Erzurum Gazetesi Arşiv

HAMAM KÜLTÜRÜMÜZÜ DE KAYBEDİYORUZ Erzurum’da Hamam kültürünün tarihi bir geçmişi var. Sabah ve akşam hamamları, Düğün ve sünnet hamamları şeklinde ifade bulan geleneksel hamam kültürü, yok olmak tehlikesiyle karşı karşıya. TARİHİ GELENEK YOK OLMAK ÜZERE İnsanların hem temizlendikleri hem de sohbet ettikleri hamamlar birer ikişer yok oluyor. Ayakta kalan birkaç tarihi hamam da, tarihi işlevini aktarmaktan uzak koşullarda bulunuyor. Tarihi hamam işletmecileri artan maliyetlerden dolayı sıkıntılı. Gelirlerinin azaldığını, giderlerinin de fazlalaştığını söyleyen tarihi hamam işletmecileri Büyükşehir Belediyesinden ucuz yakıt ve çevre düzenlemesi konusunda yardım isterken, Kültür ve Turizm Bakanlığından da turizm ve kültürü e katkılarından dolayı destek teşvikleri istiyorlar. KIRKÇEŞME HAMAMI İŞLETMECİSİ MESUTGİL DERTLİ Hamam kültürünün kaybolmaya yüz tuttuğunu söyleyen Kırk Çeşme Hamamı İşleticisi Süha Mesutgil: “temizlenme kültürünün adresi olan hamamlar artık tarihe karışmak üzere. Banyolar, hamamların önüne çıktı. Modern binalardaki yapılanma ve alım gücü düşüklüğü hamam kültürünü yok olma sürecine soktu” dedi. HAMAM KÜLTÜRÜNÜ YAŞATMAYA ÇALIŞIYORUZ Her türlü olumsuz gidişata rağmen; Osmanlı döneminden gelen hamam kültürünü günümüzde de yaşatmaya çalıştıklarını belirten Mesutgil şunları kaydetti: "Kırkçeşme Hamamının yaklaşık 350 yıllık bir tarihi var. 1940 yılından beri ailemizce işletiliyor. Mümkün olduğu kadar tarihi dokusunu koruyoruz. Tabi yenilik yaptığımızda da hamamın tarihi özelliğini kaybettirecek düzenlemelerden kaçınıyoruz” Hamam kültürünün, sosyal kaynaşma olgusuna hizmet verdiğini, insanların temizlenme ihtiyaçlarını gidermeleri yanında sohbet etme imkanı da bulduğunu aktaran Sühagil, Erzurum kent kültüründe hamam’ın önemli olduğunu vurguladı. HAMAM KÜLTÜRÜNÜN YOK EDİLMESİNE GÖZ YUMULMAMALI Suhagil hamam kültürün aynı zamanda istihdam oluşturan bir yönü de bulunduğunu; onlarca kişinin hamamlarda istihdam edildiğini belirterek şunları söyledi: "Şu anda hamam ücretleri 4 milyon 500 bin lira. On iki işçi sigortalı olarak çalıştırılıyor. Fazla bir kazancımız yok. Hamamın geliri var ,ama gideri de fazla. Geriye hiçbir şey kalmıyor. Senede yaklaşık sadece 250 ton kömür tüketiyoruz. Bunun da fiyatı nereden baksan 20 bin doları buluyor" şeklinde konuştu. BELEDİYE TARİHİ HAMAMLARA SAHİP ÇIKMALI Belediyelerin tarihi eserlere sahip çıkması gerektiğine dikkat çeken Mesutgil; "Tarihi eserlerin çevre düzenlemesinin yapılması lazım. Ben şu anda hamama cephe yapmak istiyorum ama çevre düzenlemesinin olmaması buna izin vermiyor. Belediye a gelip denetlemelerini düzenli bir şekilde yapıyor. Benim temizliğe dikkat etmemi istiyor. Ama kapının önü çamur. Dışarıdan gelen insanlar çamura basıp geliyor dolayısıyla da hamam kirleniyor. Belediyenin ilk olarak hamam kapısının önünü temizlemesi gerekir ondan sonra da benden temiz olmamı istemesi lazım. Belediye bizim kaliteli kömür yakmamızı istiyor. 175 dolara bir ton kömür alıyoruz. Senede 250 ton kömür tüketiyoruz. Bunun maliyeti de yaklaşık 20 bin dolara geliyor. Günde de yaklaşık 700 kilo kömür tüketiliyor. Belediyeden bu konalar hakkında bize yardımcı olmalarını istiyoruz" dedi. TARİHİ HAMAMLARDA TURİSTLERE TEMİZLİK KÜLTÜRÜMÜZ TANITILIYOR Turistlerin hamamlara bakış açıları ile Türklerin bakış açıları arasında çok fark olduğuna ve hamamcıların turizme de katkı sağladığına değinen Mesutgil, "Turistler hamama yıkanmaya değil, tarihi hamamları görmeye ve temizlik kültürümüzü tanımak için geliyorlar. Yaz dönemlerinde turistler geliyor. Bazı turlar, hamamımızda, turistlerin bay-bayan olarak yıkanmalarını teklif ediyorlar ama biz örf ve adetlerimize uygun olmadığı için kabul etmiyoruz. Ancak turistler tek olarak geldikleri zaman içeriye alıp en güzel şekilde memnun olacakları şekilde ilgileniyoruz. Onlar da gayet memnun kalıyorlar" şeklinde konuştu. TARİHİ BOYAHANE HAMAMI AYAKTA KALMAYA ÇALIŞIYOR Erzurum’a özgün olan ve temizlik kültümüzün önemli bir parçasını oluşturan hamam kültürünün sürdürülmesi için ciddi bir çaba sarfettikleri açıklayan Tarihi Boyahane Hamamı İşletici Mustafa Aydoğdu, düğün hamamı geleneğinin de yok olmaya yüz tuttuğunu açıkladı. HAMAMLAR GELENEKSELLİĞİN İFADESİDİR Hamamların toplumsal iletişim bakımından geçmişte önemli işlevlere sahip olduğunu, insanların sabah ve akşam hamamlarında sohbet ederek kaynaşma fırsatı elde ettiklerini anlatan Aydoğdu, tknolojik yeniliklerin hamam kültürü dokusuna ciddi zararlar verdiğini belirtti. Temizliğin manevi ve milli bakımdan Türk insanının vazgeçilmez önceliği olduğuna değinen Aydoğdu, evlerdeki banyolarla, hamamda temizlenmenin ayrı ayrı olduğunu; hamam kültüründe temizliğin yaygınlaştırılması ve özendirilmesi şeklinde bir ayrıcalığın bulunduğunu anlattı. KATMA DEĞER ÜRETİYORUZ Tarihi Boyahane Hamamının tarihsel dokusunu korumak için özel gayret sarfettiklerini, yaptıkları düzenlemelerde otantik yapının bozulmamasına dikkat gösterdiklerini söyleyene Aydoğdu: “ Biz elimizden geldiğince Selçuklulara dayanan hamam kültürümüzü yaşatmaya çalışıyoruz. Tarihi hamamımızda herhangi bir yenilik yapmıyoruz. Onu tarihiyle baş başa bırakacak düzenlemeler yapılıyor sadece. Hamamımız tarihi dokusuyla Erzurum halkına ve diğer illerden veya ülkelerden gelen insanlarımıza hizmet veriyor" dedi.. BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ TARİHİ HAMAMLARA SAHİP ÇIKMALI Hamam işletmeciliğinin sorunlarına da değinen Boyahane Hamamı işletmecisi Aydoğdu Aydoğdu, yılda 85 ton kömür tükettiklerini, su, temizlik malzemesi ve personel giderlerinin de yüklü olduğunu kaydederek " Kazancımız fazla değil. Gelirimiz fazla yok ama giderimiz çok. Büyükşehir Belediyesi’nin yardımcı olmasını istiyoruz. Belediye yetkilileri bizden kaliteli kömür kullanmamızı istiyor. Şu anda kaliteli kömürün tonu 175 dolar. Büyükşehir Belediyesi, sahip olduğu şirketler vasıtasıyla kömür tahsisi yapabilir. Belediyeden ayrıca tarihi eserlere sahip çıkmasını istiyoruz. 1566 yılında yapılan bu tarihi hamam göz ardı edilmemeli. Biz elimizden geldiği kadar korumaya çalışıyoruz. Ama belediyemizin de buraların korunması ve tanıtılmasında çalışmalar yapması gerekiyor. Özellikle çevre düzenlemesi konusunda sıkıntılarımız var" şeklinde konuştu. TURİSTLER HAMAM KÜLTÜRÜNÜ MERAK EDİYORLAR Hamamların turizme katkı sağladığı ve katma değer üretimi yaptığına da dikkat çeken Boyahane Hamamı işleticisi Mustafa Aydoğdu, "Turistler, bay ve bayan olarak yıkanma isteklerini kabul etmiyoruz. Turizm İl Müdürlüğünden bize böyle bir teklif geldi. Ama örf ve adetlerimize uygun olmadığı için kabul etmedik. Ancak tek gelen bay turistlerimizi hamama alıp en iyi şekilde ilgileniyoruz. Onlar da çok memnun ayrılıyorlar. Turistler genel olarak yıkanmayı bilmiyorlar. Onlar sadece hamamı hamam kültürünü merak edip gelip buraları inceliyorlar" dedi.