BÖLGE BEKLENTİLERİNİ BULDU MU?
4. Bölge yapılanması içinde Trabzon, Malatya, Kastamonu, Ordu ve Giresun gibi iklim ve ulaşım avantajları bulunan illerin yer alması, bölge içinde yer alan diğer illerde yatırım yapılanması beklentilerini de olumsuz etkiliyor. Doğu Anadolu Bölgesi illerinde yeni bölgesel teşvik yapılanması konusundaki yaygın kanaat, teşvikli yatırımların Karadeniz Bölgesine kayacağı, bölgenin ise diğer teşvik uygulamalarında olduğu gibi istihdam ve yatırım açısından geri kalacağı şeklinde.
AVANTAJ KARADENİZ İLLERİNDE
Erzurum’un içinde yer aldığı düzey 2 kapsamındaki Erzurum, Erzincan, Bayburt bölgesinde teşvikten yararlanması planlanan sektörler, 4’üncü bölgede yer alan diğer illerin yaklaşık olarak tamamında da bulunuyor. Bu durum, aynı sektörlerden beklenen yatırım yoğunlaşmasının iklim ve altyapı avantajı olan diğer 4’üncü bölge illerine kayacağı endişelerini güçlendiriyor. Erzurum’un yer aldığı bölgede, diğer illerin teşvikten yararlanacak sektörleri arasında ciddi farklılıklar var.
TARIM MAKİNASI ÜRETEMEZ MİYİZ?
Erzurum’da bölgesel teşviklerden yararlanacak sektörler içinde, ilde altyapısı da bulunan Tarım makineleri imalatı yer almazken, bu sektör 4. bölgedeki Van, Muş,Bitlis, Hakkari, Şanlıurfa, Diyarbakır, Kastamonu, Çankırı, Sinop illerinde destekleniyor. Yine Erzurum’un Tortum, Uzundere, Olur, İspir, Aziziye ve Aşkale’de gelişmekte olan seracılık sektörü , destekleme kapsamında değil. Seracılık sektörü 4’üncü bölgedeki Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt illerinde destekleniyor.
ERZURUM HALA DERS ÇIKARMADI
4325 VE 5084 sayılı Yatırım ve İstihdam Teşvik yasalarından yararlanamayan Erzurum, bu iki yasadan hala sonuç çıkaramadı, gerekli sanayi alt yapısı oluşturulamadı. Birinci organze sanayi bölgesinde teşvik için yatırım alanları belirlenmedi, 2. organize sanayi bölgesi için hala yer bulunamadı. Teşvik için Erzurum’a yönelen yatırımcıların yer sorunlarına çözüm üretilmediği gibi, ilin öncelikli ve cazip sektörleri için girişimcilere yönelik tanıtı organizasyonları yeterli düzeyde tutulmadı.
ATATEKNOKENT VE 2.OSB
Türkiye’nin beş büyük tekno kentinden biri olduğu açıklanan Atateknokent projesinin dört yıldır hayata geçiremediği Erzurum yatırımlar bakımından hayal kırıklığı alanı olarak kaldı. Sanayi için gerekli olan alt yapı projeleri hayata geçirilmediği, il ekonomisine açılım sağlayacak önemli yatırımlar yer sorunları sebebiyle ekonomiye kazandırılamadığı için, Erzurum yatırımlarda cazibesini yitirdi. Bu olgu tüm yöneticilerce bilinmesine rağmen, yeniden ve sağlıklı bir yapılanma için ciddi bir girişim ise başlatılmadı.
ENDİŞE VERİCİ SESSİZLİK
Haziran ayı başında açıklanan yeni teşvik düzenlemesi boyutunda da Erzurum sessiz kalmayı sürdürdü. Teşvik düzenlemesi hakkında işadamları, sanayiciler bilgilendirilmediği gibi, yeni düzenleme hakkında destekliyoruz ekseni dışında hiçbir değerlendirme de gerçekleştirilmedi. Erzurum dışındaki tüm illerde iktidar milletvekilleri, teşvikle ilgili olarak il kamuoylarına bilgi aktarırken, Erzurum’da hiçbir milletvekilinin böyle bir girişimi görülmedi.
BEKLEYİP GÖRECEĞİZ
Hazine tarafından açıklanan teşvik taslağı Erzurum dışındaki illerde geniş yankı buldu. Teşvik edilecek bölgesel sektörler hakkında ekonomi çevreleri değerlendirme etkinlikleri yaparak, eksikleri giderme noktasında girişim başlatırken, Erzurum bekle-gör anlayışına adreslik etti.
Taslakta Erzurum’da istihdam oluşturmayacak ve karlılık göstermeyecek sektörler olmasına, desteklenecek sektörlerin çok sayıda ilde de yer almasına ve Erzurum’un öncelikli ve cazip bazı sektörlerin teşvik uygulamasında yer bulamamasına rağmen, Erzurum’da yatırımcılardan da, işadamları, sanayicilerden de, yöneticilerden de ses çıkmadı. Başka bir deyişle Erzurum teşviki tribünde izlemeyi sürdürdü.
İŞTE BÖLGELER VE SEKTÖRLER
Hazine Müsteşarlığı tarafından açıklanan Bölgesel Teşviklerden Yararlanacak Sektörler taslağı şöyle:
4.BÖLGE
TRB1 (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli)
Bölgesel Teşviklerden Yararlanacak Sektörler
- ağaç ve mantar ürünleri imalatı
- ahşap mobilya imalatı
- akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil
- bavul, el çantası vb. ile saraçlık ve koşum takımı imalatı ve ayakkabı imalatı
- deri giyim eşyası imalatı
- eğitim hizmetleri
- yetişkinlerin eğitilmesi ve diğer eğitim faaliyetleri hariç)
- gıda ürünleri ve içecek imalatı
- öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta, nişastalı ürünler ve hazır hayvan yemleri imalatı hariç)
- hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları
- giyim eşyası imalatı
- madencilik yatırımları
- AKÇT kapsamı ürünler hariç)
- b.y.s. makine ve teçhizat imalatı
- b.y.s. elektrikli makine ve cihazları imalatı
- metal eşya
- metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı; sadece çimento,beton veya suni taştan inşaat amaçlı prefabrik yapı elemanları
- konaklama tesisleri)
- plastik ve kauçuk ürünleri imalatı (iç ve dış lastik imalatı hariç)
- sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri
- soğuk hava deposu hizmetleri
- tekstil boya-terbiye yatırımları/aprelenmesi
- tahıl ambarlama hizmetleri
- tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri
4.BÖLGE
TRA1(Erzurum, Erzincan, Bayburt)
- ağaç ve mantar ürünleri imalatı
- ahşap mobilya imalatı
- akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil
- derinin tabaklanması, işlenmesi
- deri giyim eşyası imalatı
- eğitim hizmetleri (yetişkinlerin eğitilmesi ve diğer eğitim faaliyetleri hariç)
- gıda ürünleri ve içecek imalatı (öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta, nişastalı ürünler ve hazır hayvan yemleri imalatı hariç)
- hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları
- giyim eşyası imalatı
- madencilik yatırımları (AKÇT kapsamı ürünler hariç)
- b.y.s. makine ve teçhizat imalatı
- b.y.s. elektrikli makine ve cihazları imalatı
- metal eşya
- metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı (cam, çimento, hazır beton ve harç hariç)
- oteller (konaklama tesisleri)
- plastik ve kauçuk ürünleri imalatı (iç ve dış lastik imalatı hariç)
- sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri
- soğuk hava deposu hizmetleri
- tahıl ambarlama hizmetleri
- tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri
- Tıbbi aletler, hassas ve optik aletler imalatı (saat hariç)
4.BÖLGE
TRA2(Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan)
Bölgesel Teşviklerden Yararlanacak Sektörler
- ağaç ve mantar ürünleri imalatı
- ahşap mobilya imalatı
- akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil
- derinin tabaklanması, işlenmesi
- deri giyim eşyası imalatı
- eğitim hizmetleri (yetişkinlerin eğitilmesi ve diğer eğitim faaliyetleri hariç)
- gıda ürünleri ve içecek imalatı (öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta, nişastalı ürünler ve hazır hayvan yemleri imalatı hariç)
- hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları
- giyim eşyası imalatı
- madencilik yatırımları (AKÇT kapsamı ürünler hariç)
- metal eşya
- metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı (cam, çimento, hazır beton ve harç hariç)
- oteller (konaklama tesisleri)
- plastik ve kauçuk ürünleri imalatı (iç ve dış lastik imalatı hariç)
- sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri
- soğuk hava deposu hizmetleri
- tahıl ambarlama hizmetleri
- tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri
4.BÖLGE
TRB2(Van, Muş, Bitlis, Hakkari)
Bölgesel Teşviklerden Yararlanacak Sektörler
- ağaç ve mantar ürünleri imalatı
- ahşap mobilya imalatı
- akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil
- bavul, el çantası vb. ile saraçlık ve koşum takımı imalatı ve ayakkabı imalatı
- deri giyim eşyası imalatı
- eğitim hizmetleri (yetişkinlerin eğitilmesi ve diğer eğitim faaliyetleri hariç)
- gıda ürünleri ve içecek imalatı (öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta, nişastalı ürünler ve hazır hayvan yemleri imalatı hariç)
- hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları
- giyim eşyası imalatı
- madencilik yatırımları (AKÇT kapsamı ürünler hariç)
- metal eşya
- metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı (cam, çimento, hazır beton ve harç hariç)
- oteller (konaklama tesisleri)
- plastik ve kauçuk ürünleri imalatı (iç ve dış lastik imalatı hariç)
- sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri
- soğuk hava deposu hizmetleri
- tahıl ambarlama hizmetleri
- tarım makineleri imalatı
- tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri
4.BÖLGE
TRC2 (Şanlıurfa,Diyarbakır)
Bölgesel Teşviklerden Yararlanacak Sektörler
- ağaç ve mantar ürünleri imalatı
- ahşap mobilya imalatı
- akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil
- bavul, el çantası vb. ile saraçlık ve koşum takımı imalatı ve ayakkabı imalatı
- deri giyim eşyası imalatı
- eğitim hizmetleri (yetişkinlerin eğitilmesi ve diğer eğitim faaliyetleri hariç)
- gıda ürünleri ve içecek imalatı (öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta, nişastalı ürünler ve hazır hayvan yemleri imalatı hariç)
- hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları
- giyim eşyası imalatı
- kimyasal madde ve ürünlerin imalatı
- madencilik yatırımları (AKÇT kapsamı ürünler hariç)
- b.y.s. makine ve teçhizat imalatı
- b.y.s. elektrikli makine ve cihazları imalatı
- metal eşya
- metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı (cam, çimento, hazır beton ve harç hariç)
- motosiklet ve bisiklet üretimi
- oteller (konaklama tesisleri)
- plastik ve kauçuk ürünleri imalatı (iç ve dış lastik imalatı hariç)
- sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri
- seracılık
- soğuk hava deposu hizmetleri
- tahıl ambarlama hizmetleri
- tarım makineleri imalatı
- tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri
- tıbbi aletler hassas ve optik aletler imalatı ( saat hariç)
4.BÖLGE
TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt)
Bölgesel Teşviklerden Yararlanacak Sektörler
- ağaç ve mantar ürünleri imalatı
- ahşap mobilya imalatı
- akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil
- bavul, el çantası vb. ile saraçlık ve koşum takımı imalatı ve ayakkabı imalatı
- deri giyim eşyası imalatı
- eğitim hizmetleri (yetişkinlerin eğitilmesi ve diğer eğitim faaliyetleri hariç)
- gıda ürünleri ve içecek imalatı (öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta, nişastalı ürünler ve hazır hayvan yemleri imalatı hariç)
- hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları
- giyim eşyası imalatı
- madencilik yatırımları (AKÇT kapsamı ürünler hariç)
- metal eşya
- metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı (cam, çimento, hazır beton ve harç hariç)
- oteller (konaklama tesisleri)
- plastik ve kauçuk ürünleri imalatı (iç ve dış lastik imalatı hariç)
- sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri
- seracılık
- soğuk hava deposu hizmetleri
- tahıl ambarlama hizmetleri
- tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri
4.BÖLGE
TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop)
Bölgesel Teşviklerden Yararlanacak Sektörler
- ağaç ve mantar ürünleri imalatı
- ahşap mobilya imalatı
- akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil
- eğitim hizmetleri (yetişkinlerin eğitilmesi ve diğer eğitim faaliyetleri hariç)
- gıda ürünleri ve içecek imalatı (öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta, nişastalı ürünler ve hazır hayvan yemleri imalatı hariç)
- hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları
- giyim eşyası imalatı
- kağıt ve kağıt ürünleri imalatı
- madencilik yatırımları (AKÇT kapsamı ürünler hariç)
- metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı; sadece çimento,beton veya suni taştan inşaat amaçlı prefabrik yapı elemanları
- oteller (konaklama tesisleri)
- patlayıcı madde imalatı
- sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri
- tahıl ambarlama hizmetleri
- tarım makineleri imalatı
- tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri
4.BÖLGE
TR90 (Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane)
Bölgesel Teşviklerden Yararlanacak Sektörler
- ağaç ve mantar ürünleri imalatı
- ahşap mobilya imalatı
- akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil
- eğitim hizmetleri (yetişkinlerin eğitilmesi ve diğer eğitim faaliyetleri hariç)
- gıda ürünleri ve içecek imalatı (öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta, nişastalı ürünler ve hazır hayvan yemleri imalatı hariç)
- hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları
- giyim eşyası imalatı
- kağıt ve kağıt ürünleri imalatı
- madencilik yatırımları (AKÇT kapsamı ürünler hariç)
- metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı; sadece çimento,beton veya suni taştan inşaat amaçlı prefabrik yapı elemanları
- oteller (konaklama tesisleri)
- revolverler,tabancalar ve diğer silahlar
- sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri
- soğuk hava deposu hizmetleri
- tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri
- tıbbi aletler hassas ve optik aletler imalatı ( saat hariç)