Cemrelere Bir Ay Var

HALK TAKVİMİ

Halk takvimine göre, güneş sisteminden hareketle bir yıl iki iki mevsime ayrılıyor. “Rûz-ı Hızır” denilen birinci mevsim, 6 Mayıs'tan başlayıp 7 Kasım’a kadar devam ederken, bu dilimde toplam 186 gün bulunuyor. “Rûz-ı Kasım” denilen ikinci mevsim ise 8 Kasım’dan başlayıp, 5 Mayıs’a kadar devam ediyor. “Rûz-ı Hızır’dan bir hafta daha kısa olan bu zaman dilimi, 179 gün olarak hesap edilirken, Ruz-ı Kasım’ın 40’ına gelince, soğuk dönemin başladığına ve bazı hayvanların kış uykusuna yattığına inanılıyor. Bu dönem, Arapça’da 40 manasına gelen “erbain” adı verilirken, bu dönemin hemen ardından yine 50 manasına gelen “hamsin” dönemi başlıyor. Halk takvimini, 50 günlük bu dönemin de oldukça soğuk geçtiğine işaret ederken, “Rûz-ı Kasım”ın 100’üncü gününde leyleklerin geldiği belirtiliyor. Leylek için halk arasında “yüzde ovaya, yüz ellide yuvaya” şeklinde bir deyim kullanılırken, leyleğin geliş tarihi ise miladi takvime göre, 22 Şubat’a denk geliyor.

RUMİ ŞUBAT BAŞINDAN İTİBAREN BAHAR BEKLENİYOR 

Doğu Anadolu Bölgesi ve Erzurum’da, uzun bir kış geçiren halk, halk takvimine göre, Rumî Şubat başından itibaren baharı beklemeye başlıyor. Söz konusu ayın yöredeki özel adı “Cücük” olarak tarif edilirken, Şubat ayının içinde cemrelerin düştüğü biliniyor. Anlamı “ateş parçası”  demek olan cemrelerin ilki 7 Şubat’ta havaya, 14 Şubat’ta suya, 21 Şubat’ta da toprağa düşüyor. Bu günlerde güneşli havalarda, topraktan buhar çıktığı görülürken, Rumi Şubat ayının son 4 günü ile Mart ayının ilk üç gününü içine alan haftaya ise “Berd-el-acûz” adı veriliyor. 
Halk takvimi,  bu tarihler arasında görülen soğukları, “Kocakarı Soğukları” diye tanımlarken, özellikle çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşan kesimler, planlarını bu takvime göre yapıyor.

Erzurum ve çevresinde bazı ayların yöresel isimleri şöyledir: Ocak: Zemheri, Şubat: Cücük, Mart: Tohum, Nisan: Abrel, Kasım: Koç ve Aralık: Karakış.