Sahipsiz sokak hayvanlarına ilişkin yasa kabul edildi

Sahipsiz hayvanlara yönelik düzenlemeler içeren Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.

TBMM Genel Kurulunda sahipsiz hayvanlara yönelik düzenlemeler içeren Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin ikinci bölümünün tümü üzerindeki gruplar adına yapılan konuşmalar tamamlandı.

Bölüm üzerinde söz alan Saadet Partisi Ankara Milletvekili Mesut Doğan, teklifin çözüme dönük yönünün bulunmadığını savundu.

"Hayvanların uyutulmasının insani olmadığını" ifade eden Doğan, sorunun çözümü için yeni bir mekanizma kurulması gerektiğini dile getirdi.

Doğan, hayvanlar için yaşam alanlarının oluşturulmasını, kötü muamelede cezaların artırılmasını isteyerek, "Yapılması gereken teklifi inada bindirip Genel Kuruldan geçirmek değil yeniden gözden geçirmektir." dedi.

"Evladını kaybeden bir annenin yaşadığı acıyı tarif etmek imkansız"

AK Parti Mersin Milletvekili Havva Sibel Söylemez, konunun insani duygularla düşünülmesi gerektiğini vurguladı.

İlkokul öğrencisi Tunahan Yılmaz'ın saldırılarda yaralandığını, Antalya'da 10 yaşındaki Mahra Melin Pınar'ın sahipsiz köpeklerden kaçarken kamyonun altında kalarak hayatını kaybettiğini hatırlatan Söylemez, şunları kaydetti: "Bizi dinleyen tüm annelere sesleniyorum: Kendi evladınızın başına böyle bir felaket gelseydi ne yapardınız? Bu acıyı yaşayan annelerin sesini duymayacak mıyız? Evladını kaybeden bir annenin yaşadığı acıyı tarif etmek imkansız. Hiçbir anne, hiçbir baba bir daha böyle acı yaşamamalı. Bu annelerin gözyaşlarına, yürek parçalayan çığlıklarına kayıtsız kalamayız. Başıboş sokak köpekleri, acilen çözülmesi gereken sosyal bir sorun haline gelmiştir. Her şeye muhalif olma çabasını bırakın. Milletimizin bu sorununa duyarsız olmaktan vazgeçin. Komisyon görüşmelerinde, Gazi Meclisimizde milletvekillerine 'katil' diyen terör örgütü savunucularına sesleniyorum: Bir gün olsun, çocuk, kadın, yaşlı, asker, polis, binlerce canımızı katleden terör örgütüne 'katil' diyebildiniz mi? Diyemezsiniz."

Teklifin toplumun tüm kesimleri dinlenerek hazırlandığını dile getiren Söylemez, düzenlemenin amacının insanları ve hayvanları korumak olduğunu belirtti.

Söylemez, zor şartlarda yaşayan hayvanları sokaklardan kurtarmayı amaçladıklarını vurguladı.

Teklifi desteklemenin herkesin insani görevi olduğunu ifade eden Söylemez, "Evladını kaybeden tüm annelerimize sabır diliyorum. Yeni Tunahanlar, yeni Mahralar olmasın. Türkiye Yüzyılı'nda kuduzdan vefat eden yeni Mustafalar olmasın diye gelin hep birlikte bu sorunu çözelim." şeklinde konuştu.

TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı ve AK Parti Kahramanmaraş Milletvekili Vahit Kirişci, sahipsiz hayvan sorununa ilişkin Tarım ve Orman Bakanlığının barınak yapımı da dahil olmak üzere yüzde 40 oranında destek sağladığını, yeni teklifte kapsamın biraz daha genişletildiğini söyledi.

Kirişci, TBMM Genel Kurulunda, sahipsiz hayvanlara yönelik düzenlemeler içeren Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin ikinci bölümü üzerinde milletvekillerinin sorularını cevapladı.

Teklifin tali komisyonlarda görüşülmediğine ilişkin eleştirileri anımsatan Kirişci, teklifin diğer komisyonlara gönderildiğini, ilgili komisyonların verilen süre içerisinde çalışma yapamayacaklarını gerekçe gösterdiklerini, bu nedenle düzenlemeyi sadece Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonunda görüştüklerini kaydetti.

Kirişci, daha önce TBMM araştırma komisyonlarınca hazırlanan raporlardan yararlandıklarını belirtti.

Büyükşehirlere veya nüfusu 25 binin üzerindeki belediyelere sorumluluk yüklenirken merkezi yönetime herhangi bir sorumluluk getirilmediği yönünde eleştiriler yapıldığını anımsatan Kirişci, "Her ilde oluşturulan İl Hayvanları Koruma Kurulunda zaten merkezi yönetimin yereldeki temsilcileri yer almaktadır. Dolayısıyla bu katılımcılık ve sorumluluğu paylaşma adına önemlidir." dedi.

Merkezi yönetimin yerel yönetimlere verdiği desteğe de değinen Kirişci, "Tarım ve Orman Bakanlığımız barınak yapımı da dahil olmak üzere yüzde 40 nispetindeki destekleri bu zamana kadar sağlamıştır. Yeni teklifte kapsam biraz daha genişletiliyor. Burada da ilgili bakanlığımız sorumluluklarını daha fazla gerçekleştirmiş olacaktır." ifadelerini kullandı.

"Tasarruf tedbirleri yatırımları etkilemeyecek"

Barınakların yapımına ilişkin eleştirilere de cevap veren Kirişci, şöyle konuştu:

"2028 yılına kadar sanki yerel yönetim bekleyecek, 31 Aralık 2028 olduğunda barınak yapıp yapmadığı sorgulanacakmış gibi ifadeler kullanılıyor. Bu doğru değil. 2028 gelene kadar dört dönem halinde barınak yapım çalışmaları eksiksiz, aksaksız devam edecek. Ayrıca 'belediyelere bu yükü yüklüyorsunuz ve belediyeler bütçe gelirlerinden bu iş için bir tahsisat yapacak ama siz bir taraftan da tasarruf tedbirlerini gündeme getiriyorsunuz' deniliyor. Tasarruf tedbirleriyle bütçe gelirlerinin bu bahsedilen oranlardaki tahsisatı birbirinden farklı şeyler. Yani burada tahsis edilenlere herhangi bir şekilde bir tasarruf genelgesi, tasarruf tedbirlerinin uygulamasıyla bunu yavaşlatıcı veya bu tür yatırımları önleyici bir adım atılmamış olacak."

AK Parti hükümetleri döneminde hayvan haklarına ilişkin atılan adımları hatırlatan Kirişci, yeni teklifle süreç içerisinde ortaya çıkan eksiklikleri gidermeye çalıştıklarını belirtti.

Daha önce çıkarılan kanunda hayvan sahiplerine sorumluluk verildiğini ancak sorumluluk yerine getirilmediğinde yapılacak iş ve işlemler konusunun yetersiz kaldığını ifade eden Kirişci, "Özellikle tatil dönemlerinde sahipli bir hayvanı sahibi sokağa bıraktığında daha sonra tatil bittiğinde o tatil beldesine bırakıp kendi memleketlerine dönenlerin bu uygulamaları artık gerçekleşmemiş olacak. Çünkü böyle bir uygulama karşısında bir takım cezalar olacak. Hepimizin mutlu olacağı ve birbirimize yeniden teşekkür edeceğimiz bir düzenlemeyi inşallah mevzuatımıza kazandırmış olacağız." değerlendirmesinde bulundu.

Soru cevabın ardından ikinci bölümde yer alan maddeler üzerinde verilen önergelerin görüşmelerine geçildi. TBMM Genel Kurulunda, sahipsiz hayvanlara yönelik düzenlemeler içeren Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin 10 maddesi daha kabul edildi.

Kabul edilen maddelere göre, hayvanlara yapılacak müdahalenin sadece tıbbi gerekçelerle değil Kanunda yer alan diğer istisnai durumlarda da yapılabilmesine imkan sağlanacak.

"Yerel yönetimler adına toplanan sahipsiz hayvanların bakımevi dışında bir yere terk edilmesi veya bakımevinde barındırılan köpeği bakımevi dışında bir yere bırakmak" fiilleri yasak kapsamına alınacak. Böylece sahipsiz hayvanların toplanması, hayvan bakımevlerine götürülmesi ve bu hayvanların sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevi bünyesinde bakılmasına ilişkin hükümlerin uygulanmasının ve yerel yönetimlerin görev ve sorumluluklarını eksiksiz olarak yerine getirmelerinin sağlanması amaçlanacak.

İl Hayvanları Koruma Kurulunun görevleri arasına, sahipsiz hayvanların korunmasına yönelik yürütülen çalışmaların yanı sıra insan, hayvan ve çevre sağlığını korumaya yönelik olarak sahipsiz hayvanlardan kaynaklı sorunları belirlemek ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri üretmek eklenecek.

Düzenlemeyle başta yerel yönetimler olmak üzere diğer ilgili kurum ve kuruluşlara yapılacak desteğin kapsamı genişletilecek. Buna göre de insan, hayvan ve çevre sağlığının korunması amacıyla bakımevleri, hastaneler ve ameliyathaneler kurmak; bunlara ilişkin ilaç, alet ve ekipmanları temin etmek ile bakımevlerinde bakım, rehabilitasyon ve sahiplendirme gibi faaliyetleri yürütmek için başta yerel yönetimler olmak üzere diğer ilgili kurum ve kuruluşlara teşvik veya Bakanlıkça uygun görülen miktarlarda mali destek sağlanacak.

Ödenekler başka bir amaç için kullanılamayacak

Hayvanları korumaya yönelik hükümlere aykırı hareket eden veya sahiplendiği hayvanların bakımını ciddi şekilde ihmal eden ya da onlara ağrı, acı veya zarar veren kişilerin denetimle yetkili merci tarafından hayvan bulundurması yasak olacak ve hayvanlarına el konulacak. Söz konusu hayvanlardan sahiplendirilme niteliği olanlar sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevinde barındırılacak.

Caydırıcılığın sağlanması amacıyla sahipli hayvanın sahibi tarafından terk edilmesi kabahatine ilişkin idari para cezası hayvan başına 2 bin liradan 60 bin liraya çıkarılacak. Yerel yönetimler adına toplanan sahipsiz hayvanları bakımevi dışında bir yere terk eden veya bakımevinde barındırılan hayvanı bakımevi dışında bir yere bırakanlara ise hayvan başına 50 bin lira idari para cezası verilecek.

Teklifle, sokakta bakıma ve korunmaya ihtiyacı olacak sahipsiz hayvan bulunmaması amaçlandığı için Hayvanları Koruma Kanunu'ndaki "yerel hayvan koruma görevlileri"ne ilişkin hüküm yürürlükten kaldırılacak.

Büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 25 bini aşan belediyeler, sahipsiz veya güçten düşmüş ya da tehlike arz eden hayvanların korunması ve sahiplendirilinceye kadar bakımının yapılması ile rehabilitasyonunun sağlanması amacıyla hayvan bakımevleri kuracak. Belirtilen hayvanlar, ilgili belediyeler tarafından hayvan bakımevine götürülecek. Hayvan bakımevi kurma zorunluluğu olmayan belediyeler ile il özel idareleri, sorumluluk alanındaki bu hayvanları en yakın hayvan bakımevine götürecek.

Belirtilen kaynağı ayırmayan belediye başkanı ve meclis üyeleri ile ayrılan kaynağı hayvan bakımevi kurmak, sahipsiz hayvanları toplamak, rehabilite etmek veya sahiplendirilinceye kadar bakmak için harcamayan veya bu kaynağı başka amaçlar için sarf eden belediye başkanı ve belediye yetkililerine 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilecek.

Söz konusu belediyeler 31 Aralık 2028'e kadar belirtilen hayvan bakımevlerini kurmakla ve mevcut bakımevlerinin koşullarını iyileştirmekle yükümlü olacak. Belediyeler, 31 Aralık 2028'e kadar hayvan bakımevleri kurmak, rehabilitasyon işlemlerini gerçekleştirmek ve sahipsiz hayvanlara sahiplendirilinceye kadar bakmak için kesinleşmiş en son bütçe gelirlerinin binde 5'i oranında kaynak ayıracak. Bu oran, büyükşehir belediyelerinde binde 3 olarak uygulanacak. Verilen önergenin kabul edilmesiyle, belediyelerce bu oranların üzerinde yapılan harcamaların yüzde 40'ı, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belediyeye aktarılacak. Aktarılacak tutar hiçbir şekilde maddedeki oranların yüzde 40'ını geçemeyecek.

Ayrılan ödenekler başka bir amaç için kullanılamayacak.

Kanunla, Hayvanları Koruma Kanunu'nda değişikliğe gidilerek, Kanun'un amaçlarına "insan, hayvan ve çevre sağlığı gözetilmek kaydıyla" ifadesi ekleniyor. Sahipsiz hayvanlara ilişkin yürütülecek çalışmalarda, tereddüde mahal verilmemesi, kedi ve köpeklerin sahipli hayvan statüsüne alınabilmesi için Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamında Tarım ve Orman Bakanlığı veri tabanına kaydedilmesi zorunluluğu bulunduğundan "sahipli hayvan" ve "sahipsiz hayvan" kavramları açık şekilde tanımlanacak.

Uygulamada tereddüde mahal verilmemesi amacıyla ve Kanun'daki "yakala-kısırlaştır-sal" metodunun kaldırılması nedeniyle hayvan bakımevi tanımında uyum değişikliği yapılacak. Hayvan bakımevinin tanımı, "Bakanlıktan izin alınmak suretiyle kurulan ve hayvanların sahiplendirilinceye kadar barındırıldığı ve rehabilite edildiği bir tesis" şeklinde değiştirilecek.

Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların hayvan bakımevlerine toplanması ve buralarda rehabilite edilerek sahiplendirilinceye kadar bakılacak olması sebebiyle bakımevleri dışında bir hayvana bakmanın onun yasal sorumluluğunu alarak sahiplenilmesi suretiyle mümkün olabileceği ilkesi kabul edilecek. Kanun'un ilkeleri arasında yer alan "Evcil hayvanlar, türüne özgü hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne sahiptir. Sahipsiz hayvanların da sahipli hayvanlar gibi yaşamları desteklenmelidir." ifadesi yürürlükten kaldırılacak.

Hiçbir maddi kazanç ve menfaat amacı gütmeksizin, sadece insani ve vicdani sorumluluklarla, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanları sahiplenmek isteyen ve Kanun'da öngörülen koşulları taşıyan gerçek ve tüzel kişilerin teşviki ve bu kapsamda eş güdüm sağlanması esas olacak.

Yerel yönetimler, gönüllü kuruluşlarla iş birliği içerisinde, sahipsiz hayvanların sahiplendirilinceye kadar bakılmaları için hayvan bakımevleri kurarak onların bakımlarını ve tedavilerini sağlayacak, eğitim çalışmaları yapacak.

Hayvan bakımevlerine alınan hayvanlardan rehabilite edilen köpekler sahiplendirilinceye kadar bu yerlerde barındırılacak. Doğru ve güncel veri sağlanabilmesi amacıyla hayvan bakımevlerine alınan hayvanlar Tarım ve Orman Bakanlığı veri sistemine kaydedilecek.

TEŞVİK VE İDARİ TEDBİRLER

Bakımevine alınan köpeklerden insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olanlarına, Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu'nun 9. maddesindeki "Hayvanlara ötenazi yapmak yasaktır. Ancak, hayvanlara acı ve ıstırap çektiren veya iyileşme durumu bulunmayan hastalık durumlarında, akut bulaşıcı bir hayvan hastalığının önlenmesi ya da eradikasyonu amacıyla veya insan sağlığı için risk oluşturan durumlarda, davranışları insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen durumlarda veteriner hekim tarafından ötenazi yapılmasına karar verilebilir. Ötenazi işlemi veteriner hekim tarafından veya veteriner hekim gözetiminde yapılır." hükümleri uygulanacak.

Yerel yönetimler sahipsiz köpeklere ilişkin yürüttüğü iş ve işlemlerde Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi kapsamında gerekli idari tedbirleri almaya yetkili olacak.

Hayvanlara yapılacak müdahalenin sadece tıbbi gerekçelerle değil Kanunda yer alan diğer istisnai durumlarda da yapılabilmesine imkan sağlanacak. "Yerel yönetimler adına toplanan sahipsiz hayvanların bakımevi dışında bir yere terk edilmesi veya bakımevinde barındırılan köpeği bakımevi dışında bir yere bırakmak" fiilleri yasak kapsamına alınacak. Böylece sahipsiz hayvanların toplanması, hayvan bakımevlerine götürülmesi ve bu hayvanların sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevi bünyesinde bakılmasına ilişkin hükümlerin uygulanmasının ve yerel yönetimlerin görev ve sorumluluklarını eksiksiz olarak yerine getirmelerinin sağlanması amaçlanacak.

İl Hayvanları Koruma Kurulunun görevleri arasına, sahipsiz hayvanların korunmasına yönelik yürütülen çalışmaların yanı sıra insan, hayvan ve çevre sağlığını korumaya yönelik olarak sahipsiz hayvanlardan kaynaklı sorunları belirlemek ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri üretmek eklenecek.

Düzenlemeyle başta yerel yönetimler olmak üzere diğer ilgili kurum ve kuruluşlara yapılacak desteğin kapsamı genişletilecek. Buna göre de insan, hayvan ve çevre sağlığının korunması amacıyla bakımevleri, hastaneler ve ameliyathaneler kurmak; bunlara ilişkin ilaç, alet ve ekipmanları temin etmek ile bakımevlerinde bakım, rehabilitasyon ve sahiplendirme gibi faaliyetleri yürütmek için başta yerel yönetimler olmak üzere diğer ilgili kurum ve kuruluşlara teşvik veya Bakanlıkça uygun görülen miktarlarda mali destek sağlanacak.

Ödenekler başka bir amaç için kullanılamayacak

Hayvanları korumaya yönelik hükümlere aykırı hareket eden veya sahiplendiği hayvanların bakımını ciddi şekilde ihmal eden ya da onlara ağrı, acı veya zarar veren kişilerin denetimle yetkili merci tarafından hayvan bulundurması yasak olacak ve hayvanlarına el konulacak. Söz konusu hayvanlardan sahiplendirilme niteliği olanlar sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevinde barındırılacak.

Caydırıcılığın sağlanması amacıyla sahipli hayvanın sahibi tarafından terk edilmesi kabahatine ilişkin idari para cezası hayvan başına 2 bin liradan 60 bin liraya çıkarılacak. Yerel yönetimler adına toplanan sahipsiz hayvanları bakımevi dışında bir yere terk eden veya bakımevinde barındırılan hayvanı bakımevi dışında bir yere bırakanlara ise hayvan başına 50 bin lira idari para cezası verilecek.

Kanunla, sokakta bakıma ve korunmaya ihtiyacı olacak sahipsiz hayvan bulunmaması amaçlandığı için Hayvanları Koruma Kanunu'ndaki "yerel hayvan koruma görevlileri"ne ilişkin hüküm yürürlükten kaldırıldı.

Büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 25 bini aşan belediyeler, sahipsiz veya güçten düşmüş ya da tehlike arz eden hayvanların korunması ve sahiplendirilinceye kadar bakımının yapılması ile rehabilitasyonunun sağlanması amacıyla hayvan bakımevleri kuracak. Belirtilen hayvanlar, ilgili belediyeler tarafından hayvan bakımevine götürülecek. Hayvan bakımevi kurma zorunluluğu olmayan belediyeler ile il özel idareleri, sorumluluk alanındaki bu hayvanları en yakın hayvan bakımevine götürecek.

Belirtilen kaynağı ayırmayan belediye başkanı ve meclis üyeleri ile ayrılan kaynağı hayvan bakımevi kurmak, sahipsiz hayvanları toplamak, rehabilite etmek veya sahiplendirilinceye kadar bakmak için harcamayan veya bu kaynağı başka amaçlar için sarf eden belediye başkanı ve belediye yetkililerine 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilecek.

Söz konusu belediyeler 31 Aralık 2028'e kadar belirtilen hayvan bakımevlerini kurmakla ve mevcut bakımevlerinin koşullarını iyileştirmekle yükümlü olacak.

Belediyeler, 31 Aralık 2028'e kadar hayvan bakımevleri kurmak, rehabilitasyon işlemlerini gerçekleştirmek ve sahipsiz hayvanlara sahiplendirilinceye kadar bakmak için kesinleşmiş en son bütçe gelirlerinin binde 5'i oranında kaynak ayıracak. Bu oran, büyükşehir belediyelerinde binde 3 olarak uygulanacak.

Belediyelerce bu oranların üzerinde yapılan harcamaların yüzde 40'ı, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belediyeye aktarılacak. Aktarılacak tutar hiçbir şekilde maddedeki oranların yüzde 40'ını geçemeyecek. Ayrılan ödenekler başka bir amaç için kullanılamayacak.

Kedi ve köpek sahipleri, hayvanlarını en geç 31 Aralık 2025'e kadar dijital kimliklendirme yöntemleriyle kayıt altına aldırmak zorunda olacak.

"BU KANUNDA ÖLDÜRME YOK, SAHİPLENME VAR, TEŞVİK VAR"

Teklifin görüşmeleri sırasında söz alan AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, bazı milletvekillerinin "medeni dünya", "bilimsel görüş" söylemlerini kullandığını ifade etti.

ABD'de, İngiltere'de sahiplenilmeyen hayvanlara ötanazi yapıldığını belirten Güler, muhalefet milletvekillerinin "Bu kanun, öldürme kanunu" dediğini aktararak, "Bu kanunda öldürme yok, sahiplenme var, teşvik var." dedi. Güler, şunları kaydetti: "Dünya Sağlık Örgütü raporlarını okuduk. Tarım ve Orman ile Sağlık bakanlıklarımızın raporlarını okuduk. Grup Başkanvekilimiz Bahadır Yenişehirlioğlu başkanlığında akademisyenleri, sanatçıları, hayvanseverleri, mağdur aileleri, evladı, kızı vefat edenleri dinledik. Bu ölçüler ışığında teklifi hazırladık. Teklifin hayırlar getirmesini diliyorum. Belediye başkanlarımıza güçlü destek veriyoruz. Barınakları kurun. Kısırlaştırma seferberliği yapalım, aşılayalım. Vicdanlarınıza sesleniyorum, barınakları kurun."

Kanun teklifinin görüşmelerinin son bölümünü CHP Genel Başkanı Özgür Özel, İYİ Parti Genel Başkanı Müsavat Dervişoğlu, DEM Parti Eş Genel Başkanı Tulay Hatımoğulları Oruç da izledi.