İstatistik’te Erzurum damgası

ERZURUM(GHA) – Türkiye’ye bir dönem damgasını vurmuş Erzurumlu bilim insanları arasında, çağdaş istatistiğin ve yöntemlerinin lideri olan, Celal Aybar da bulunuyor. Erzurum’un yetiştirdiği bilim insanları arasında yer alan Celal Aybar, Ord. Prof. Dr. Ziyaeettin Fahri Fındıkoğlu ve Musa Kazım Efendi gibi, dikkatleri üzerine çekenlerin başında geliyor.  

//İSTATİSTİK BİLİMİ VE CELAL AYBAR

Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Enver Konukçu, çağdaş istatistiğin ve yöntemlerinin önderi olarak kabul edilen Erzurumlu Celal Aybar’ı anlattı. Celal Aybarın, istatistik alanında Türkiye’nin ilklerinden birisi olduğunu belirten Konukçu,  Erzurumlu bilim insanı Aybar’ın, Cumhuriyet öncesi milli gelir dengesini belgelere dayalı olarak ilk kez ortaya koyan isim olarak tarihe geçtiğini dile getirdi.

Prof. Dr. Enver Konukçu, Erzurum ve ilçelerinden yetişen sayısız bilim adamının bulunduğunu anlatarak, bunların başında da Ord. Prof. Dr. Ziyaettin Fahri Fındıkoğlu ve 1. Dünya Savaşı’nın en heyecanlı zamanlarında din adamı olarak dikkatleri üzerinde toplayan Musa Kazım Efendi’nin geldiğini kaydetti. Bu isimlerin, Tortum ilçesinin bağrından çıkan isimler olduğunu söyleyen Konukçu, II Abdülhamid zamanında, 1894’te Tortum’da doğan Celal Aybar’ın da, oldukça kıymetli insanlardan birisi olduğunu dile getirdi.

//AYBAR, İSTATİSTİK VE DEMOGRAFİ ALANINDA ÖĞRENCİLER YETİŞTİRDİ

Prof. Dr. Konukçu, Celal Aybar’ın, Kaymakam Mustafa Fehmi Efendi’nin olduğunu aktararak, Aybar’ın, Tortum ve Erzurum’dan sonraki öğrenim hayatını, o zamanki başkent İstanbul’da tamamladığını bildirdi. Enver Konukçu, “Celal Aybar, 1. Dünya Savaşı’nın başladığı sırada, hukuk mektebini başarılı bir şekilde bitirmiştir. Bir müddet İngiliz esareti altında yaşamış, takiben Anadolu’ya geçerek, Kuvay-i Milliye safında yer almıştır.”dedi. Aybar’ın, Cumhuriyet’in ilanından sonra, Türkiye’de pek bilinmeyen istatistik ve demografi alanında bilgisini artırmak için Belçika’ya gittiğini ve Bruxelles Üniversitesi’nde eğitim gördüğüne vurgu yapan Konukçu, Erzurumlu bilim adamının, dönüşünde iyi bir istatistikçi olarak şöhret kazandığını dile getirdi. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Enver Konukçu, Celal Aybar’ın 1937’de İstatistik Genel Müdürü olduğuna dikkati çekerek, aynı zamanda Ankara’ya taşınan Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde ders verdiğini ve bu alanda birçok öğrenci yetiştirdiğini kaydetti. Konukçu, Celal Aybar’ın, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Ticaret Dengesi”, “İstatistik Dersleri” ve “Türkiye Milli Geliri” gibi önemli kitaplar yayınladığını da ifade etti.

//KONUKÇU: TÜRKİYE AYBAR’A ÇOK ŞEY BORÇLU…

Celal Aybar’ın Tortum’da başlayan hayat hikâyesinin, Ankara’da noktalandığını ve 9 Ağustos 1947’de hayata gözlerini yumduğunu söyleyen Enver Konukçu, Erzurumlu bilim adamının, Atatürkçü ideoloji çerçevesinde Türkiye’nin gelir sorununu akılcı bir biçimde çözebildiğini dile getirdi. Konukçu; Celal Aybar’ın koyduğu ilkeler doğrultusunda, gelir konusunda Türkiye’de çok ciddi adımların atıldığına işaret ederek, Türkiye Cumhuriyeti’nin, Erzurumlu bilim adamı Celal Aybar’a çok şey borçlu olduğunu sözlerine ekledi.