Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Refik Turan, “Genelde biz askerlerimizi asker olarak düşünürüz. Elinde silah, verilmiş olduğu görev dolayısıyla Türkiye Cumhuriyeti Devletini korumak, vatanını müdafaa etmek tarzında bir algı içerisindeyizdir. Ama Hulusi Akar paşamızın bir başka yönü de mevcut, yapmış olduğu üst dereceli askerlik vazifeleri arasında; askeri tarih ve askeri bilimle de meşgul olmuş, çok önemli bir araştırma yaparak mühim bir çalışmanın altına imza atmıştır” dedi.
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın Türk Tarih Kurumu (TTK) tarafından yayımlanan ‘Harbord Askeri Heyeti Raporu’ adlı kitabın tanıtım toplantısı TTK Başkanı Prof. Dr. Refik Turan tarafından gerçekleştirildi.
Milli Savunma Bakanı Hulus Akar’ın Türkçe ve İngilizce yayımlanan ‘Harbord Askeri Heyeti Raporu’ kitabının tanıtım toplantısında konuşan Turan, “Türk Tarih Kurumu olarak birinci görevimiz, Türk ve Türkiye tarihiyle ilgili çeşitli eserleri basım haline getirmek, basmak, kamuoyuyla paylaşmak. Malum olduğu üzere yakın dönem bazı konular, Türk tarihini sıcak şekilde ilgilendirmektedir. Türk kamuoyu tarihinden kaçmamakta, biz kurumlar olarak da buna mukabele etme mecburiyetinde hissetmişizdir. Bunu da devamlı yerine getirmeye çalışıyoruz. Malumunuz Ermeni, Pontus meselesi ve Türkiye’yi ilgilendiren; Batı, Güney, Doğu Akdeniz ve adalarla ilgili çeşitli meselelerimiz var. Elimizde 100 yıllık bir meseleyi gün yüzüne çıkaran bir kitabımız var. Bu şu anda Milli Savunma Bakanlığımızı da yapan Dr. Hulusi Akar’a ait bir kitabımız. Bu kitabımız; ‘Harbord Askeri Heyeti Raporu’ adını taşıyor. Hulusi Akar Paşamız, yıllarca Türk ordusuna hizmet etmiş, en üst komutanlıklarda bulunmuş, Genel Kurmay Başkanlığı yapmış bir askeri üst görevlimiz. Genelde biz askerlerimizi asker olarak düşünürüz. Elinde silah, verilmiş olduğu görev dolayısıyla Türkiye Cumhuriyeti Devletini korumak, vatanını müdafaa etmek tarzında bir algı içerisindeyizdir. Ama Hulusi Akar paşamızın bir başka yönü de mevcut, yapmış olduğu üst dereceli askerlik vazifeleri arasında; askeri tarih ve askeri bilimle de meşgul olmuş, çok önemli bir araştırma yaparak mühim bir çalışmanın altına imza atmıştır” ifadelerini kullandı.
Turan, Türk Tarih Kurumu ve Genelkurmaya bağlı ATASE’nin bastığı kitabın telif gelirlerini Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın Türk Silahlı Kuvvetleri Mehmetçik Vakfı’na hediye ettiğini söyledi. Amerika Birleşik Devletleri Subayı General James Harbord’un Anadolu’ya geliş hikayesinin anlatıldığı bölüm üzerinde açıklamalarda bulunan Turan, “Eser, 1919’da meydana gelen çok mühim olayları günümüze aktaran bir eser. Tabii ki bütünüyle değil. General Harbord’un yaptığı çalışmaları ele alıyor eser. James Harbord, ülkesi tarafından Anadolu’da görevlendirilen, çalışmalarının merkezine Ermeni meselesini ele alan bir asker. Belirli bölgelerde çok geniş bir saha çalışması yapmış. Esasında geldiği amaç, Ermeni yanlısı bir amaç olarak başlıyor. Ermenilerin bölgede yeniden haklarını ortaya çıkarmak ve geleceğe yönelik onlara destek olma amaçlı bir görevlendirme ama bambaşka sonuçlarla ayrılıyor. Yaptığı çalışmalarda; Mustafa Kemal Paşa’nın gayretleri ve görüşmesi, İstiklal Savaşı’nın ikinci adamı Kazım Karabekir Paşa’nın gayretleriyle bambaşka bir şekilde bilgilendiriliyor. Raporunu da Amerikan yetkililerine götürüyor. Eser birinci derecede bunu konu alıyor. İkinci derece önemi de o dönemde başlayan Türk İstiklal Savaşı harekatının yakın şahidinin dilinden ortaya çıkarılması. Eseri, büyük gayretleriyle Paşa’mız ortaya çıkardı. Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Zafer Toprak nezdinde hazırladığı bir tez. Ama sadece doktora tezi olarak kalmadı eser, 2005’te vermiş olduğu bu doktora tezinde Hulusi Paşa, çeşitli dönemlerde çalışmasına devam etti ve eklemeler yaptı. Basıldıktan sonra Paşa’mızın bir güzelliği de oldu. Eserden çıkan telif gelirlerini de Türk Silahlı Kuvvetleri Mehmetçik Vakfı’na hediye etti. Eser anlaşmalı olarak hem Türk Tarih Kurumu’nda hem de Genelkurmaya bağlı çalışan ATASE’de basıldı” şeklinde konuştu.
Kitabın 3 bölümden oluştuğunu sözlerine ekleyen Turan, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın 2005 yılında tamamladığı doktora tezinin Ermeni meselesine de ışık tutacağını vurguladı. Turan, “Eser 3 bölümden oluşuyor. 1’inci bölüm o zaman ki Türk-Amerikan ilişkilerinin bir özeti. 2’nci kısım General Harbord’un görevlendirmeyle ilgili çeşitli yazışmalar ve sahaya inişi. 3’üncü bölümde de bizzat raporlar mevcut. Eserin içerisinde Mustafa Kemal Paşa’nın, Sivas Kongresi’nden sonra oluşan Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin birleştirilmesinden ve yeni doğan devlet mekanizmasının temelini oluşturan hususu bir muhtıra şeklinde Harbord’a verilmiş. Tabii çok erken bir dönemde bu rapora girdiği için biz tarihçiler açısından çok önem taşıyor. Bir başka önemli hususta Doğu zaferinin kahramanı olan Kazım Karabekir Paşa’nın da Ermenileri merkeze alarak yaptığı hazırlık ve rapor var. O da Harbord’a verilmiş, arkasında da Harbord’un değerlendirmeleriyle bu eserde incelendiği şekilde Ermeni tezlerinin hiç söylendiği şekilde olmadığı yer alıyor” diye konuştu.