Prof. Dr. Azer A. Kasımzade, 1918'de doğuda kurulmuş ilk Türk-Azerbaycan Cumhuriyeti'nin 1920'de Sovyetler Ordusu tarafından bastırıldığını, 20 sene önce (1990 yılının 20 Ocak günü) Sovyetler Birliği içinde olan 15 cumhuriyetten yine Azerbaycan'ın ilk olarak Sovyetler Ordusu'nun tüm baskılarına rağmen büyük mücadele ve şehitler vererek 72 sene sonra yeniden özgürlüğüne kavuştuğunu belirtti. Kasımzade, “Azerbaycan'ın kahramanları, Azerbaycan'ın azatlığı, bağımsızlığı uğrunda şehit olan Azerbaycan'ın mert Türk evlatları, ruhunuz şad olsun” diye konuştu.
AZERBAYCAN ŞEHİTLERİ 20. YILDÖNÜMÜNDE ANILIYOR
Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de 20 Ocak 1990 olaylarının şehitleri, her yıl olduğu gibi bu yıl da anıldı.
Azerbaycan'da 20 Ocak 1990 tarihinde Sovyet ordusu tarafından başkent Bakü'de öldürülen binlerce Azerbaycanlı şehit için Bakü Şehitler Hıyabanı'nda düzenlenen anma törenine Devlet Başkanı İlham Aliyev, bakanlar ve üst düzey yöneticiler katıldı. Törende Şehitler Hıyabanı'nda Azerbaycan'ın bağımsızlığı yolunda şehit olanlar için dikilen Ebedi Meşale Anıtı'na çelenk bırakıp, saygı duruşunda bulunan Aliyev, daha sonra 20 Ocak Şehitleri Anıtı'nın açılışını yaptı. Şehitlikteki resmi törenin ardından askeri
personel, çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarının personelleri, şehit aileleri ve halk, Şehitler Hıyabanı'nı ziyaret ederek şehitlerin kabirlerine karanfil bıraktı. Yerel saatle 12.00'de ülke genelinde 1 dakikalık saygı duruşunda bulunulurken, Hazar Denizi'nde yüzen Azerbaycan gemileri de Bakü kıyısına gelerek yerel saatle saat 12.00'de şehitleri anma adına bir dakikalık siren çaldı. 1 dakikalık saygı duruşu sırasında şehitlikte görev yapan askerler de hazır bulundu. Ulusal Matem Günü'nde yarıya indirilen
bayrakların yanına matem işareti olarak siyah kurdeleler takıldı.
Şehitliği ziyaret eden Azimov Vahit, "Bugün şehirlerimizin 20. yıldönümüdür. Milyonlarca Azerbaycan Türkü şehitleri ziyaret etmek için buraya geliyor, onların kabirlerini ziyaret edip saygı duruşunda bulunuyor. Bu insanlar Azerbaycan bağımsızlığı ve Ermeni işgaline karşı mücadele yolunda geçmiş Sovyet ordusu tarafından katledilerek şehit olan insanlardır. Bugün Azerbaycan'da Şehitler Günü olarak anılsa da, aynı zamanda Azerbaycan'ın şerefli tarihini altın harflerle yazıldığı bir gündür" diye konuştu.
Şehitleri anma etkinliğinin akşam saat 19.00'a kadar sürmesi bekleniyor.
Sovyetler Birliği'nde Mihail Garbaçov'un 1985 yılında başlattığı açıklık ve yeniden yapılanma hareketi sürerken, Ermenistan Moskova'nın da desteğiyle Dağlık Karabağ'da ve Ermenistan'da Azerbaycan Türklerine yönelik katliamlara başladı. Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin Ermeni saldırılarını durdurma yolunda adım atmaması Azerbaycan'da protestoları ve bağımsızlık hareketlerini de hızlandırdı. 1990 yılının Ocak ayının 19'unu 20'sine bağlayan gece, Sovyet Kızıl Ordu birlikleri tank ve zırhlı araçlarla
başkent Bakü'ye girerek şehri işgal etti. Rus birlikleri, işgali protesto eden sivil halkın üzerine hedef gözetmeden ateş açtı. Çocuk genç, yaşlı, kadın erkek silahsız binlerce sivil katledildi. Herhangi bir olayda ölü sayısının 150'den fazla olması o günkü Sovyet Anayasası'na göre devlet başkanının değişmesini gerektirdiğinden sayı 132 olarak açıklandı. Saldırı sonucu ise 137 kişi şehit edildi, 744 kişi yaralandı, 841 kişi işlemedikleri suçlardan gözaltına alındı. Tarihe "Kanlı Ocak Saldırısı" olarak geçen
olayların ardından bağımsızlık hareketleri hızlandı ve 18 Eylül 1991'de Azerbaycan bağımsızlığını ilan etti.