Kaşgar'dan Erzurum'a...

ERZURUM gazetesi

Atatürk Üniversitesi Rektörlüğü Kültürel Etkinlikleri çerçevesinde düzenlenen panelde “Türkiye Dışındaki Türk Halk Edebiyatlarının Bugünkü Durumu” ele alındı.

Kültür Merkezi’nde yapılan paneli KKEF Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Kafkasyalı yönetti. Kafkasyalı, 3. Türk Dünyası Âşıklar Şöleni kapsamında Türk dünyasının en önemli kentlerinden biri olan Erzurum’a gelen sanatçı ve bilim adamlarınca Türkiye dışındaki Türk halk edebiyatının bugünkü durumunun ele alınacağını belirtti ve katılımcılara teşekkür etti.

DOĞU TÜRKİSTAN

Kültür milletin temeli Doğu Türkistanlı araştırmacı yazar Mahmut Kaşgarlı konuşmasında, Çin’in bir bölgesi durumundaki Doğu Türkistan Türklerinin Uygur Türklerinden meydana gelmiş büyük bir millet olduklarını söyledi.

TÜRKİSTAN VE TÜRK KÜLTÜRÜ

Ünlü Divan-i Lügat-ı Türk’ün yazarı Kaşgarlı Mahmut’un da vatanı olan Türkistan’ın Türk kültürünün membaı olduğuna dikkat çeken Kaşgarlı, milleti ayakta ve bir arada tutan en önemli değerin o milletin dününü ve bugününü içine alan ve yarınını biçimlendiren kültürü olduğuna dikkat çekti.

“Milleti ayakta tutan kültürdür; dilidir, inancıdır, yarattığı edebiyat eserleridir, sanatı ve medeniyetidir” diyen Kaşgarlı, vatanı, milleti ve insanlığı aşk derecesinde sevmek gerektiğini kaydetti.

DEĞERLERİMİZ ORTAK

İran Türkmenlerinin durumunu anlatan araştırmacı Yazar Musa Corcanî ise, bu ülkede 1 milyon 700 bin civarında bir nüfusa sahip olduklarını, milli varlıklarını kültürü koruyarak ayakta tuttuklarını söyledi.İran Türkmenleri için atın, halının, iki telli tarın ve ünlü ozan Mahdum Kulu’nun hayati bir öneme sahip olduğunu vurgulayan Corcani, Türk dünyasının yeterince birbirini tanımadığını ve ortak kaynaklardan su içmelerine rağmen bunun bilincinde olmadıklarını ifade etti.

GÜNEY AZERBAYCAN VE EDEBİYAT

Erdebil’den katılan gazeteci -Yazar Ayvaz Taha ise, “Günay Azerbaycan’da niye düz yazı yok, şiir var?” sorusundan yola çıkarak yaptığı konuşmada, tarihi geriliğin, açık toplum olmayışın şiiri geliştirdiğini ve nesri geri bıraktığını ileri sürdü.

“Biz de toplum şiir toplumudur. Âşık edebiyatı, mersiyeler, dini ve folklorik edebiyat varlığımızın da temelidir” diyen Taha, son zamanlarda nesir konusunda da özgün örneklerin ortaya çıkmaya devam ettiğini belirtti.

Tahran’dan katılan Araştırmacı Yazar Muhsin Ahmedî Baysürü ise, İran’daki en önemli Türk nüfusunu oluşturan Bastır’ların kökeni, İran’a yerleşmeleri ve tarihsel geçmişi hakkında bir bildiri sundu.

30 EYALETİN 24’ÜNDE TÜRKLER YAŞIYOR

Zencan’dan katılan Dr. Muhammed Kerimî Bağban’da konuşmasında, Türk kültürü üzerinde yüzün üzerinde eser yazdığını hatırlattı ve yapılacak hala çok iş olduğunu söyledi.

Bağban, İran’da Türk izlerinin 4 bin 200’yla kadar gittiğini, belirterek, “Bugün İran’da 30 Eyalet var ve 24’ünde Türk nüfus bulunuyor” dedi.

AŞIKLARIN SESLENDİRDİĞİ MEDENİYET

“Epik ve lirik destanlar ve şiirlerle âşıklarımız bir medeniyet yarattı” diyen Bağban, bugün gerek İran Azerbaycan’ında gerekse Azerbaycan’da âşıksız ne düğünün ne de sosyal bir faaliyetin yapılabildiğini hatırlatarak, “Âşık edebiyatı bu coğrafyada sürekli gelişmeye devam etmektedir” şeklinde konuştu.

Bugüne kadar âşık edebiyatıyla ilgili binin üzerinde kitap çalışması yapıldığını hatırlatan Bağban, âşık edebiyatının Türk kültürünü ve milli kimliğini sakladığını ve bugünlere taşıdığını anlattı.

Bugün Çin’den Mağrip ülkelerine kadar nerede bir Türk varlığı varsa orada âşık edebiyatının da mutlaka var olduğunu ifade eden Bağban, Dede Korkutların, Köroğlu Destanlarının, Aslı ile Kerem hikâyelerinin Türk milletinin ortak değerleri olduğunu kaydetti.

SAZIN ÖNEMİ

Gürcistan’ın Borçalı bölgesinden katılan Prof. Dr. Mahmut Kemaloğlu ise, Borçalı’nın Azerbaycan sınırına yakın bir bölge olduğunu, altı ilçede 500 bin civarında Karapapak Türk nüfusunun yaşadığını söyledi.Âşık edebiyatının ağızdan ağza aktarılarak yüzlerce yıl boyunca Türk varlığını ayakta tuğunu anımsatan Kemaloğlu, Borçalı Âşık Mektebi’nin söz olmadan sazla büyük hünerler ortaya koyarak bir fark yarattığını da söyledi.

KAŞGAR TÜRKLERİ

Şiraz’dan katılan araştırmacı yazar Esedullah Merdanî ise konuşmasında, İran’da 4 milyon Kaşgar Türkü yaşadığın bilgisini verdi. Daha çok göçebe bir yaşam süren Kaşgar Türklerinin son zamanlarda yerleşik hayata geçtiklerini anlatan Merdani, Kaşgar Türkleri arasında dünyaca bilinen çok sayıda âşık yetiştiğini sözlerine ekledi.

Programdan sonra Musa Corcanî Rektör Koçak’a Türkmenlerin klasik cübbesini giydirdi. Diğer konuklar da çeşitli hediyeler takdim etti.

Panelden sonra Kültür merkezi salonunda KKEF tarafından hazırlanan Türk Dünyası Resim sergisi açıldı. Serginin açılışını Rektör Koçak yaptı. Sergide 60 adet Türk dünyasıyla ilgili çeşitli motiflerin çalışıldığı resim yer alıyor. Sergi hafta sonuna kadar gezilebilecek.