HASANKALE TÜRK TARİHİ’NİN SİMGESİ
Erzurum´un en önemli özelliklerinden biri tarihiyle ön plana çıkması. Bu tarihte de serhat şehri olarak yerini alan Erzurum, kaleleriyle ön plana çıkıyor. Erzurum´un ilçelerinde bulunan kalelerden en önemlisi Hasankale´dir. Tam olarak yeri Erzurum´un Pasinler ilçesinde olup Pasinler Kalesi olarak da anılıyor.
HASANKALE, OVAYI BEKLİYOR
Şehrin ilk kurulduğu yer olan Hasankale, ilçenin kuzeydoğusunda yer alan Hasan Dede Dağının güney kısmının ovaya en fazla taşkınlık yapan ve yüksekliğiyle ovayı kontrol eden bir tepe noktasında bulunuyor. Erzurum'un 38 km. doğusunda kurulan bu Kale, bir yanı dağlara, bir yanı da ovaya hakim konumuyla tarih öncesi çağlardan beri geçiş yolunu kontrol eden stratejik bir öneme sahip. Hasankale, geçmişte şehri doğudan sınırlamakta iken içinde bulunduğumuz yüzyılda giderek genişleyen mahallelerin ortasında kendini gösteriyor. Yine yüksek, çevreye hakim bir gözetleme kulesi gibi stratejik önemini kaybetmeden dimdik ayakta durmakta.
ÜÇ KAPISI VAR
Evliya Çelebi'nin verdiği bilgilerden, kalenin batıya bakan Uğrun Kapısı ile kuzeybatıda Erzurum Kapısı ve doğuda Ilıca Kapısı adlarıyla bahsettiği üç kapıdan Uğrun Kapı'nın ehmedik duvarları üzerinde yer aldığı, diğer ikisinin de dış surların geçit verdiği kapılar olduğu anlaşılıyor.
Hasankale´nin ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu konusunda somut kanıtlar bulunmuyor.
Şehrin asıl yerleşim yerini çevreleyen dış kale surlarından günümüze kalan hiçbir iz bulunmuyor. Hasankale´den günümüze kalabilen kısım, sadece İç kale. Kısa kenarı 80 m. uzun kenarı 280 m. olan ikizkenar bir üçgeni andıran plan düzenine sahip. Kuzeyde oldukça sert ve yüksek kayalıklardan oluşan noktaya, bir mimar pergelinin kolları gibi saplanan iki kol, güneye doğru genişleyerek güneydoğu ve güneybatı köşelerde en yüksek iki burçla sonuçlanarak bütün çevreyi kontrol altına alıyor. Güneydoğu köşesindeki burç üzerinde bayrak gönderi yer almakla birlikte buradan, aşağıda akıp giden Hasankale çayına inilen gizli bir yol bulunuyor.