Varank’tan çözüm odaklı yaklaşım vurgusu

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının 2023 yılı bütçesi görüşüldü.

Komisyonda, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının yanı sıra GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Doğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı, Türk Standartları Enstitüsü, Türk Patent ve Marka Kurumu, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Türkiye Bilimler Akademisi Başkanlığı, Türkiye Uzay Ajansı bütçeleri ile Kalkınma Ajansları (Ankara, Batı Karadeniz, Çukurova, Güney Ege, Kuzey Anadolu, Serhat) Genel Denetim Raporu ele alındı.

VARANK’IN SUNUMU

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, bakanlığının 2023 yılı bütçesinin sunumunu yapan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, ülkelerin son 50 yıldır görmedikleri yüksek enflasyon oranlarıyla mücadele ettiğini vurgulayarak, Kovid-19 salgınından Rusya-Ukrayna savaşına, gıda ve enerji darboğazından ticaret savaşlarına, farklı problemlerin yaşandığı bir dönemin içinde bulunulduğuna işaret etti.

KURESEL GELİŞMELER

Küresel ekonomideki gelişmelerden bahseden Varank, "Sorunları asla görmezden gelmiyor, mazeretlere sığınmıyoruz. Türkiye, bu zorlu dönemin sınamalarıyla mücadele edecek güce de getirdiği riskleri fırsata çevirecek kabiliyete de sahiptir. Bakanlık olarak öncelikle, yapısal meselelere dair çözümler üretmeye odaklanıyoruz." diye konuştu.

İMALAT SANAYİSİNİN BÜYÜMEDEKİ ÖNCÜ ROLÜ

Varank, yenilikçi, dinamik, ayakları yere sağlam basan ve Türkiye'yi küresel rekabette üst basamaklara taşıyacak projelere yoğunlaştıklarını belirterek, imalat sanayisinin büyümedeki öncü rolünün, artarak devam ettiğini dile getirdi. Sanayinin milli gelir içindeki payının yüzde 22,1'den, yüzde 25,6'ya yükseldiğini anlatan Varank, sanayide ürün gamının zenginleştiğini ve Türk sanayicisinin yeni gelişmelere adapte olma esnekliğinin her geçen gün arttığını söyledi.

SANAYİ HASILASI

Türkiye'nin en büyük dış ticaret ortağı Avrupa Birliği (AB) başta olmak üzere dünyada yaşanan talep daralmasına rağmen sanayi hasılasının, ilk çeyrekte yüzde 8,2, ikinci çeyrekte de yüzde 7,8 büyüdüğünü vurgulayan Varank, şunları kaydetti: "Türkiye bugün, demir-çelik, beyaz eşya, ticari araç ve düz cam üretiminde Avrupa'da birinci. Çimento üretiminde Avrupa lideri ve dünya 5'incisiyken, çimento ihracatında dünya ikincisi. Değirmen makineleri ihracatında, dünyada bir numarayız. Askeri insansız hava aracı üretiminde, dünyada bir numarayız. Şu anda Avrupa'nın en teknolojik gemilerini Türkiye üretiyor. Bir zamanlar 'bitti, bitecek' denilen gemi inşa sektöründe, yılda 2 milyar dolar ihracat yapıyoruz. Makine ihracatımız 21 milyar doları yakaladı. Kağıt ürünleri sektöründe ihracatımızı tam dokuz kat artırdık. Alanında Avrupa'nın en büyük kağıt fabrikasını bu yıl Söke'de açtık. Geçmişte tümüyle ithalatçı olduğumuz demir yolu araç ve ekipmanlarında artık net ihracatçı konumundayız."

TÜRKİYE'NİN YEŞİL KOMPLEKSİTE POTANSİYELİ

Türkiye'nin Yeşil Kompleksite Potansiyeli'nde 195 ülke arasında 6'ncı sırada yer aldığını bildiren Varank, yeşil dönüşümü önceleyen sanayi politikalarıyla Güney Kore, ABD ve Japonya gibi ülkelerle rekabet edebilir hale gelindiğini belirtti.

Bakan Varank, Türkiye'nin güneş paneli üretiminde Avrupa'da birinci, dünyada 4'üncü olduğunu ifade ederek, "Rüzgar santrallerinin en kritik parçalarını ülkemizde üretebiliyoruz. Ürettiğimiz her 100 elektrikli otobüsten 82'sini ihraç ediyoruz. Üstelik saydığım tüm bu başarıların mimarı olan girişimcilerimizin yatırım iştahı da artmaya devam ediyor. Bu yılın ilk 10 ayında 14 bin 214 yeni işletme sanayi sicil sistemine kaydolarak üretime başladı. Aynı dönemde, 413,4 milyar lira sabit yatırım tutarına sahip 10 bin 187 yatırım için teşvik belgesi düzenledik. Sadece OSB'lerde halihazırda 4 bin 870 fabrikanın inşaatı devam ediyor." bilgilerini paylaştı.

Yatırım, üretim, istihdam ve ihracatı önceleyen politikalarla Türkiye Yüzyılı'nı "üretim ve katma-değer yüzyılı" yapmak için çalışmaya devam edeceklerinin altını çizen Varank, bu kapsamdaki çalışmaları anlattı.

TÜRKİYE YÜZYILI

Varank, 2030'a kadar 100 bin teknoloji girişiminin kurulmasını sağlayacaklarını belirterek, yeni nesil TRUBA süper bilgisayarının yer alacağı yeni veri merkezini 2023'te Ankara'da açacaklarını, böylece yapay zeka alanında yapılacak çalışmalarda, Türkiye'nin kapasitesinin 5 kat artacağını bildirdi.

TEKNOLOJİ ODAKLI SANAYİ HAMLESİ

Üretimde yerlileşmeyi artırıp cari açığı azaltan Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı'nın da başarıyla sürdüğünü dile getiren Varank, "Bugüne kadar aldığımız destek kararlarıyla, 119 proje için 1,5 milyar lirası Ar-Ge olmak üzere 21 milyar liralık yatırımı harekete geçirdik. Hamle Programı kapsamında desteklediğimiz projeler tamamlandıkça, 5 yıl içinde 250 milyar liranın üzerinde katma değer ve 8 bini aşkın yeni istihdam oluşacak." açıklamasında bulundu.

Varank, Türkiye'nin yatırımcılar için bir cazibe merkezi haline geldiğine işaret ederek, yatırım maliyetlerini azaltmak üzere, sadece bu yıl sonuna kadar yapılacak destek ödemesinin 4 milyar liradan fazla olduğunu aktardı. Bu yıl sağlık teknolojileri, yenilenebilir enerji, savunma sanayisi, elektrikli araçlar ve batarya üretimi gibi kritik alanlarda 10 yeni yatırım için proje bazlı destek kararı aldıklarını anımsatan Varank, "201 milyar liralık yatırımla hayata geçecek bu projeler sayesinde cari açığımızı 9 milyar dolar düşürmeyi hedefliyoruz." sözlerini sarf etti.

TOGG

Varank, Türkiye'nin Otomobili Togg'un seri üretim bandından indiğine, Türkiye'deki üretim altyapısının ve Türk mühendislerinin kabiliyetlerinin hangi noktalara geldiğini gösteren en güzel örneklerden biri olduğuna dikkati çekti.

Togg'un otomotiv sektörünü ve tedarik endüstrisini kökten dönüştürme potansiyeline sahip müstesna bir proje olduğunu vurgulayan Varank, şu ifadeleri kullandı:"Büyük bir gururla ifade etmek isterim ki, Togg'un 115 tedarikçisinden 86'sı yerlidir. Fikri mülkiyet hakları yüzde 100 bize ait olduğu için, bu yerlilik oranlarını çok daha yukarılara taşıyabilmek yine bizim elimizde. Yüce Milletimizin, bu teknoloji harikası aracı bir an önce yollarda görmek için sabırsızlandığını da biliyoruz. Bu amaçla, elektrikli araçların kullanımını yaygınlaştıracak şarj istasyonlarının kurulumu noktasında geçen sene sözünü verdiğimiz adımları attık. Uygulamaya aldığımız Elektrikli Araçlar Hızlı Şarj İstasyonu Destek Programı'yla, nisana kadar 81 ilimizde 1571 şarj istasyonu kurulacak."

Varank, Ford Otosan'ın Gölcük'teki 24,6 milyar liralık yeni yatırımıyla, yılda 210 bin elektrikli araç üretileceğini, Toyota'nın yeni nesil şarj edilebilir hibrit otomobil ve batarya üretimi için yaklaşık 7 milyar liralık yatırımını Sakarya'da hayata geçireceğini söyledi.

PROJE BAZLI TEŞVİKLER

Proje Bazlı Teşvikler sayesinde başlayan yatırımların, Türkiye'yi "Karbon-nötr Türkiye" hedefine bir adım daha yaklaştıracağına dikkati çeken Varank, şöyle devam etti:"Planlı sanayi bölgeleriyle, müteşebbislere, verimli, sürdürülebilir ve çevre dostu yatırım alanları sunuyoruz. Bakanlığımız kaynaklarıyla desteklediğimiz OSB'lerin sayısını AK Parti hükümetleri döneminde 192'den 345'e çıkardık. Sadece son bir yılda 18 yeni OSB kurduk. Bugün 124 OSB'mizde tahsis edilebilecek tek bir boş parsel dahi kalmadı. Yatırımcıların taleplerine yetişebilmek için 33 yeni OSB kurmak üzere çalışmalarımızı sürdürüyoruz."

CARİ AÇIK

Bakan Varank, cari açığın azaltılmasına yönelik büyük çaplı yatırımların desteklendiği endüstri bölgelerinin sayısının da 29'a ulaştığını belirterek, buralardaki yeni yatırımlar tamamlandığında cari açığın azaltılmasına yıllık 35 milyar dolar katkı sağlanacağını bildirdi.

Endüstri bölgeleri sayesinde şimdiye kadar ülkede üretilmeyen, tam elektrikli ticari araçların Kocaeli'nde, naftanın İzmir'de, bugüne dek tamamı ithal edilen kalıp çeliğinin Bursa'da üretildiğine değinen Varank, "Önümüzdeki dönemde de daha önce hiç üretemediğimiz karbon siyahını ya da yüzde 95'ini ithal ettiğimiz polipropileni hem üreteceğiz hem de gün gelecek ihraç edeceğiz. İşte arz yönlü politikalar, işte üretimdeki yapısal dönüşümün öncü adımları." değerlendirmesinde bulundu.

Varank, ülke genelindeki zanaatkarlarla KOBİ'leri modern iş yerlerine kavuşturduklarını belirterek, "Bugüne kadar 140 sanayi sitesi projesini destekledik. Bakınız, bu atılımlar sayesinde Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi döneminde, pandemiye rağmen sanayide tam 1 milyon ilave istihdam oluşturduk. Tüm bu rakamlara rağmen, Türkiye'de hala fabrika kurulmadığını, üretim yapılmadığını iddia eden varsa, ben kendilerini Türkiye'nin dört bir tarafındaki OSB'lere, Endüstri Bölgelerine, Sanayi Sitelerine davet ediyorum." diye konuştu.

Varank, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, bakanlığının 2023 yılı bütçesinin sunumunda, Türkiye'yi, Avrupa Yeşil Mutabakatı'na ve karbon nötr hedefine hazırlama çalışmaları kapsamındaki faaliyetleri anlattı.

Sanayicilerin, kendi enerjisini üretmek için yaptıkları rüzgar ve güneş enerjisi yatırımlarını Bölgesel Teşvik Sistemi kapsamına aldıklarını ifade eden Varank, Kocaeli, Denizli, Eskişehir, Samsun, Trabzon ve Malatya'da model fabrikalar kurduklarını anımsattı.

DİJİTAL YOL" PROJESİ

Varank, Birleşmiş Milletler Kalkınma Örgütü ile "Dijital Yol" projesini başlattıklarına işaret ederek, şu bilgileri verdi: "AB'nin 7,5 milyar avro bütçeli Dijital Avrupa Programı'na 2023 yılı itibarıyla dahil oluyoruz. Göreve geldiğimizde sadece 2 olan teknopark sayısını, verdiğimiz 2,2 milyar liralık hibe desteğiyle 96'ya çıkardık. Buralardaki 9 bine varan girişimin 44 bin 375 projesini destekledik. Bugün 59 ilimize yayılmış teknoparklarda, 87 bin 772 araştırmacı görev yapıyor. İstanbul-İzmir-Kocaeli üçgeninde inşa ettiğimiz mega teknoloji koridoru her geçen gün genişliyor. Bu yıl Bilişim Vadisi İstanbul'u faaliyete geçirdik. Bilişim Vadisi İzmir'in de temelini attık. Bilişim Vadisi Bakü için de imzaları önümüzdeki aylarda atacak, vadimizi uluslararası marka yapma yolunda önemli bir eşiği aşmış olacağız."

BEYİN GÖÇÜ

Varank, tersine beyin göçünü teşvik eden ve genç fikirlere ev sahipliği yapan kuluçka merkezi desteklerinin kapsamını genişlettiklerini ifade ederek, teknoparkların dışında kurulan kuluçka merkezlerinin de desteklerden faydalanabileceğini bildirdi.

KOSGEB

KOSGEB ile bu yıl yaklaşık 106 bin vatandaşa girişimcilik eğitimi verdiklerini, 8 binine kadın girişimcilerin öncülük ettiği 20 bin yeni işletmenin kurulmasını sağladıklarını anımsatan Varank, KOSGEB'le destekledikleri Teknoloji Geliştirme Merkezleri (TEKMER) sayısını 17'ye yükselttiklerini kaydetti.

TEKMER

Varank, bu yıl kurdukları 7 TEKMER'de finansal teknolojiler, biyoteknoloji ve mobilite gibi tematik alanlarda özgün projeler geliştirildiğine dikkati çekerek, "Firmaların kendi bünyesinde kurdukları ve bakanlığımızca desteklenen AR-GE ve tasarım merkezlerinde şu anda 81 bin araştırmacı çalışıyor. İlk defa bizim dönemimizde kurulan bu merkezler 78 binden fazla inovatif projeye ev sahipliği yapıyor. 350'ye yakın firma ve 20'den fazla üniversitenin yer aldığı, sağlık, nükleer enerji, yenilenebilir enerji ve tekstil alanındaki kümeleri destekliyoruz. Yaptığımız tüm bu çalışmalar ve verdiğimiz destekler sayesinde Türkiye'de AR-GE harcamalarının GSYİH içindeki payı binde 5'ten yüzde 1,13'e çıktı. Daha da önemlisi, özel sektörün toplam AR-GE harcamalarındaki payı yüzde 29'dan yüzde 71'e yükseldi." diye konuştu

AR-GE

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Varank, özel sektör AR-GE harcamalarının yarısından fazlasının hükümetleri döneminde kurulan AR-GE merkezlerinde gerçekleştiğini, 2002'de 40 bin olan tam zaman eşdeğer AR-GE personelinin 5 kat artarak 222 bine ulaştığını bildirdi.

Türkiye'nin AR-GE ordusuna bir yılda 23 bin yeni araştırmacının dahil olduğunu dile getiren Varank, "Teknoloji girişimlerini büyütecek girişim sermayesi fonlarına Kalkınma Ajanlarımızla 500 milyon lira katkı sağlıyoruz." ifadesini kullandı.

Varank, girişim sermayesi fonlarına örnekler vererek, globaldeki düşüş trendinin aksine Türk girişimcilik ekosisteminin altın çağını yaşadığını vurguladı.

 Bakan Varank, Türk teknoloji şirketlerinin 2021'de aldıkları yatırımın bir önceki yıla kıyasla 9 kat artarak 1,5 milyar dolara ulaştığını belirterek, "Bu yıl da performansımız yükselerek devam ediyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanı olarak, bu komisyonda ilk bütçe sunumumu yaptığımda ülkemizde milyar dolar değerlemeye ulaşan tek bir teknoloji girişimi yoktu. Gururla ifade etmek isterim ki Türkiye'nin 6 unicornu, bizim tabirimizle 6 turcornu var. Teknoloji ekosisteminde ne olduğunu görmek için New York'a, Londra'ya hamburger yemeye gitmeye gerek yok. Türkiye'deki teknoparkları gezdiğiniz zaman bu ekosistemin ne hale geldiğini görebilirsiniz." değerlendirmesinde bulundu.

CHP milletvekilleri, bu sözlere tepki göstererek, Varank'ın bu sözlerinin hakaret içerdiğini savundu. CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, Varank'a yönelik "provokatör" ifadesini kullanarak, komisyondan ayrıldı.

Varank, Bekaroğlu'na, "Terbiyesiz, yaşından başından utan." diye karşılık verdi. Yaşanan kısa süreli gerginliğin ardından Varank, sunumuna devam etti.

Teknoloji tabanlı girişimcilere destek olacakları Turcorn100 programıyla bu rakamları yukarıya taşıyacaklarını aktaran Varank, küresel AR-GE ve inovasyon liginde yükselişin sürdüğünü, uluslararası iş birliklerinin güçlendirildiğini söyledi.

Varank, 2022 yılı içinde, bilim, sanayi, teknoloji alanlarında 30 ülke ile 42 uluslararası anlaşma ve mutabakat zaptı imzaladıklarını, bu iş birliklerinin de katkısıyla, bilim ve araştırma kapasitesinin geliştiğini vurguladı.

Türkiye'nin Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı tarafından yayımlanan Küresel İnovasyon Endeksi'nde bu yıl 4 basamak daha tırmanarak 37. sıraya yükseldiğini bildiren Varank, şunları kaydetti: "Ülke Orijinli Endüstriyel Tasarımlar kategorisinde birinci sırada, 6 farklı göstergede ise ilk 10'da yer alıyoruz. Ülkemizden 213 proje, dünyanın en büyük bütçeli sivil AR-GE programı olan Ufuk Avrupa'dan son 18 ayda 108 milyon avroluk kaynak kazandı. Ufuk 2020 programında 7 yıllık dönemde Türk kuruluşları 29 projeye liderlik etmişken, Ufuk Avrupa'da bu sayı 1,5 yılda 24 oldu. AB eş-finansmanıyla desteklediğimiz Rekabetçi Sektörler Programı kapsamında, bu yıl imalat sanayimizin yeşil ve dijital dönüşümüne hizmet eden yaklaşık 60 milyon avro bütçeli 10 projeyi daha hayata geçirdik. Endüstriyel Tasarım ve prototipleme merkezlerini, Türkiye'nin en büyük gıda AR-GE ve inovasyon merkezini, yosunlardan jet yakıtı üretecek Avrupa'nın ilk ve tek karbon negatif biyorafinerisini ülkemize kazandırdık. AB ile 'Bilim, Araştırma, Teknoloji ve Yenilik' alanında Yüksek Düzeyli Diyalog mekanizmasını ilk defa kurduk, ilk toplantıyı 15 Kasım'da Brüksel'de gerçekleştirdik."

YAPAY ZEKA

Varank, bugün itibarıyla yapay zeka çalışmalarında önemli bir referans noktası olan Yapay Zeka Küresel Ortaklığının (GPAI) üyesi olduklarını bildirerek, nitelikli insan kaynağını el üstünde tutmaya devam ettiklerine işaret etti.

OSB'lerde aranan eleman ihtiyacını, müşterek katkılarla karşılaşmak amacıyla Türkiye genelindeki OSB'lerde 90 meslek lisesi açtıklarının altını çizen Varank, "Bu okullarda halihazırda 80 bin öğrencimiz eğitim görüyor. Mesleki eğitim merkezlerinde 1 milyonun üzerinde gencimize eğitimler veriliyor. 81 ilimizin tamamında bir DENEYAP Teknoloji Atölyemiz var. Bugün itibarıyla 17 bin 920 evladımız DENEYAP Türkiye projesi kapsamında ücretsiz eğitimler alıyor. İstanbul ve Kocaeli'deki uluslararası Ekol 42 okullarından her yıl 750 yazılımcıyı ekosisteme kazandırıyoruz. Hedefimiz bu yazılım okullarını diğer illerimize yaygınlaştırmak." değerlendirmesinde bulundu.

Varank, Türkiye Açık Kaynak Platformu'ndaki ulusal ve uluslararası paydaşların sayısının 100'e ulaştığını ifade ederek, TÜBİTAK Ortaokul ve Lise Araştırma Proje Yarışmalarına katılan öğrencilerin, bir yılda yüzde 100 artarak 72 bin olduğunu bildirdi.

Bu yıl, dünyanın en büyük Bilim ve Mühendislik Yarışması olan ISEF'ten 7 ödül alındığını anımsatan Varank, şöyle devam etti: "Uluslararası bilim olimpiyatlarında 8'i altın, toplamda 50 madalya kazandık. Antalya'da 45 katılımcı ülkeye ev sahipliği yaptığımız Avrupa Kızlar Bilgisayar Olimpiyatı'nda Duru Özer altın madalya kazanarak göğsümüzü kabarttı. Önümüzdeki yıl da Balkan Matematik Olimpiyatı'na biz ev sahipliği yapacağız. Bu yıl, 81 ilimizdeki 4 bin 860 okulda 500 bin öğrencimizin projelerini sergilediği bilim fuarları gerçekleştirdik. Temel ve beşeri bilim alanlarının gelişimini teşvik etmek üzere 2 bin 850 lisans öğrencimize başarı bursu verdik. AR-GE merkezlerinde ve teknoparklarda istihdam edilen temel bilim mezunu araştırmacılara 49 milyon lira maaş desteği sağladık. Aynı desteği bundan sonra Uzay, Havacılık, Endüstriyel Tasarım, Moleküler Biyoloji ve

Biyoteknoloji gibi bölümlerden mezun araştırmacılara da sağlayacağımızın müjdesini ilk kez buradan duyurmak istiyorum."

Varank, bu yıl destekledikleri 3 bine yakın araştırmacının, tecrübe kazandıktan sonra ülkeye dönerek AR-GE ve yenilik ekosistemine güç katacağını belirterek, bilim ve teknoloji meraklısı bir nesil için faaliyetleri çeşitlendirdiklerini vurguladı.