Erzurum Tarihine 1856 darbesi

SAMET ÖZÜNAL(GHA) – Tarihi ve eserleriyle zengin bir geçmişe sahip olan Erzurum’da, çok sayıda cami, medrese, türbe, mektep, mescit han ve hamamın, 1856 yılındaki deprem afeti yüzünden günümüze kadar ulaşamadığı bildirildi.

Erzurumlu Tarih Araştırmacısı Muzaffer Taşyürek, medeniyetler beşiği olarak adlandırılan Erzurum’un, geçmişin izlerini taşıyan çok sayıda tarihi eseri, depremlere kurban verdiğini söyledi. Erzurum’da son birkaç yüzyılın en şiddetli depremlerinden birisinin, 1856 yılında meydana geldiğini ve bu depremin o günün şartlarında adeta bir yıkım yaşattığını vurgulayan Taşyürek, şehirdeki birçok medeniyet eserinin, söz konusu depremin ardından tarihe gömüldüğünü ifade etti. 1856 yılında meydana gelen bu depremde, Erzurum’da bin 462 ev, 867 dükkan, 26 cami ve mescit, 60 medrese ve mektep, 62 han ve hamamın yerle bir olduğunu belirten Taşyürek, aynı türbede birçok kümbet, türbe ve tarihi eserin yıkılıp kaybolduğunu dile getirdi.

//DEPREMLE KAYBETTİKLERİMİZ

Eğitimci ve Tarih Araştırmacısı Muzaffer Taşyürek, “Erzurum’a hizmet etmiş ve Erzurum bölgesinde yetişmiş ümera, ulema ve sülehanın izleri bu deprem dolayısıyla silinmiş ve maalesef günümüze kadar ulaşma imkanı bulamamıştır. O büyük deprem meydana gelmemiş olsaydı, günümüze kadar ulaşacak tarihi eserlerle Erzurum hakkında kim bilir daha ne çok bilgi edinmiş olacaktık.” ifadelerini kullandı.

//İZİ SİLİNEN GEÇMİŞ

Eğitimci ve Tarih Araştırmacısı Taşyürek, izleri silindiği için Erzurum’a Valilik görevlerinde bulunmuş ve Erzurum’da defnedilmiş tarihi onlarca şahsiyetin bulunduğuna dikkati çekti. Taşyürek, mezarlarının yeri bile bilinmeyen söz konusu valilerin ve devlet görevlilerinin isimlerini ise, şöyle sıraladı: “Rumeli Beylerbeyi Mehmet Haydar Paşa, Müşir Mustafa Paşa, Süleyman Bahri Paşa, İpsalalı Ahmet Paşa, Vezir Kethüdası İbrahim Paşa, Ballıbudak Mehmet Paşa, Bosnalı Abdi Paşa, Seyyid Ahmet Paşa, Canikli Hacı Ali Paşa, Kara Mustafa Paşa, İstanbul Gümrükçüsü Ahmet Paşa, Çerkez Mehmet Paşa, Yörük Muhassili Hasan Paşa, Maktulzade Ali Paşa ve Bostancıbaşı Halil Paşa.”

Tarihçi Taşyürek, Müfti Abdurrahman Efendi, Şeyh Sadık Erzurumi, Lütfullah Efendi, Hacı El Hüseyin Efendi, Müfti Salih Efendi, Naib Efendi, Miktad Efendi, Muhammed Dursun Ardahani, El Hac Ahmet Efendi, Şeyh Osman Efendi, Şeyh Hüseyin Ruhi Efendi, Mehmet Sani Efendi, Ali Efendi ve Şeyh Kura Mustafa Rıza Efendi gibi Erzurum’da hatıraları yaşatılamayan Allah dostlarının da bulunduğunu, sözlerine ekledi.

)