Kalkınma ve gelişme sorunları yaşayan Erzurum’da göçle birlikte çarpık kentleşme de hız kazandı. Çok katlı apartmanlar arasında tarihi görünümünü kaybeden Erzurum, dadaşlık ruhuna dayalı komşuluk gibi, barındırdığı yüksek sosyal değerleri de yitirme tehlikesiyle karşı karşıya kaldı. Milli ve manevi hassasiyetlerle örülü Erzurumluluk ruhu çarpık kentleşme arasında kaybolmaya yüz tuttu.
BAŞKALAŞIM SEYRİ
Yerel ekonomik istikrarsızlığın yol açtığı göçle birlikte Erzurum’da sosyal ve kültürel değişmeler hız kazandı.Şehir ruhuna kaynaklık eden tarihi ve kültürel dokunun çarpık kentleşme seyrinde korunamaması, bir başkalaşım dönemi başlattı. Erzurum, içeriğinden sıyrıldı ve değişim, “dönüşüm” halini almaya başladı. Kent, tarihinden kopuk, özüne yabancı bir sürecin içine girme durumuyla yüz yüze kaldı.
GELİŞME Mİ, GÖÇÜŞME Mİ?
Son yirmi yıllık dönemde, Erzurum’da modern vasıflı konut sayısı arttı. Uydu kentler çoğaldı. Özel araç sayısı tırmanışa geçti. İş merkezleri çoğaldı. Ancak bu süreçte eski Erzurum evleri, sokakları ve mahalleleri birer ikişer tarihe gömüldü. Yok olan tarihi Erzurum çarşılarının bereket ve sinerjisi iş merkezlerine sızmadı. Çok katlı apartmanlarda komşuluk misafir olmadı..artan araç sayısıyla birlikte kentin kendine has ahenk ve ritmi, gürültüye boğuldu.
GERİDE NE KALDI?
Erzurum’un motif ve rengini aksettiren tarihi yerleşim alanlarından geriye sadece birkaç mahalle kaldı. Tarihi evlerini kaybeden bu öksüz mahalleler, rengini bulamamış yeni yerleşim alanları arasında gecekondu görüntüsüne büründü. Şehrin kendine has ve kendini manalandıran yüksek kültürü de harabe görüntüsü içinde belirsizleşti ve silinmeye yüz tuttu.
SEZEN’İN İLGİ UYANDIRAN MAKALESİ
Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Lütfü Sezen “Erzurum’da Sosyal ve Kültürel Değişmeler” başlıklı araştırmasında değişim süreci yaşayan Erzurum gerçeğini sosyal ve ekonomik boyutlarıyla ortaya koydu. Sezen çalışmasında tespitlere ağırlık verdi.
SOSYAL DEĞİŞİM
Erzurum’daki sosyal değişimleri, komşuluk ilişkileri başlığı altında irdeleyen Sezen araştırmasında: “Hızlı şehirleşmenin getirmiş olduğu nüfus hareketleri, şehirlerde yerli halkın azalmasına sebep olmuş, mahallelerde birbirini tanıyan insanlar giderek azalmıştır. Bu değişmelerin en çok olduğu illerden birisi de Erzurum’dur. Nüfus hareketleri, eskiden sürekli olan komşuluk ilişkilerinin, belli dar kalıplar içerisinde kalmasına ve geçici olmasına da neden olmuştur. “vurgusunu yaptı.
SEZEN “ERZURUM GERÇEĞİ”Nİ VURGULADI
“Erzurum’da Sosyal ve Kültürel Değişmeler” başlıklı makalesinde, “Ekonomik ve teknolojik gelişmeler; beraberinde yeni kültürel oluşumlar da getirmiştir. Son yıllarda izlenen süratli şehirleşme ve bunun getirdiği problemler, sosyal yapıyı büyük ölçüde etkilemiştir.” diyen Sezen, “Günümüzde Erzurum; dış göç, iç göç ve şehirleşmeyi bir arada yaşamaktadır.