiye'ye sokuyor. Bu da yerel Oltu Taşı imalatçılarına ekonomik olarak darbe indiriyor. MADENDEN İNSAN ELİNE :OLTU TAŞI Erzurum Taşı, siyah kehribar, sengi Musa gibi adlarla da anılan Oltu Taşı, Oltu ilçesinin 7 köyünde , yaklaşık 300 madenden büyük zahmetler sonunda, her köyde 5'er 10'ar kişilik ekipler tarafından çıkarılıyor. Oltu Taşı derin ve anlamlıdır. Aranmaya başlandığı andan itibaren küçük el tezgahlarında bin bir emekle işlenmesinden, büyük mağazalarda özel reyonlarda işlemesine kadar asil ve anlamlı bir oluşumu bulunuyor. O, daha vitrinlerde sergilenmeye başlandığı andan itibaren sıradan bir süs eşyası olmaktan çıkarak , karakteristik bir hayatı işaret eden bir zevk ve soylu bir tutku haline geliyor. OLTU TAŞI SABIR ÜRÜNÜDÜR Onu bulmak uzun ve sabırlı bir arayış gerektiriyor. Toprak okşanır gibi kazılır. Öyle iri ve sert araçlar kullanılmaz Oltu Taşı madeninde. Bir damara rastlandı mı onu incitmeyeceksin. Bir kere taşı ufalttın mı yakanı bırakmaz bir daha suçluluk duygusu. Bu, kazanç meselesi değildir. Oltu Taşı maden işçiliği bir yaşama biçimi. Bu işçilikten zengin olan kimse görülmemiştir şimdiye kadar. Oltu Taşı, işçisini bilgeleştiriyor. Tabiat, o ocakta hiçbir yerde olmadığı kadar canlıdır, çocuk gibi bakım ister, saygı ister. HAMI DA İŞLENMİŞİ DE BİR BAŞKA GÜZELDİR Köylerdeki madenlerden çıkarılan Oltu Taşı, 12-13 kilo gelen tenekeler halinde üreticilere pazarlanıyor. 1 teneke Oltu Taşı, taşların parça büyüklüğüne göre, 300 ila bin YTL arasında satılabiliyor. Madenlerden elde edilen irili ufaklı taşlar, küçük el tezgahlarına aktarılır. Bu tezgahlarda tasarlanan süs eşyalarına göre sınıflandırılan taşlar, küçük el araçları kullanılarak işlenir. Büyük bir maharet ister bu işleme, son derece hassas eller, keskin bakışlar ve her şeyden önemlisi sabırlı bir yürek, direnmesini bilen bir sevgi ister. Uzun, yorucu, ama sabırlı ve kıvanç verici bir çabadan sonra nihayet Oltu Taşı, zevk sahiplerinin beğenisine sunulacak hale gelmiştir. Artık onu, büyük şehirlerin büyük mağazalarında kuşaktan kuşağa aktarılacak bir hatıra olarak görebilirsiniz. Bir tespih, bir ağızlık, bir gerdanlık, bir bilezik hatta bir anahtarlık olarak bile. En küçük tespih 10 YTL, altın ve gümüş işleme takviyeli olanlar ise büyüklük ve altın ve gümüşün işlenme oranına göre değer kazanabiliyor. İşlemeli tespihlerin fiyatları ise 100 ila 500 YTL arasında değişiyor. Tespihler, çeşitli büyüklük ve şekillerde de üretilebiliyor. Takılar ise yine kullanılan altın veya gümüşün gramıyla orantılı olarak fiyatlandırılıyor. 2 YTL'den 200 YTL'ye kadar ürün bulmak mümkün. OLTU TAŞI TPE PATENTLİ Dünyada sadece Erzurum'un Oltu ilçesinde çıkarılan ve hediyelik eşya yapımında kullanılan Oltu Taşı'na Türk Patent Enstitüsü'nden (TPE) patent alındı. TSE'den standart alma çalışmaları ise sürdürülüyor. Uluslararası ticari arenada bir ürünü tescil ettiren kuruluş o ürünün üretim haklarını da elde ediyor. Oltu'da 1989 yılında kurulan Oltu Taşı Derneği (OTD), siyah kehribar olarak da bilinen Oltu Taşı'nın dünyaya açılması için kararlı adımlarla ilerliyor. İşe yıllardır dağınık halde bulunan Oltu taşı ustalarını bir araya getirmekle başlayan dernek, Oltu Belediyesi'nin desteği ile bir binayı Oltu taşı ustaları için iş merkezine çevirdi. Oltu Taşı İş Hanı'nda yılların ustaları ile aralarında bayanların da bulunduğu 40 kadar genç sanatkar bir arada çalışıyor. Dünya Kıymetli Taşlar Kitabı'nda da yer almasına karşın tanıtım eksikliği çeken Oltu taşının uluslararası takı arenasına tanıtımını amaçlayan Derneğin, Türk Patent Enstitüsü'nden patent almasıyla Oltu taşı Erzurum'un ilk patentli ürünü oldu. OLTU TAŞI ÜRETİM EĞİTİMİ Oltu Taşı Sanatını Geliştirme, Sanatkarlarını Koruma ve Kalkındırma Derneği Başkanı Hasan Parlak, Avrupa Birliği Hibe Fonları'ndan 100 bin Euro tutarında destek almak için Oltu Taşı Üretimi Eğitimi ve Takı Tasarımı konulu proje hazırladıklarını ve projeye İstanbul Bilgi Üniversitesi'nin de destek verdiğini söyledi. Oltu'da 45 üyesi bulunan derneğin Belediye Başkanlığı'nın desteği ile Oltu'da Oltu El Sanatları İş Merkezi'nde toplandığını anlatan Hasan Parlak, işhanının alt katında 600 metrekarelik bir alanda Oltu Belediyesi'nin katkılarıyla toplantı salonu, ortak kullanım atölyesi gibi mekanların oluşturulacağını , kurs gibi etkinliklerin burada gerçekleştirileceğini ifade etti. Dernek Başkanı Hasan Parlak, ileriye dönük çalışmaları içerisinde Erzurum ve Oltu'daki imalatçıların oluşturulacak Oltu Taşı İmalatçılar Odası çatısı altında birleştirilmesinin geldiğini söyledi. Parlak, halen Erzurum'daki imalatçıların Kuyumcular Odası bünyesinde çalışmalarını sürdürdüğünü kaydetti. OLTU TAŞI İŞLEMECELİĞİNE AB DESTEĞİ Erzurum Esnaf ve Sanatkarlar Birliği'nin hazırladığı Oltu Taşı ve Gümüş Takı İşlemeciliği ile Pazarlama Kursu Avrupa Birliği Fonları'ndan sağlanan mali destekle açıldı. Kursta 60 kişiye Oltu taşı işlemeciliği ve gümüş takı tasarımı dersleri verileceğini belirten Erzurum Esnaf ve Sanatkarlar Birliği Başkanı Rasim Fırat, konuyla ilgili olarak şunları söyledi: "Üniversite mezunu 10 kişi konuyla ilgili pazarlama eğitimi alacak. Kurs için gerekli 185 euroluk kaynağın yüzde 90'ı olan 167 bin euroluk bölümü AB fonlarından karşılanacak. 10'u üniversite mezunu 70 işsiz genç, kurs sayesinde meslek sahibi olacak. 7 ay sürecek kursa katılacak gençlere günlük 5.5 euro harçlık verilecek. Kursa katılan gençlerin yapacağı modern tasarımlı gümüş ve Oltu taşı takılar uluslararası pazarlara girebilir. Kurs sayesinde gençlerimiz, Oltu taşı ve gümüşten günümüz kadınının beğenisini çekecek takılar tasarlayacaklar. Bu takıları zaman içinde Avrupa ve ABD pazarında beğeniye sunmayı hedefliyoruz. Oltu taşını tüm dünyaya tanıtmak istiyoruz." OLTU TAŞI ADINA FESTİVAL Oltu Taşı'nın tanıtımı için Erzurum'un Oltu ilçesinde geleneksel olarak Kırdağ Şenlikleri düzenleniyor. İlçeye 16 kilometre uzaklıktaki 2400 metre rakımdaki Kırdağ Yedigöller Mevkii'nde düzenlenen festival bugüne kadar 8 kez tekrarlandı. Festivale her yıl binlerce kişi katılıyor. Folklor gösterileri, güreş müsabakaları, halk ozanları ve şiir dinletisinin yapıldığı festivalde dereceye giren güreşcilere çeşitli hediyeler veriliyor. Bu arada, Oltu Halk Eğitim Merkezi ile Kaymakamlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı , özel sektör üreticileri tarafından işlenen ve alanda sergilenen Oltu Taşı'ndan yapılan tesbih, ağızlık, gerdanlık, küpe, yüzük, bileklik, kemek gibi takı ve ziynet eşyaları büyük ilgi görüyor RAKAMLARLA OLTU TAŞI Oltu Taşı, Erzurum'un Oltu ilçesinde 7 köyde yaklaşık 300 ocakta çıkarılıyor. Her ocak için 5-10 kişiden oluşan ve her köyde yaklaşık 10 ekip tarafından çalışma yapılıyor. Oltu ilçesindeki Oltu Taşı Sanatını Geliştirme, Sanatkarlarını Koruma ve Kalkındırma Derneği'nin 45 üyesi bulunuyor. Erzurum'daki imalatçı ve satıcı konumundaki esnaf ve maden çıkarma işiyapanlarla birlikte direkt olarak Oltu Taşı'dan ekmek kazanan kişi sayısı yaklaşık 5 bin kişi. Ayda 300 400 kilo altın ve gümüş Oltu Taşı ürünleri için katkı maddesi olarak kullanılıyor. Tahmini verilere göre, ayda 4, yılda ise yaklaşık 50 ton Oltu Taşı işleniyor. Erzurum ve Oltu'daki imalatçılar yılda 100 bin civarında tespih üretimi gerçekleştiriyor. Oltu Taşı'nın net getirisi ve Erzurum ekonomisine girdisi ise bilinmiyor. Üretilen ürünlerin bir kısmı Oltu'da ve Erzurum'da yerel mağazalarda pazarlanıyor. Oltu'da çıkarılan madenin bir kısmı ise Almanya'da yine Türkler tarafından işletilen Oltu Taşı Takı Fabrikası'na ihraç ediliyor.