Hacı Salih Efendi ve Yetim Hoca’ya vefa

ELİF HASANÇEBİ
ERZURUM (İHA) - Erzurum`un manevi ve ilmi şahsiyetlerinden Çöğenderli Hacı Salih Efendi ve Yetim Hoca anılacak. Erzurum`un yetiştirdiği değerli âlimlerin hayatları ve İslam dinine verdiği hizmetlerin anlatılacağı panele Prof. Dr. Sadi Çöğenli ve Prof. Dr. Nasrullah Hacımüftüoğlu konuşmacı olarak katılacak. Panelin oturum başkanlığını ise Dinişleri Yüksek Kurulu Eski Üyesi ve Eski Erzurum Müftüsü Yaşar İşcan Hoca yapacak. Anma programında Fatih İnce, Selçuk İçoğlu, Emre Ovacıklı, Ahmet Feyzi, Selçuk Yılmaz ve Osman Ovacıklı`dan oluşan sazendeler tarafından tasavvuf müziği konseri verilecek. 22 Şubat Cumartesi günü Büyükşehir Belediyesi Kültür Merkezinde gerçekleştirilecek olan anma programı saat:13.00`te başlayacak.
HACI SALİH EFENDİ
Hacı Salih Efendi, 1898’de Trabzon’un Çaykara ilçesinin Akdoğan Köyü`nde dünyaya geldi. Salih Efendi doğduktan kısa bir zaman sonra Erzurum’un Pasinler ilçesinin Çögender Köyü`ne yerleşti. İlk derslerini dedesi İbrahim Hakkı Efendi’den alan Salih Efendi, 7 yaşında hafız oldu. Bundan sonra 1915 yılına kadar memleketi olan Çaykara’da tahsiline devam etti ve icazet aldı. Aynı zamanda, tasavvuf yolunda ilerlemek için devrinin büyük âlim ve mutasavvıfı Hacı Ferşad Efendi’ye intisap etti. Salih Efendi, 18 yaşına kadar bu feyyaz ilim menbaının ikliminde serinledi. Daha sonra, irşad faaliyetlerinde bulunmak üzere Erzurum’a geldi. Çögender’de bir süre imamlık yapan ve burada kaldığı süre içerisinde çevresindekilerden büyük bir ilgi gören Salih Efendi, 1936 yılında Pasinler’in Sivaslı Camii’nde yaklaşık bir yıl imamlık yaptı. 1947’de Alvar İmamı ile ilk haccına gitti. Hac dönüşü geldiği Kurnuç Köyü`nde 5 sene imamlık vazifesine devam etti. 1952’de Hasankale’de meydana gelen deprem’de göçük altından çıkarıldı. 1954’te Sivas, 1955’te Denizli, 1956’da da Merzifon halkı, bu zatın bereketinden nasibini aldı. 1971’de İstanbul’a teşrif etti. Küçükköy’e yerleşti. Gittiği her yerde olduğu gibi burada da kısa bir zamanda büyük bir sevenler halkası etrafında toplandı. Salih Efendi, 2 Şubat 1991’de Hakk`ın rahmetine kavuştu.
 YETİM HOCA
 Asıl adı "Mustafa Zihni" olan Yetim Hoca, aslen Rizeli`dir. Küçük yaşlarda dayısı "Fetvacı Hoca" denilen Hacı Mehmet Efendi ile Erzurum`a gelmiş, bütün tahsilini orada O`nun himayesi altında yapmış, bu sebeple baba yüzü görmeden büyüdüğü için "Yetim" olarak anılmıştır. İlk eğitimini Pervizoğlu Medreseleri`nde alan Mustafa Zihni, zamanın birçok hocalarından ayrı ayrı dersler almıştır. Karslı Büyük Hamit Efendi`den ve Tabur imamı Dağıstanlı "Mehmet Efendi Hoca`dan" Farsça öğrenmiş, Mesnevi Şerifi de yine O`ndan başlayıp bitirmiştir. Mustafa Zihni Efendi`nin Erzurum`da ilk resmi vazifesi Rüşdiye muallimliğidir. Kırk Çeşme çevresinde Esat Paşa Yokuşu`nda 1875 tarihinde, "Erzurum Mülkiye Rüşdiyesi" ismiyle açılan bu mektebin başmuallimliğine yine Cimilli soyundan tanınmış bilgin İbrahim Selâmi Efendi getirilmiş, muallimi saniliğine de (ikinci Öğretmenlik) Yetim Hoca Efendi tayin edilmiştir. Değerleri birbirinden üstün bu iki faziletli adam, burada baş başa vererek fedakârca çalışıp, Erzurum`un eğitim hayatını yükselten hayırlı, faydalı işler görmüşlerdir. Yetim Hoca, on seneden fazla Rüşdiye muallimliğinde kaldıktan sonra kendi medresesinde bir köşeye çekilerek ve burada özel dersler vermiştir. Gürcükapı çevresi ve Kavaflar Çarşısı`nda Memiş Ağa Hanı içinde bir odayı, dershane haline getirdikten sonra, çevresi şehrin talebeleri ve genç aydınlarla dolup taşmış, ilme susayanlar için doyurucu, bir kaynak olmuştur. Yetim Hoca`nın özellikle ve eğitim usulüne getirdiği yeni metotlar ve kolaylık sayesinde şehrin eğitim hayatına az zamanda çok şey kazandırılmıştır. Erzurum`da hocaların da hocası olan Yetim Hoca, 29 Şubat 1912`de 85 yaşında vefat etti.