Erzurum’un 24 yıllık Siyaset Serüveni

SAMET ÖZÜNAL(GHA) - Türkiye, 1987, 1991, 1995, 1999, 2002 ve 2007 genel seçimleri olmak üzere son 20 yıl içinde 6 kez sandık başına gitti. Seçim sonuçlarında ilk göze çarpan, oyların genellikle bir partiye yıkılması oldu.

29 Kasım 1987 tarihinde sandık başına giden seçmen, tercihini ANAP’tan yana yaparken, 20 Ekim 1991 seçimlerinde ise, Refah Partisi’nde karar kıldı. Seçmen, 24 Aralık 1995 seçimlerinde de RP’den vazgeçmedi ve yüzde 38.7’lik oy oranıyla bu partiyi sıralamanın yine en başına oturttu. 18 Nisan 1999 seçimlerinde partiler arasındaki uçurumları bulan fark kapandı ve seçmenin tavrı, Fazilet Partisi ile MHP’den yana oldu. 3 Kasım 2002 yılında ise gelenek yine bozulmadı ve seçmen AK Parti ile CHP dışındaki tüm partileri adeta sandığa gömdü. 2007 yılının 22 Temmuz günü yine sandık başına giden Erzurumlu, 2002 seçimlerinde olduğu gibi, yine AK Parti’ye yüklenirken, MHP’yi ise ikinci parti durumuna getirdi. İle ayrılan 7 milletvekili sandalyesinden 1’isini MHP’ye kazandıran Erzurum, sosyal demokrat partilere ise, yine prim vermedi.

ERZURUM’DA SON 24 YILDA 44 VEKİL SEÇİLDİ

29 Kasım 1987 yılında yapılan genel seçimlerden, 3 Kasım 2002 seçimlerine kadar geçen 20 yıllık süre zarfında Erzurum’dan TBMM’ye 44 milletvekili gönderildi. Bugüne kadar yapılan 5 genel seçimde toplam 1 milyon 719 bin 634 kişinin oy kullandığı Erzurum’da, seçim sonuçları da ilginç oldu.

Erzurum, İsmail Köse ile 1987, Lütfü Esengün’le 1991 seçimlerinde tanıştı. Köse’ye, 1987, 1991, 1995 ve 1999 yıllarında üst üste temsil yetkisi veren Erzurum, aynı şekilde Lütfü Esengün’ü de, 1991, 1995 ve 1999 seçimlerinde görevlendirdi. 1995 ve 1999 seçimleriyle Zeki Ertugay’ı DYP çatısından 2 kez TBMM’ye gönderen Erzurum, 1995’te Refah Partisi’nden seçtiği Aslan Polat’ı, 1999 yılında yeniden seçerek Meclis’te ikinci kez görevlendirilen vekiller arasına soktu.

Yine Erzurum son 20 yıl içerisinde Nihat Kitapçı ve Recep Akdağ’la Sağlık Bakanlığı, Togay Gemalmaz’la Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Lütfü Esengün’le de Devlet Bakanlığı düzeyinde temsil edildi. Erzurum Milletvekili olan Recep Akdağ ise, görev süresi itibariyle Türkiye Cumhuriyeti’nin en uzun soluklu Sağlık Bakanı oldu.

SON 24 YILDA OYLAR, KİME, NASIL DAĞILDI?

29 Kasım 1987 yılında yapılan genel seçimlerde, Erzurum’da bin 727 sandıkta toplam 338 bin 96 kişi oy kullandı. Oyların 330 bin 364’ünün geçerli sayıldığı seçimlerde, oyların sandığa yansıma oranı ise, yüzde 91.96 oldu. 7 kişinin milletvekili seçildiği 1987 genel seçimlerinde, oyların partilere dağılımı ve partilerin aldıkları oy oranları ise, şöyle gerçekleşti: ANAP : (% 40,93) (135.219), DYP: (%26,07) (86.132), RP: (%9,8 ) (32.367), SHP: (%9,5) (31.384), MÇP: (%7,6) (25.112), DSP: (%4,72) (15.581), IDP: (%1,38) (4.569), BAĞ.: (%0). 

1987 yılında seçilen milletvekilleri ise, şöyle: Mehmet Kahraman – ANAP, Mustafa Rıfkı Yaylalı – ANAP, Nihat Kitapçı- ANAP, Rıza Şimşek- ANAP, Sabahattin Aras- ANAP, Togay Gemalmaz – ANAP, İsmail Köse – DYP.

20 EKİM 1991 GENEL SEÇİMLERİ

Toplam Sandık: 1.859, Toplam Seçmen: 413.188, Toplam Kullanılan Oy: 317.078, Toplam Geçerli Oy: 312.583, Katılım Oranı: ( % ) 76,74, Milletvekili Sayısı: 7. 

Oyların partilere göre dağılımı ve partilerin aldıkları oy oranları: RP: (%37,04) (115.794), DYP: (%30,17) (94.295), ANAP: (%19,94) (62.315), SHP: (%8,97) (28.026), DSP: (%3,38) (10.556), SP: (%0,51) (1.597) BAĞ. (%0)

1991 seçimlerinde işbaşına gelen milletvekilleri: Abdulillah Fırat – RP, Lütfü Esengün – RP, Oktay Öztürk – RP, Rıza Müftüoğlu – RP, Şinasi Yavuz – RP, İsmail Köse – DYP, Melik Fırat – DYP

24 ARALIK 1995 GENEL SEÇİMLERİ

Toplam Sandık: 2.109, Toplam Seçmen: 416.513, Toplam Kullanılan Oy: 336.718, Toplam Geçerli Oy: 325.318, Katılım Oranı: ( % ) 80,84, Milletvekili Sayısı: 8.

Oyların partilere göre dağılımı ve partilerin aldıkları oy oranları: RP: (%38,7) (125.882) DYP: (%15,56) (50.606), ANAP: (%15,24) (49.571) MHP: (%13,96) (45.408), HADEP: (%5,88) (19.134), CHP: (%4,55) (14.794), DSP: (%2,93) (9.544), BAĞ: (%1,28) (4.166), MP: (%0,57) (1.843), YDP: (%0,56) (1.823), YDH: (%0,35) (1.125), YP: (%0,26) (860), İP: (%0,17) (562).

1995 seçimlerinde işbaşına gelen milletvekilleri: Abdulillah Fırat – RP, Aslan Polat – RP, Lütfü Esengün – RP, Ömer Özyılmaz – RP, Şinasi Yavuz – RP, İsmail Köse – DYP, Zeki Ertugay – DYP, Necati Güllülü – ANAP.

18 NİSAN 1999 GENEL SEÇİMLERİ

Toplam Sandık: 2.739, Toplam Seçmen: 442.654, Toplam Kullanılan Oy: 354.021, Toplam Geçerli Oy: 338.060, Katılım Oranı: ( % ) 79,98, Milletvekili Sayısı: 8.

Oyların partilere göre dağılımı ve partilerin aldıkları oy oranları: FP: (%28,28) (95.610), MHP: (%26,18) (88.506), DYP: (%16,63) (56.223), ANAP: (%7,5) (25.350), HADEP: (%6,17) (20.865), CHP: (%4,73) (15.978), DSP: (%4,7) (15.881), BBP: (%2,9), (9.800), YDP: (%0,57) (1.932), DTP: (%0,51) (1.731), DP: (%0,33) (1.108), MP: (%0,3) (1.024), ÖDP: (%0,26) (882), LDP: (%0,25) (849), İP: (%0,21) (723), DBP: (%0,2) (681), SİP: (%0,14) (472), EMEP: (%0,13) (444).

1999 seçimlerinde işbaşına gelen milletvekilleri: Aslan Polat – FP, Fahrettin Kukaracı – FP, Lütfü Esengün – FP, Cezmi Polat – MHP, İsmail Köse – MHP, Mücahit Himoğlu – MHP, Ayvaz Gökdemir – DYP, Zeki Ertugay – DYP.

03 KASIM 2002 YILI GENEL SEÇİMLERİ

Toplam Sandık: 2.361, Toplam Seçmen: 458.895, Toplam Kullanılan Oy: 344.146, Toplam Geçerli Oy: 338.286, Katılım Oranı: ( % ) 74,99, Milletvekili Sayısı: 7.

Oyların partilere göre dağılımı ve partilerin aldıkları oy oranları: AKP: (%54,65), (184.870), MHP: (%10,86) (36.749), DEHAP: (%9,84), (33.291), DYP: (%6,29) (21.269), CHP: (%5,76) (19.495), SP: (%3,59) (12.158), ANAP: (%2,97) (10.036), GP: (%2,24) (7.578), BBP: (%1,27) (4.294), DSP: (%0,84) (2.825), YP: (%0,41) (1.402), BTP: (%0,36) (1.216), YTP: (%0,26), (863), İP: (%0,22) (731), LDP: (%0,17) (560), MP: (%0,14) (469), TKP: (%0,1) (324), BAĞ: (%0,05) (156), ÖDP: (%0). 

2002 seçimlerinde işbaşına gelen milletvekilleri: İbrahim Özdoğan – AK PARTİ, Mustafa Ilıcalı – AK PARTİ, Mustafa Nuri Akbulut – AK PARTİ, Muzaffer Gülyurt – AK PARTİ, Mücahit Daloğlu – AK PARTİ, Ömer Özyılmaz – AK PARTİ, Recep Akdağ – AK PARTİ.

22 TEMMUZ 2007 YILI GENEL SEÇİMLERİ

Toplam Sandık: 2.184, Toplam Seçmen: 451.506, Toplam Kullanılan Oy: 373.909, Toplam Geçerli Oy: 368.909, Katılım Oranı: (%82.81), Milletvekili Sayısı: 7

Oyların partilere göre dağılımı ve partilerin aldıkları oy oranları: AKP: (%68,09), (251.939), MHP: (%13,58) (50.231), CHP: (%4,68) (17.311), SP: (%3,42) (12.661), DP: (%2,64) (9.759), ATP: (% 0.78), (2.897), BTP: (%0,50) (1.851), HYP: (%0,47) (1.746), GP: (%0,32) (1.178), TKP: (%.23) (867), İP: (%0.17), (617), EMEP: (% 0.00) (4), ÖDP: (0) (0).

Bağımsızlar: B. Fırat: (% 4.56) (16.878), Emrullah Önalan: (%0.25) (941), S. Çalışır: (%0.06) (205), Y, Özdemir: (0.05) (192), M. Oktay: (%0.05), (175), N. Yıldız: (0,05), (175), H. Yıldız: (0,03), (118).

2007 seçimlerinde işbaşına gelen milletvekilleri: Recep Akdağ - AK PARTİ, Muzaffer Gülyurt - AK PARTİ, İbrahim Kavaz – AK PARTİ, Muhyettin Aksak- AK PARTİ, Saadettin Aydın- AK PARTİ, Fazilet Dağcı Çığlık- AK PARTİ, Zeki Ertugay- MHP.