Erzurum’un 5. Bölge payı yüzde 8 oldu

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü 2023 Ocak ayı yatırım teşvik belgesi verilerini paylaştı. Erzurum’un içinde yer aldığı 5’inci Teşvik Bölgesinde 2023 yılı Ocak ayında 96, 2012 - 2021 yılı bütününde ise 8 bin 10 yatırım, teşvik belgesi aldı.

ERZURUM’UN BÖLGE PAYLARI

DOSİAD Araştırma Merkezince yapılan hesaplamalarda, Adıyaman, Aksaray, Bayburt, Çankırı, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Kilis, Niğde, Ordu, Osmaniye, Sinop, Tokat, Tunceli, Yozgat’la birlikte 16 ilin yer aldığı bölgede Erzurum’un teşvikli yatırım sayısı payı 2023 Ocak ayında yüzde 18,75, 12 yıllık süreçte ise yüzde 8 olarak kaydedildi

OCAK AYI YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN BÖLGELERE GÖRE DAĞILIMI

2023 yılı Ocak ayında verilen teşvik belgelerinin 633 adedi I. Bölgede, 268 adedi II. Bölgede, 175 adedi III. Bölgede, 121 adedi IV. Bölgede, 96 adedi V. Bölgede, 195 adedi VI. Bölgede ve 8 adedi de muhtelif bölgelerde kaydedildi

SABİT YATIRIM

Öngörülen toplam sabit yatırım tutarının ise 27,9 milyar TL’si I. Bölgede, 17,5 milyar TL’si II. Bölgede, 5,9 milyar TL’si III. Bölgede, 4,7 milyar TL’si IV. Bölgede, 7,4 milyar TL’si V. Bölgede, 2,6 milyar TL’si VI. Bölgede ve 16,9 milyar TL’si muhtelif bölgelerde kaydedildiği bildirildi

2012 -2023

20 Haziran 2012 tarihinden Ocak 2023 sonuna kadar düzenlenen Yatırım Teşvik Belgesi adedinde I. Bölge yüzde 38,8, II. Bölge yüzde 17,7, III. Bölge yüzde 13,95, IV. Bölge yüzde 9,6, V. Bölge yüzde 7,7, VI. Bölge yüzde 12 ve Muhtelif Bölgeler yüzde 0,25 pay aldı.

12 YILLIK SÜREÇ

Öngörülen sabit yatırım tutarı dikkate alındığında ise I. Bölgenin payının yüzde 43, II. Bölgenin payının yüzde 19,8, III. Bölgenin payının yüzde 16,7, IV. Bölgenin payının yüzde 7,2, V. Bölgenin payının yüzde 5,8, VI. Bölgenin payının yüzde 3,9 ve Muhtelif Bölgelerin payının yüzde 3,6 olduğu görüldü.

YATIRIM TEŞVİK BELGESİ BÜLTENİ -OCAK 2023 VERİLERİ-

OCAK AYI YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ

2023 yılı Ocak ayında, öngörülen sabit yatırım tutarı toplam 83,1 milyar TL olan 1.496 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmiştir. Düzenlenen belgelerde toplam 34.131 kişilik istihdam öngörülmektedir.

Ocak ayında düzenlenen 1.496 adet Yatırım Teşvik Belgesinin 1.460 adedi yerli firmalar, 36 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafından alınmıştır. Yerli firmalara düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 81,1 milyar TL olurken, yabancı sermayeli firmalara düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 2 milyar TL’dir.

OCAK AYI YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN BÖLGELERE GÖRE DAĞILIMI

2023 yılı Ocak ayında verilen teşvik belgelerinin 633 adedi I. Bölgede, 268 adedi II. Bölgede, 175 adedi III. Bölgede, 121 adedi IV. Bölgede, 96 adedi V. Bölgede, 195 adedi VI. Bölgede ve 8 adedi de muhtelif bölgelerdedir.

SABİT YATIRIM

Öngörülen toplam sabit yatırım tutarının ise 27,9 milyar TL’si I. Bölgede, 17,5 milyar TL’si II. Bölgede, 5,9 milyar TL’si III. Bölgede, 4,7 milyar TL’si IV. Bölgede, 7,4 milyar TL’si V. Bölgede, 2,6 milyar TL’si VI. Bölgede ve 16,9 milyar TL’si muhtelif bölgelerdedir.

OCAK AYI YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN YATIRIM CİNSLERİNE GÖRE DAĞILIMI

2023 yılı Ocak ayında düzenlenen 1.496 adet belgenin 970 adedi komple yeni yatırım, 440 adedi tevsi, 86 adedi de diğer mahiyetlerdeki yatırımlardan oluşmaktadır. Ocak ayında yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam 83,1 milyar TL’lik sabit yatırım tutarının 47,7 milyar TL’si komple yeni yatırım, 28,7 milyar TL’si tevsi ve 6,6 milyar TL’si de diğer mahiyetlerdeki yatırımlardan oluşmaktadır.

OCAK AYI YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI

Ocak ayında verilen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam 83,1 milyar TL’lik sabit yatırım tutarının 45,2 milyar TL’si İmalat sektöründe, 9,6 milyar TL’si Hizmetler sektöründe, 727 milyon TL’si Madencilik sektöründe 26,7 milyar TL’si Enerji sektöründe ve 827 milyon TL’si tarım sektöründedir.

OCAK AYI YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN DESTEK SINIFINA GÖRE DAĞILIMI

Aralık ayında düzenlenen 1.496 adet yatırım teşvik belgesinin 1.187 adedi Bölgesel, 301 adedi Genel ve 8 adedi Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamındaki Stratejik mahiyettedir. Yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam 83,1 milyar TL’lik sabit yatırım tutarının 39,3 milyar TL’si Bölgesel, 42,9 milyar TL’si Genel ve 823 milyon TL’si Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamındaki Stratejik mahiyette yatırımlara aittir.

YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ

20 Haziran 2012 tarihinden Ocak 2023 sonuna kadar 74.253 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmiştir. Düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerinin 71.062 adedi yerli firmalar, 3.191 adedi de yabancı sermayeli firmalar tarafından alınmıştır. Bu dönemde yerli firmalara düzenlenen belgelerde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 2,3 trilyon TL olurken, yabancı sermayeli firmalara düzenlenen belgelerde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı ise 416 milyar TL’dir.

YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN BÖLGELERE GÖRE DAĞILIMI

Bu dönemde düzenlenen Yatırım Teşvik Belgesi adedinde I. Bölge yüzde 38,8, II. Bölge yüzde 17,7, III. Bölge yüzde 13,95, IV. Bölge yüzde 9,6, V. Bölge yüzde 7,7, VI. Bölge yüzde 12 ve Muhtelif Bölgeler yüzde 0,25 pay almıştır. Öngörülen sabit yatırım tutarı dikkate alındığında ise I. Bölgenin payının yüzde 43, II. Bölgenin payının yüzde 19,8, III. Bölgenin payının yüzde 16,7, IV. Bölgenin payının yüzde 7,2, V. Bölgenin payının yüzde 5,8, VI. Bölgenin payının yüzde 3,9 ve Muhtelif Bölgelerin payının yüzde 3,6 olduğu görülmektedir.

YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN YATIRIM CİNSLERİNE GÖRE DAĞILIMI

20 Haziran 2012 tarihinden Ocak 2023 sonuna kadar düzenlenen 74.253 adet teşvik belgesinin 46.238 adedi Komple Yeni Yatırım, 22.317 adedi Tevsi ve 5.698 adedi Modernizasyon, Entegrasyon vb. diğer mahiyetteki yatırımlara aittir. Bu dönemde öngörülen 2,8 trilyon TL’lik toplam sabit yatırım tutarının 1,6 trilyon TL’si Komple Yeni Yatırım, 861,7 milyar TL’si Tevsi Yatırım ve 275,6 milyar TL’si Modernizasyon, Entegrasyon vb. diğer mahiyetteki yatırımlardır.

YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN DESTEK SINIFINA GÖRE DAĞILIMI

20 Haziran 2012 tarihinden Ocak 2023 sonuna kadar düzenlenen 74.253 adet yatırım teşvik belgesinin 46.339 adedi Bölgesel (Bölgesel mahiyetteki yatırımların 385 adedi Cazibe Merkezi Programı kapsamında düzenlenmiştir), 96 adedi Büyük Ölçekli, 27.679 adedi Genel ve 139 adedi ise Stratejik (61 adedi Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi kapsamındadır) mahiyete sahiptir. Yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam 2,8 trilyon TL’lik sabit yatırım tutarının 1,7 trilyon TL’si Bölgesel (22,6 milyar TL’si Cazibe Merkezi Programı kapsamında), 85,2 milyar TL’si Büyük Ölçekli, 732,1 milyar TL’si Genel, 265,5 milyar TL’si Stratejik (5,9 milyar TL’si Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi kapsamındadır) mahiyetteki yatırımlara aittir.

YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI

20 Haziran 2012 tarihinden Ocak 2023 sonuna kadar düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen 2,8 trilyon TL’lik toplam sabit yatırım tutarının 1,6 trilyon TL’si İmalat, 604,8 milyar TL’si Hizmetler, 454,5 milyar TL’si Enerji, 103,5 milyar TL’si Madencilik ve 38,1 milyar TL’si Tarım sektörlerindedir.

PROJE BAZLI DEVLET YARDIMI VERİLMESİNE İLİŞKİN KARAR KAPSAMINDA DÜZENLENEN BELGELER

2012 yılından itibaren Yatırım Teşvik Sistemi kapsamında yatırımlar desteklenmekle birlikte ülkemiz için stratejik önemi haiz özel nitelikli projeler ile teknolojik dönüşüm sağlayacak yatırımların desteklenmesine yönelik hazırlanan proje bazlı teşvik sistemine ilişkin usul ve esasları belirleyen “Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Karar” 26 Aralık 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu düzenleme ile kalkınma planları ve yıllık programlarda öngörülen hedefler doğrultusunda ülkemizin mevcut veya gelecekte ortaya çıkabilecek ihtiyaçlarını karşılama, arz güvenliğini sağlama, dışa bağımlılığını azaltma, teknolojik dönüşümünü sağlama, yenilikçi, ArGe yoğun ve katma değeri yüksek olma niteliklerini haiz yatırımların proje bazlı olarak desteklenmesi amaçlanmaktadır.

Uygulama sürecinde, sistemin amacına uygun olarak belirlenecek yatırım konularında yapılacak sabit yatırım tutarı 1 milyar TL’nin üzerinde olan yatırım projelerine ilişkin müracaatlar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından davet veya çağrı usulü ile toplanmaktadır.

Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Karar kapsamında 48 teşvik belgesi düzenlenmiştir. Söz konusu belgelerde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 411,8 milyar TL, öngörülen istihdam ise 43.322 kişidir.

TÜRKİYE'NİN AR-GE VE TASARIM KAPASİTESİ ARTIYOR

Türkiye'yi sanayi ve teknoloji alanlarında geliştirecek, yerli ve milli üretimi güçlendirip ülkenin uluslararası alanda rekabet gücünü büyütecek AR-GE ve tasarım merkezlerinin sayısı giderek artarken bu durum tasarım ve patent sayılarına da yansıdı. Geçen yıl Türkiye'de 53 yeni AR-GE merkezi belgesi verildi. Böylece faaliyette olan AR-GE merkezi sayısı 1260'a ulaştı.

52 BİN 659 PROJE

AR-GE merkezlerinde istihdam 77 binin üzerine çıkarken tamamlanan proje sayısı 52 bin 659'u, tescil edilen ulusal veya uluslararası patent sayısı 10 bin 132'yi buldu. Buralardan başvurusu yapılan ulusal ve uluslararası patent sayısı 21 bin 903 olarak kaydedilirken yabancı ve yabancı ortaklı firma sayısı 194 oldu. Kırıkkale'de de AR-GE merkezi kurulmasıyla bu merkezlerin faaliyete geçtiği il sayısı 53'e çıktı.

ÜRETİMDE DEVAMLILIK

Kovid-19 salgını döneminde merkezlerin olumsuz etkilenmemesi adına uzaktan çalışmalarının destek kapsamına alınması yönünde kanunun yürürlüğe girmesi üretimde devamlılığı sağladı. Geçen yıl da uzaktan çalışma desteklenmeye devam edildi. Salgın dönemi öncesinde yüz yüze yapılan başvuru, faaliyet, alan değişikliği değerlendirme ve denetim komisyonu toplantıları sonraki dönemde yoğunlukla video konferans yöntemiyle gerçekleştirildi. 2022 yılında da toplantılar yüz yüze ve video konferans yöntemiyle sürdü.

TASARIM MERKEZİ SAYISI 320’YE ULAŞTI

Yüksek katma değerli teknolojik ürünlerin üretimi amacıyla tasarım faaliyetleri de AR-GE çalışmaları gibi destek kapsamına alındı. Geçen yıl 8 yeni tasarım merkezi belgesi verildi, böylece faaliyette olan tasarım merkezi sayısı 320'ye ulaştı.

7 BİN 729 İSTİHDAM

Tasarım merkezlerinde istihdam sayısı 7 bin 729'u bulurken tamamlanan proje sayısı 9 bin 719, tescil edilen ulusal ve uluslararası patent sayısı 193, başvurusu yapılan ulusal ve uluslararası patent sayısı 427 ve yabancı veya yabancı ortaklı firma sayısı 33 olarak kayıtlara geçti. Sivas'ta kentin ilk tasarım merkezi kuruldu. Böylece tasarım merkezi bulunan il sayısı 29'a çıktı.

AR-GE VE TASARIM MERKEZLERİNE ÖZEL DESTEKLER

AR-GE ve tasarım merkezlerinin daha da gelişmeleri ve kendi teknolojilerini üretmelerine imkan sağlamaları için çeşitli destekler veriliyor. Yapılan AR-GE harcamalarının kurum kazancının tespitinde tekrar indirim konusu yapılması, belirli kriterleri sağlayan merkezlerin ilave AR-GE indiriminden yararlanması, doktoralı olanlar için yüzde 95, yüksek lisanslılar için yüzde 90 ve diğerleri için yüzde 80 gelir istisnası sağlanması bu destekler arasında yer alıyor.

DAMGA VERGİSİ İSTİSNASI

Ayrıca personel sigorta primi işveren hissesinin yarısının devlet tarafından karşılanması, damga vergisi istisnası, siparişe dayalı AR-GE ve tasarım faaliyetlerinde sipariş verene de etki edecek şekilde harcamalara ilişkin indirim imkanı veriliyor.

GÜMRÜK VERGİSİ İSTİSNASI

Gümrük vergisi istisnası uygulanan bu merkezlerde personelin projelerle ve lisansüstü eğitimleriyle ilgili dışarıda geçirdikleri süreler de teşvik kapsamında kabul ediliyor. Proje bazlı kullanılmak üzere yeni alınacak makine ve teçhizata ilişkin KDV istisnası gibi teşvik ve destekler sağlanıyor. Buralarda çalışan personele yönelik çeşitli teşvik ve muafiyetler de bulunuyor. Tanınan kolaylıklar, AR-GE merkezlerinin güçlenmesine, yerli ve milli üretimin artmasına da kapı açıyor.

FABRİKALARDA DEPREM SEFERBERLİĞİ

Kahramanmaraş merkezli depremlerden zarar gören vatandaşların ihtiyaçlarının karşılanması için Organize Sanayi Bölgeleri de seferber oldu. Yalova Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi çatısı altında faaliyet yürüten meslek lisesi ve sanayiciler, depremzedelerin ihtiyaçlarının karşılanması için üretim kapasitelerin üstünde çalıştı. Kimi üreticiler 1 artı 1 konteyner üretti, kimi su arıtma sistemi ihtiyacını karşıladı. Deprem bölgesindeki jeneratör ihtiyacının önemli bir kısmını da yine Yalova Makine İhtisas OSB karşıladı. Dayanışmaya meslek lisesi öğrencileri de “soba” ile katıldı.

GENİŞ YELPAZEDE ÜRETİM

Yalova Makine İhtisas OSB Başkanı Direnç Özdemir yardım seferberliği ile ilgili, “Kendi ihtisas alanımız içerisinde bulunan ısıtıcı üretimlerinden jeneratör üretimlerine özellikle yine ilk günlerde ve halen ihtiyaç olan konteyner üretimlerine; elektrikli kablo imalatından ısıtıcı ve soba üretimine kadar geniş yelpazede, makine ihtisas kapsamında kalan üretim kalemlerinde de biz varız. 10’a yakın firmamızla afet bölgesine ürettiğimiz ürünleri gönderiyoruz.” dedi. Özdemir, bir afette yerli ve milli sanayinin hayati derecede önemli olduğunun bir kez daha ortaya çıktığını da sözlerine ekledi.

SANAYİCİLERİ YÖNLENDİRDİ

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nda kurulan kriz merkezi, depremin ilk günlerinde acil barınma ihtiyacını karşılamak üzere konteyner üreticisi sanayicilerle deprem bölgesi arasında köprü oluşturdu. AFAD ile koordinasyon halinde çalışan kriz merkezi, bölgenin acil ihtiyaçları doğrultusunda OSB’leri harekete geçirdi. Mevcut ürünlerin tedariği başta olmak üzere olmayan ürünler için de üretime yönlendirildi.

DEPREMZEDELERE 1 ARTI 1 KONTEYNER

Depremlerden sonra en çok ihtiyaç duyulan şeylerden biri depremzedelerin barınması için kullanılacak konteynerlardı. OSB bünyesinde faaliyet yürüten Karmod Prefabrik, deprem bölgesi için 21 metrekare büyüklüğünde 1 artı 1 konteynerler üreterek depremzedelerin hizmetine sundu. İçinde 6 kişinin yaşayabileceği konteynerlerden her gün 50’si deprem bölgesine sevk edildi. Çatı ve duvarlarında sandviç panel kullanılan konteynerlerde priz ve aydınlatma sistemleri, wc ünitesi, lavabo, ayna, sabunluk, duş teknesi ve batarya ve musluklar yer alıyor. Şirketin Yönetim Kurulu Üyesi Ensar Çankaya, “Üretimimizin 2 buçuk kat arttığını söyleyebilirim. Önceden Cumartesi Pazar günleri üretimimiz yoktu. Yoğun tempomuz hala devam ediyor.” dedi. Karmod Prefabrik Üretim Müdürü Uğur Kadir ise ürettikleri konteynerlerde yüzde 100 galvaniz çelik kullandıklarını anlatarak “Bizim çatımız 12 buçuk santim çapında ve soğuk ve sıcağı kırma özelliğine sahip. Deprem bölgesinde ne yazın ne de kışın hiçbir sıkıntı yaşamadan rahatlıkla yaşayabilecekler.” dedi.

AFET BÖLGESİ İÇİN ÖZEL JENERATÖR

Deprem bölgesinde en çok ihtiyaç duyulan malzemelerden biri de jeneratörlerdi. Türkiye’nin en büyük jeneratör üreticileri, enerji ihtiyacını karşılamak için 7/24 esasına göre çalışıyor. Bu üreticilerden biri de Yalova Makine İhtisas OSB bünyesinde bulunan Katana Güç Ürünleri firmasıydı. Firma deprem bölgesi için özel ürettiği jeneratörlerle deprem bölgesine kesintisiz güç sağlıyor. Fabrika Müdürü Fikret Albayrak, “Bizim ürettiğimiz jeneratörler normalde bina, iş yeri için kullanılan ana tesisata bağlanılır, elektrik kesildiğinde direkt olarak otomatik jeneratörler devreye girer. Bunlar orada bir işe yaramayacağı için biz jeneratörlerin üzerine monafaze ve trifaze prizler yaptık. Prizlerden 12 hat çekilebildi ve orada sahra hastanelerinde, tıbbi cihazlarda, arama kurtarma çalışmalarında kullanıldı.” dedi.

ENKAZ ALTINDAN ÇIKANA DİYALİZ SİSTEMİ

Deprem etkisiyle özellikle içme suyu şebekelerinde tahribat, altyapı sorunlarını da beraberinde getirdi. Şebeke suyunun kanalizasyona karışma ihtimali ortaya çıkınca deprem bölgesindeki diyaliz merkezleri saf suya ulaşımda sorun yaşamaya başladı. Bunun üzerine Yalova Makine İhtisas OSB bünyesinde bulunan Enta Mühendislik ve Arıtma Sistemleri konuyla ilgili harekete geçti. İşletme Sahibi Mehmet Yücetürk “Hatay’da diyaliz merkezlerinde kullanılan ‘Reverse Osmosis’ su arıtma sistemleriyle ilgili bir talep oldu ve firmamız hemen alarm durumuna geçerek imalathanede tüm hazırlıkları yaptı ve kendi aracımızla 2 gün içerisinde gönderdik. Uzun soluklu kullanılabilecek bir sistem” ifadelerini kullandı.

MESLEK LİSELİLERDEN ÖRNEK SEFERBERLİK

24 yıl önce yaşanan Gölcük depreminde yaşanan acının bir benzerini en derinden hisseden Yalova’dan meslek lisesi öğrencileri, örnek bir seferberliğe imza attı. Şehit Sercan Yazar Mesleki Teknik Anadolu Lisesi öğrencileri depremzedelerin ısınma ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla afet bölgesi için soba üretti. Şehit Sercan Yazar Mesleki Teknik Anadolu Lisesi’nin Müdür Yardımcısı Adnan Aydınoğlu, 13-17 yaşlarındaki öğrenciler ile öğretmenlerinin depremzedelere soba yardımıyla ilgili “Toplamda şu anda 850 sobamız üretildi, 350’si gönderildi.” ifadelerini kullandı.