Tunç: ‘Yeni bir anayasa ihtiyacımız var’

Tunç, "Anayasamızda, hukuk devleti ilkesini tahkim eden, temel hak ve özgürlük alanını genişleten çok önemli düzenlemeler yapmış olmamıza rağmen, Anayasa'nın vesayetçi ruhunu azaltmış olmamıza rağmen yine de yeni bir anayasa ihtiyacımız var’ dedi

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, TBMM Genel Kurulunda, Bakanlığının 2024 yılı bütçesine ilişkin konuşmasında, adaletin ve insan haklarının küresel düzeyde ayaklar altına alındığı bir süreçten geçildiğini ifade etti.

İsrail'in 7 ekimden bu yana işgal ettiği Filistin topraklarında insanlık suçu işlemeyi sürdürdüğünü vurgulayan Tunç, uluslararası kuruluşların, uluslararası sistemin etkisiz kaldığını söyledi.

Tunç, Türkiye olarak bugüne kadar olduğu gibi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde Filistinlilerin hakkını, hukukunu her platformda savunmanın gayreti içinde olacaklarını belirterek, savaş suçu işleyenlerin insanlık önünde bir gün hesap vereceğine inandığını kaydetti.

Demokratik hukuk devletinin tahkimi, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının sağlanması, temel hak ve özgürlüklerin genişletilmesi adına hükümetleri döneminde tarihi adımlar attıklarını anlatan Tunç, "Sadece temel kanunlarımızı yenilemekle kalmadık, darbe anayasanın vesayetçi ruhunu azaltan önemli reformları milletimizin desteği ile gerçekleştirdik. Milli Güvenlik Kurulu’nu, Yüksek Askeri Şura’yı, Hakimler ve Savcılar Kurulu’nu ve Anayasa Mahkemesini yeniden yapılandırarak demokratik hukuk devleti ilkesine uyarladık. Askeri mahkemeleri kaldırdık, askeri yargıtay, askeri yüksek idare mahkemesi, devlet güvenlik mahkemeleri, özel yetkili mahkemeler, hepsine son verdik, sivillerin dahi askeri mahkemede yargılandığı günleri yaşadık. Ülkede yargı birliğini sağladık." diye konuştu.

Bugüne kadar yapılan çalışmalara dair bilgi veren Tunç, hak arama yollarını anayasal güvenceye kavuşturduklarını, bu kapsamda çok sayıda reformu anayasada yapılan değişikliklerle hayata geçirdiklerini ifade etti. Tunç, Anayasa değişikliğiyle ilgili şöyle konuştu: "Anayasamızda, hukuk devleti ilkesini tahkim eden, temel hak ve özgürlük alanını genişleten çok önemli düzenlemeler yapmış olmamıza rağmen, Anayasa'nın vesayetçi ruhunu azaltmış olmamıza rağmen yine de yeni bir anayasa ihtiyacımız var. Çünkü 177 maddeden oluşan anayasamızda bugüne kadar 184 değişiklik gerçekleştirildi. Bu değişiklikler anayasamızdaki yeknesaklığı bozdu. Darbe döneminde hazırlanmış olması, özgür bir tartışma ortamının olmaması, sadece darbeciler tarafından yazdırılmış olması bile yeni ve demokratik bir anayasa ihtiyacını ortaya koyuyor. O nedenle yeni dönemde kuşatıcı, temel hak ve özgürlükleri öne alan, toplumun her kesiminin görüşlerini ihtiva eden ve büyük bir mutabakatla kabul edilecek yeni ve demokratik bir anayasa yapmak milletimize olan borcumuzdur. Bunu inşallah 28. Dönem Parlamentosunun, milletimize olan bu borcu büyük bir uzlaşmayla gerçekleştireceğine inanıyorum."

Milletin ihtiyaçlarına cevap verecek güvenilir ve erişilebilir adalet sisteminin tesisi için yargı alanında reform iradelerinin planlı ve kesintisiz sürdüğünü belirten Tunç, çok sayıda yargı paketini yasalaştırdıklarını ve idari düzenlemeleri hayata geçirdiklerini anlattı.

Tunç, "Şimdi 2024-2028 yıllarını kapsayacak, Türkiye Yüzyılı'nın ilk belgeleri olarak tarihe geçecek olan insan hakları eylem planımız ve yargı reformu strateji belgemizle ilgili şu anda görüşleri almaya devam ediyoruz. Bütün çevrelerin, barolarımızın, yüksek yargımızın, istifanımızın, ilk derecelerimizin ve vatandaşlarımızdan, sivil toplum kuruluşlarından aldığımız görüşler doğrultusunda yeni yargı reformu strateji belgesini ve insan hakları eylem planını da önümüzdeki aylar içinde açıklayarak oradaki hedefler doğrultusunda çalışmaya devam edeceğiz." diye konuştu.

 "ÖNEM VERDİĞİMİZ KONULARIN BAŞINDA CEZA ADALETİ SİSTEMİ GELMEKTEDİR"

Yargı reformu kapsamında önem verdikleri konuların başında "ceza adalet sistemi" geldiğini belirten Tunç, bir suç ihbarı neticesinde soruşturma açılması için yeterli delil yoksa soruşturmaya yer olmadığına karar verilebilmesi imkanının mevzuatta bulunmadığını, masumiyet karinesi ve lekelenmeme hakkının gereği olarak bu kararın verilebilme imkanını getirdiklerini, hiç kimsenin haksız, temelsiz ve yersiz suçlamalara muhatap olmamasını sağladıklarını söyledi.

Tunç, bu çerçevede 2017'den itibaren 966 bin soruşturmaya yer olmadığına kararı verildiğini ifade ederek, 1 milyon insanın lekelenmeme hakkının korunduğunu bildirdi.

Değişikliklere dair bilgi veren Tunç, eleştiri ve haber sınırını aşmayan düşünce açıklamalarının suç oluşturmayacağına yönelik düzenlemeleri hem TCK'da hem TMK'da hem Basın Kanunu'nda yaptıklarını dile getirerek, ifade özgürlüğünün tahkimine yönelik düzenlemeleri hayata geçirdiklerini belirtti. Tunç, "Gazetecilik ve sosyal medyada twit attığı gerekçesiyle tutuklananlar, yargılananlar olduğunu söylediler. Şu anda gazetecilik faaliyeti nedeniyle cezaevlerimizde bulunan kimse yok. Atılan twitlerin içeriğine baktığımız zaman eğer o twitler gerçek hayatta suç teşkil eden bir husus, sosyal medyada da tekrarlandığında ya da aynı suç sosyal medyada twit yoluyla işlendiğinde elbette ki bir cezayla, yaptırımla karşılaşması mümkün." ifadelerini kullandı.

KADINA YÖNELİK ŞİDDETİN ÖNLENMESİ

Kadına yönelik şiddetin önlenmesindeki kararlı mücadeleden hiçbir zaman taviz vermeyeceklerini de vurgulayan Tunç, uyuşturucu, cinsel saldırı, çocuk istismarı suçlarına verilecek cezaların da artırıldığını aktardı.

ARABULUCULUK SİSTEMİ

Tunç, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin kapsamının genişletilmesinin toplumsal uzlaşmaya hizmet edeceğine ve yargının iş yükünü azaltacağına inandıklarını ifade ederek, "Bu kapsamda, ceza hukuku alanında, basit usul, seri muhakeme, uzlaştırma gibi cezada alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerini devreye aldık, kapsamını da süreç içinde genişlettik. Bugüne kadar 32 bin 500 uzlaştırmacımız 1,5 milyonu aşan dosyada uzlaşma sağlamıştır." dedi.

Bakan Tunç, 10 yıllık uygulamada 5 milyondan fazla dosyanın arabulucu önüne geldiğini, bunun 3,5 milyona yakınının da anlaşma ile sonuçlandığını dile getirdi.

Tunç, kanunlarda gerçekleştirilen yeniliklerin yetmeyeceğini bildiklerini belirterek, "Önemli olan iyi uygulamadır. Kötü uygulayıcının elinde en iyi kanun bile en kötü kanun haline gelebilir. İşte bunu önlemek için de önemli adımlar attık, atmaya da devam ediyoruz." ifadesini kullandı.

 "HUKUK MESLEKLERİNE GİRİŞ SINAVI ÖNÜMÜZDEKİ YIL UYGULANACAK"

Önümüzdeki yıldan itibaren Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı uygulamasını başlatacaklarını aktaran Tunç, "Bundan böyle avukatlık stajına başlayabilmek için, hakim ve savcı yardımcılığı sınavına girebilmek için öncelikle hukuk fakültesi mezunlarının bir ön elemeden geçmesi, Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı'nı kazanması gerekecek. Bunun, hukuk mesleklerindeki kaliteyi de artıracağına inanıyoruz." dedi.

Önemli bir diğer hususun "hakim ve savcı yardımcılığı kurumu" olduğuna işaret eden Tunç, bundan böyle 2 yıl süren hakim ve savcı adaylığı sistemi yerine 3 yıl süren hakim ve savcı yardımcılığı müessesinin getirileceğini bildirdi. Tunç, bu uygulamaya da 2024 itibariyle başlanacağını, 1 yıl Adalet Akademisi'nde, 1 yıl da tecrübeli hakim ve savcıların yanında, usta-çırak ilişkisi bulunacağını söyledi.

Bu hafta sonu ilk hakim-savcı yardımcılığı sınavının gerçekleştirileceğini belirten Tunç, sınava katılacaklara başarı diledi.

Avukatların güçlendirilmesinin de yargı alanındaki politikalarının önemli bir parçası olduğunu ve bu konuda yaptıkları düzenlemeleri anlatan Tunç, "Avukatlık Kanunu taslağı hazırlıklarını da geliştiriyoruz." dedi.

"392 CEZA İNFAZ KURUMUNU KAPATTIK"

Tunç, ceza infaz sisteminin amacının, yalnızca suçluyu cezalandırmak değil, suçluları yeniden topluma kazandırmak ve toplumu suçtan korumak olduğunu ifade ederek, "Bu anlayışımızın bir parçası olarak, standartlara uymayan 392 ceza infaz kurumunu kapattık. Bugün itibariyle 405 cezaevinde 288 bin 959 tutuklu ve hükümlü bulunmaktadır. Personel sayımızı da 25 binden, 77 bine yükselterek, insan kaynaklarımızı 3 kat artırdık." diye konuştu.

Cumhuriyet savcılıkları, ilk derece, istinaf ve temyizde toplam 11 milyon 472 bin 298 derdest dosya bulunduğunu bildiren Tunç, "2022 yılında yargı teşkilatımız ilk derece, istinaf ve temyiz olmak üzere toplam 12 milyon 147 bin dosyada karar vermiştir. Nüfus, ekonomik ilişkiler, iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ve yeni suç tiplerinin ortaya çıkmasına bağlı olarak yargının iş yükü sürekli artmaktadır. Bu kapsamda, iş yükündeki artışı karşılayacak şekilde yargı teşkilatının kapasitesini güçlendirmeye devam ediyoruz." ifadelerini kullandı.

Makul sürede yargılanma hakkının daha etkin korunması amacıyla, yargıda "hedef süre" uygulaması yaptıklarını da dile getiren Tunç, "hedef süre" uygulamasının istinaf yargılamasında da faaliyete geçmesine yönelik çalışmaların sürdüğünü söyledi.

Tunç, 21 yıl önce sadece 78 müstakil adalet sarayı varken bu sayıyı 366'ya yükselttiklerini, Ankara Adalet Sarayı'nın da ihalesinin gerçekleştirildiğini ve Türkiye'nin en büyük adalet sarayının Ankara'da yapılacağını aktardı.

Teknolojiyi de yargının hizmetine sunduklarını anlatan Tunç, görüşmeler sırasında yargıya yönelik eleştirilere de cevap verdi.

Tunç, görüşmeler sırasında yargının verdiği bir iki kararın gündeme getirildiğini ifade ederek, şunları kaydetti: "Yargının hatalı kararları da olabilir ama bu hatalı kararlar yine yargı mekanizması içerisinde istinafıyla, temyiziyle düzeltilme imkanı vardır. O nedenle 24 bin hakim ve savcımızı töhmet altında bırakacak genellemelerden de kesinlikle kaçınmak gerekir. Türk yargısı her zamankinden daha tarafsız ve bağımsızdır. 27 Mayıs darbesinde yargı mensupları darbecilerin mi yanında durdu darbe mağdurlarının mı yanında durdu? Darbe mağdurlarını, başbakanı, bakanları idama mahkum eden bir yargı vardı. 12 Eylülde Türk yargısı darbecilerin mi yanında durdu darbe mağdurlarının mı yanında durdu? Darbecilerin yanında durdu. 15 Temmuz da Türk yargısı milletin yanında durdu, darbecileri yargıladı."

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Anayasa'nın 153. maddesine göre Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcı olduğunu belirterek, "Anayasa'nın 154. maddesi; Yargıtay kararları bağlayıcıdır. Tüm mahkeme kararları bağlayıcıdır." dedi.

Tunç, 4 Aralık'ta Marmara Denizi'nde meydana gelen 5,1 büyüklüğündeki depremde İmralı Cezaevi'nde herhangi bir hasar oluşmadığını bildirdi.

Tunç, cemevleri konusunda daha önce Mecliste önemli düzenlemeler yapıldığını anımsatarak, özellikle imar planlarında cemevlerine yer verilmesi noktasında yasal düzenlemenin gerçekleştirildiğini, Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde "Cemevleri Başkanlığı", "Alevi Bektaşi Başkanlığı" şeklinde bir başkanlık oluşturulduğunu anlattı.

Adalet Bakanı Tunç, hapishanelerde Kürtçenin engellendiği iddialarına ilişkin, "Bu, geçmişte yaşanan bir durumdu. Anneler çocuklarıyla, çocuklar babalarıyla cezaevlerinde kendi dillerinde konuşamıyorlardı. Hatta sizler siyaset yapamıyordunuz, propaganda yapamıyordunuz. Artık ana dilde cezaevlerinde konuşmak yasak değil. Böyle bir durum söz konusu değil." diye konuştu.

Arabuluculuk uygulamasının 2013 yılından bu yana başarıyla sürdüğünü belirten Tunç, uyuşmazlıklar bakımından bugüne kadar 107 bin 845 arabuluculuk başvurusu yapıldığını kaydetti. Tunç, "Bu başvuruların 83 bin 50'si kira uyuşmazlıklarıyla ilgili. 36 bin 368 dosya anlaşmayla sonuçlandı. Bu, 72 bin vatandaşımızın, kiracı ve kiralayanın yargıya gitmeden, anlaşarak sorunu çözdükleri anlamına geliyor. Son 3,5 ayda da kira davaları bakımından 16 bin 245 dava açılmış. Ağustos ayında 20 bin civarında kira davası açılmıştı. Burada yargının iş yükünün azaldığını ve vatandaşlarımızın arabulucu önüne gittiğinde anlaştıklarını görüyoruz. Bu da memnuniyet verici bir durum. Bu, aynı zamanda toplumsal barışa da hizmet ediyor." şeklinde konuştu.

AİHM KARARLARI

Tunç, Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarını titizlikle uyguladığını söyledi. Tüm ülkeler bakımından AİHM'e 31 bin 670 dosyanın gönderildiğini, Bakanlar Komitesinin bu dosyaların 25 bin 233'ünü, icra edileceği gerekçesiyle kapattığını kaydeden Tunç, bu kapsamda tüm ülkeler bakımından 6 bin 437 kararın icra sürecinin devam ettiğini bildirdi. Tunç, şunları kaydetti:

"Bireysel başvuru hakkını kabul ettiğimiz 1987 yılından sonra ülkemiz hakkında 4 bin 367 kararın icra süreci Bakanlar Komitesine gönderilmiş. Bu kararların 3 bin 908'i icra edilmiş. Bu, Bakanlar Komitesi tarafından tescil edilen, resmi sayfasından olan rakamlar. Şu anda Türkiye'nin icrasını beklediği karar sayısı sadece 459. Türkiye'nin kararları icra oranı yüzde 89,48. Tüm ülkeler bakımından ise yüzde 79,67. Türkiye tüm ülkelerin kararları uygulaması bakımından daha iyi noktada. Türkiye'ye AİHM'de en yüksek ihlal oranına sahip ülke olarak bakılması da tamamen bir algı, bir propaganda. AİHM kurulduğu günden beri tüm üyeler bakımından 996 bin 892 başvuru sonuçlandırmış. Bunlardan 21 bin 784'ü ihlal kararı. Tüm ülkeler bakımından yüzde 2,18. Türkiye'yle ilgili 2012 yılından itibaren 90 bin 771 başvuruyu sonuçlandırmış, bunlardan 1054'ü hakkında ihlal kararı verilmiş. İhlal oranı yüzde 1,16."

"DEPREM BÖLGESİ BİRİNCİ ÖNCELİĞİMİZ"

Deprem anından itibaren Adalet Bakanlığı olarak yoğun bir gayret gösterdiklerini belirten Tunç, bölgeye 1000 hakim ve savcı, 984 bilirkişi, 538 adli tıp uzmanı gönderdiklerini, cezaevleri arama kurtarma personelinin 41 vatandaşı kurtardığını kaydetti. Depremlerde 2'si müstakil 15 adalet sarayının ağır hasar gördüğünü, 2 denetimli serbestlik hizmet binası, 11 ceza infaz kurumu ve 253 daireli adalet personeli konutlarının hasar gördüğünü, bunların yeniden inşa süreçlerini başlattıklarını ifade eden Tunç, "Deprem bölgesi bizim birinci önceliğimiz. Orada hasar gören tüm binalarımızı onardık, ağır hasarlıları yıktık. İhale süreçlerini başlattık. Hızlı şekilde bu süreçler devam ediyor." dedi.

Bakanlığın 2024 yılı yatırım programı teklifleri arasında 58 adliye binası, 7 ceza infaz kurumu, 4 adli tıp kurumu, toplam 69 mahalde inşaat yatırımı teklifi bulunduğunu belirten Tunç, 91 adliye binası, 2 adli tıp kurumu, 31 ceza infaz kurumu, toplam 124 mahalde proje yatırımı teklifi olduğunu söyledi. Tunç, "Deprem sonrası OHAL ilan edilen 11 il dahil olmak üzere lojman ihtiyacı tespit edilerek 118 mahalde 3 bin 408 dairenin yatırım programına alınması teklifimiz var. Bunlardan 2 bin 304 daire deprem bölgesini kapsamaktadır." diye konuştu.