Konukçu’dan Erzurum tarihine yeni bir hizmet

ERZURUM(GHA) – Prof. Dr. Enver Konukçu, Türk tarihine yeni kaynak eserler kazandırmaya devam ediyor. Konukçu, ismi pek duyulmasa da, tarihe damgasını vuran ve Aziziye Zaferi’nin kazanılmasında büyük bir rol oynayan Kaptan Mehmet Paşa hakkında kapsamlı bir araştırma yürütüyor. Önümüzdeki aylarda kitaplaştırılacak olan araştırmada, Esatpaşa Camii haziresinde medfun bulunan Kaptan Mehmet Paşa’ya ait bugüne dek gün yüzüne çıkmamış bilgiler paylaşılacak.

//KONUKÇU’DAN YENİ ARAŞTIRMA

Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Enver Konukçu, Aziziye Zaferi’nde önemli bir rol üstlenen Kaptan Mehmet Paşa hakkındaki araştırmayı bitirmek üzere olduğunu açıkladı. Tarihe, ölüm-kalım savaşı olarak geçen Aziziye Zaferi’nin kazanılmasında büyük rol oynayan namı diğer Kaptan Mehmed Paşa hakkında son iki yıldır yürüttüğü çalışmanın tamamlanmak üzere olduğunu söyleyen Konukçu, elde ettiği bilgileri önümüzdeki aylarda kitap haline getireceğini belirtti.

//ERZURUMLU KAHRAMANLAR

19. Yüzyılın Erzurum'da kahramanlıkların sergilendiği bir zaman dilimi olduğunu vurgulayan Konukçu, tarihi süreç içerisinde Erzurum’un bağrından birçok kahraman da ortaya çıktığını dile getirdi. Bun­lardan birisinin de, Kaptan Mehmet Paşa olduğunu anlatan Konukçu, Gazi Ahmet Muhtar, Hacı Raşid, Macarlı Feyzi, Musa ve Kurt İsmail Hakkı Paşaların, yiğitlik zincirinin ilk halkalarından olduklarını ifade etti.

Erzurum'un ekmeğini yemiş, suyunu içmiş, ilâhı ortamından feyizlenmiş Tatlıoğlu Mehmed Paşa’nın da, Şahadet mertebesine ulaşmış isimlerden olduğunu vurgulayan Konukçu, Osmanlı Rus Savaşlarında bunlar gibi daha birçok komutanın aynı şekilde hayata veda ettiklerini kaydetti.

//KAHRAMANLIK SEMBOLÜ

Prof. Dr. Enver Konukçu, Erzurum’un bu değerlerinin ortaya konulması gerektiği yönündeki görüşlerini daha önce de dile getirdiğini anımsatarak, bir tarihçi olarak tarihçileri bu konularda derinlemesine çalışmalar yapma tavsiyesinde bulunduğunu hatırlattı. Kendisinin öncü olarak bu yolu açtığını ve son iki yıldır I877"nin bir kahramanını sembol olarak seçtiğini anlatan Konukçu, “Erzurum, bilindiği gibi Dadaşlar diyarıdır. Dadaş, yiğitli­ğin, kahramanlığın vatanseverliğin simgesidir. Özellikle Osmanlı Rus Savaşlarında birçok kahramanlık sahneleri bu nedenle oluşmuş ve tarihi kaynaklara geçmiştir.” diye konuştu.

//MEHMET PAŞA’NIN KAHRAMANLIK ÇİZGİSİ GİRİT ADASI’NDAN BAŞLIYOR…

Erzurumlu Mehmet Bey’in Deve Boy­nundaki cengâverliğinin, unutulup gittiğine işaret eden Konukçu, “Arşiv çalışması sırasında, onun varlığından haberdar olabildim. Daha bir çok Er­zurumlu böylece tarihe geçmiştir. Ancak, zamanla unutulup gitmiştir. Mezarlıklar bile hiç olmaz ise bunların son şahitliklerini yapıyordu. Aslında dört bir köşesi mezaristan olan Erzurum'da, ayak ta kalan ve tarihe şahitlik edebilecek mezar veya mezar taşı günü­müze kadar gelmemiştir. Esat Paşa Camii haziresindeki araştırmamız sırasında 4. 0rduyu Hümayun’a mensup bir kaç asker mezarına rastlamıştım. Bunlardan biri benim oldukça dikkatimi çekti. Epeyce yıpranmış, yazıları zamanla eskimiş şahideyi okuduğumda, Kaptan Mehmet Paşa’nın olduğunu öğrendim.” dedi.

Bu kahraman Paşa’nın ‘Kaptan’ diye şöhret bulduğuna vurgu yapan Konukçu, “Kendisinin Girit Adası’ndan başlayan kahramanlık çizgisi Erzurum'da nok­talanmıştır. Mehmet Arif Bey’in ‘Başımıza Gelenler’ Ahmed Muhtar Paşa’nın ‘Hayat Maceralarım', S.B. Noriaan'ın ‘Ermenistan’ın da sözü edilen Mehmet Paşa'nın gerçekten unutulmuş bir kahraman oldu­ğunu gördüm.” şeklinde konuştu.  

Kaptan Mehmet Paşa­’yı, Kamber taşından yapılmış ve silik şahidesinin olduğu mezarında kendi başına bırakmak istemediğini dile getiren Konukçu, iki seneye yakın bir süre belge ve arazi çalışması yaptığını kaydederek, sonunda hacimli bir eser taslağı oluşturduğunu söyledi.

//ARAZİ ARAŞTIRMASI DA YAPTI

Ki­taplık çalışmaları yanında, arazi incelemeleri de yaptığını anlatan Prof. Dr. Enver Konukçu, Ardahan’da Emiroğlu Tabyası, Kars Tabyaları, Yahniler ve Kızıltepe ve Gedikler gibi yöreleri gezdiğini ve oralarda Kaptan Mehmet Paşa'nın ruhu ile adeta beraber olduğunu ifade etti. Konukçu, “Sonra, çekilişte, Rusları Çoban Dede ve Deve Boynu'nda durduranlar arasında onun da olduğunu tespit ettim. Za­ten mezar taşında da Deve Boynu kahramanı olduğu vurgulanıyor. Bun­dan başka, Bahri Bey’in zor duruma düştüğü Aziziye Tabyası olayın­da, onu kurtaranlar, Ruslara ölüm yağdıranlar arasında Erzurumlular gibi Kaptan Mehmet Paşa da bulunmuştur. Aynı yıl Rus işgali olmadan tifo nedeni ile hayata veda eden Paaa'nın ebedi istirahatgahı olarak Kırklar Türbesi yanındaki, şanlı bayramınızın da dalgalandığı Kale yanındaki Esat Paşa Mezarlığı seçilmiştir.” diye konuştu.

Aziziye kahramanlarından olan Mehmed Paşa’nın mezar taşında ise, şu ifadelere yer veriliyor: “Osmanlı_Rus savaşında, Deve Boynu ve yakınlarındaki çatışmalarda kahramanlık ve cesaret örneği sergileyen, bu savaş sonrasında hayata veda eden Piyade Tuğgenerali Kapudan (Kaptan/Yüzbaşı) Mehmed Paşa ruhu için Fatiha–1293”