Töre Türk Tiyatrosu’nu anlattı

OLGUN YILDIZ
ARDAHAN (İHA) - Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Âşık Zülali Konferans Salonu’nda, ‘Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Tiyatrosu’ adlı bir konferans gerçekleştirildi.
Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Enver Töre tarafından verilen konferansa; Ardahan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ramazan Korkmaz, ARÜ Rektör Yardımcıları Prof. Dr. Orhan Söylemez ve Prof. Dr. Gürkan Doğan, ARÜ İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanı Yrd. Doç. Dr. Mithat Durmuş, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Halk Edebiyatı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erdoğan Altınkaynak, ARÜ İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ahmet İçli, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ahmet Ali Arslan, ARÜ İnsani Bilimler ve Edebiyart Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Yrd. Doç. Dr. Suat Vural ve ARÜ’lü çok sayıda akademisyen ile öğrenciler katıldı. Konferans sırasında Türk Tiyatrosu'na emek veren yazarlar ve onlara ait oyun görselleri de slayt şeklinde gösterildi.
Konferansın açılış konuşmasını Ardahan Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Orhan Söylemez yaptı. Konuşmasında Prof. Dr. Enver Töre ile geçmişte Marmara Üniversitesi’nde birlikte görev yaptıklarını hatırlatan Söylemez, ardından Prof. Dr. Enver Töre’yi kürsüye davet etti.
TİYATRO MEDENİLEŞME AÇISINDAN BÜYÜK ÖNEM TAŞIYOR
Töre, konferansta ilk olarak tiyatronun toplumlar açısından niçin önem arz ettiğine değindi. Tiyatronun bir ülkenin hem dilini ve edebiyatını hem de siyasi, sosyal ve kültürel yapısını etkilediğini belirten Töre, “Tiyatro bir ülke açısından dönüşüm sürecidir. Kültürel bir araç olan tiyatro medenileşme yolunda büyük bir önem arz eder” ifadelerini kullandı.
Ardahan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ramazan Korkmaz’ın editörlüğünü yaptığı "Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı" adlı kitabındaki "Osmanlı Modernleşmesi"yle ilgili yazısına da atıfta bulunan Töre, daha sonra Türk Tiyatrosu’nun tarihsel arka planından bahsetti. Türkleri ‘eskiden beri sanatlı bir toplum’ şeklinde niteleyen Töre, “Orta Oyunu’nu Türkler Orta Asya’dan getirmiştir. Bu konuyla ilgili yapılan bilimsel çalışmalar da gösteriyor ki, Orta Oyunu’nun Türkler tarafından Orta Asya’dan getirildiği hususunda güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Örneğin Karagöz Oyunu’nun da Türklere has bir oyun olduğunu söylemek istiyorum” diye konuştu.
Türk Tiyatrosu’nun tarihsel kökenleriyle ilgili katılımcıları bilgilendiren Töre, sözü Tanzimat Dönemi Türk Tiyatrosu’na getirdi. Tanzimat Dönemi’nde özellikle II. Abdülhamid devrinde çeşitli siyasi sansürlerin uygulandığını ve bu nedenle halk tiyatrosuna yönelişin gerçekleştiğini vurgulayan Töre, “Tanzimat Dönemi"nde II. Abdülhamid yönetimi tarafından uygulanan siyasi sansürler, Türk Tiyatrosu’nu da etkilemiştir. Bu dönemde siyasi sansürler nedeniyle Batı Tiyatrosu’ndan uzaklaşılmıştır. Sonuçta Türk Tiyatrosu’nda bu dönemde halk tiyatrosuna yönelme olmuştur.” sözlerini kullandı.
Tanzimat Dönemi Türk Tiyatrosu'nda Şinasi, Namık Kemal, Güllü Agop gibi isimlerin eserleriyle ilgili değerlendirmelerde de bulunan Töre, “Bu isimler arasında Namık Kemal’in tiyatroları ve görüşlerine özellikle değinmeliyiz; çünkü Namık Kemal’in tiyatroları hem siyasi hem de sosyal olarak iki kuşak dönemine hitap etmiştir. Namık Kemal, eserlerin yazıda kalmasından ziyade okuma ve yazma bilmeyenler için sahnelenmesi gerektiğini savunmuştur. “ şeklinde konuştu.
“CUMHURİYET DÖNEMİNDEN İTİBAREN TİYATRO ANADOLUNUN EN ÜCRA KÖŞELERİNE KADAR ULAŞTI
Töre, Tanzimat Dönemi Türk Tiyatrosu’yla ilgili bu yorumlarının ardından Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu hakkında açıklamalarda bulundu. “Cumhuriyet Dönemi’nde yeni yazarlar yeni meseleleri, yeni meseleler yeni yazarları beraberinde getirmiştir”, diyen Töre, bu dönemden itibaren Türk Tiyatrosu’nun Anadolu’da iyice yaygınlaşmaya başladığını ifade etti. Bu bağlamda Türk oyun yazarı, şair ve eleştirmen olarak bilinen Turan Oflazoğlu’nun, "Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar Türk Hakanları’nın ruhlarını bedeninde taşıyan Mustafa Kemal önderliğinde ülke refaha kavuşmuştur" sözünü hatırlatan Töre, Cumhuriyet Dönemi’nden itibaren sağlanan barış ortamı sayesinde tiyatro çalışmalarının Anadolu’nun en ücra köşelerine kadar ulaştığını belirtti.
Öte yandan Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu’nda çeşitli sorunlar yaşandığının da altını çizen Töre, bu konuda özellikle Türk Tiyatrosu’nda işlenen temaların seçimiyle ilgili çeşitli eleştirilerde bulundu. Türk Tiyatrosu’nda işlenen aile temasını, bu konuda önemli bir örnek olarak sunan Töre, “Tanzimat Dönemi’nde işlenen aile teması Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu’nda halâ işlenmektedir. Bu da gösteriyor ki, biz, toplum olarak aile konusunda ilerleme kaydedememişiz. Erkek ya da kadın bunalımı Türk Tiyatrosu'nu beslemektedir. Milli mücadelenin konu alındığı bir eser ortaya konulmamıştır.”sözleriyle konuşmasını tamamladı.
Konferansın sonunda kısa bir konuşma yapan Ardahan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ramazan Korkmaz, Türk tiyatrosunun iki bin sene önce büyük antik tiyatrolar kurulmuş bir coğrafya üzerinde filizlendiğini ifade ederek, sanatın insanları değiştiren ve dönüştüren özelliğine vurgu yaptı.
Rektör Korkmaz, sözlerinin ardından, Prof. Dr. Enver Töre’ye çiçek ve teşekkür belgesi takdim etti.