“Çocuğunuzu televizyona mahkum ettirmeyin”

 Çocuk, televizyon ve anne baba arasındaki ilişkileri ve televizyonun çocuğun gelişimindeki rolünü ortaya koymayı amaçlayan bir araştırmada; anne babaların, televizyonu çocukları için bir düşman olarak görmedikleri, çocuklarının televizyon izlemesine fazla müdahale etmedikleri ve bir televizyon izleme programı oluşturmadıkları sonucuna ulaşıldı. Türkiye'nin değişik yörelerindeki 23 ilde yaşayan anne babalarla görüşerek yapılan araştırmada ortaya çıkan en çarpıcı sonucun, anne babaların çoğunlukla, televizyonu, çocuklarına bir eğlence aracı olarak tanımlayabileceklerini söylemeleri olduğu belirtildi.

ARAŞTIRMA ERZURUM’DA DA GERÇEKLEŞTİRİLDİ

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sedat Cereci tarafından, aralarında Ağrı, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Balıkesir, Bursa, Erzurum, Eskişehir, Çanakkale, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Muğla, Samsun, Rize, Tekirdağ ve Van'ın bulunduğu illerde gerçekleştirilen araştırmada, televizyon ve çocuk arasındaki ilişki kadar, anne babanın çocuk ve televizyon ilişkisine müdahalesinin ölçüsünü de belirlenmeye çalışıldı. Çocuklarının yaşları 2 ile 14 arasında değişen 307 anne babayla görüşülen araştırmada, anne babalara; televizyonu çocuğuna nasıl tanımladığından, çocuğuyla hangi oyunları oynadığına kadar 12 sorunun sorulduğu; sorulara seçenekli yanıtların yanında açık uçlu yanıtlar da verildiği açıklandı. Araştırmaya katılan anne babaların içinde sigortacı, öğretmen, reklamcı, ev hanımı, iletişimci, şirket yöneticisi, muhasebeci, muhabir, kitapçı, müşteri temsilcisi, akademisyen, bankacı, esnaf, halkla ilişkiler uzmanı, hekim, sağlık memuru, müzisyen, inşaat mühendisi, tekstil mühendisi, avukat ve gemici bulunduğu öğrenildi.

TELEVİZYON EĞLENCE ARACI

"Çocuğunuza televizyonu anlatmak için hangisini kullanırsınız?" sorusuna karşılık; iletişim aracı, eğlence aracı, boş zaman geçirme aracı, bilgi kaynağı ve hepsi seçeneklerinden oluşan yanıtlardan en çok "eğlence aracı" seçeneğinin seçildiğinin belirlendiği açıklandı. Kendisiyle görüşülen 307 anne babadan, çoğu üniversite mezunu olan 277'sinin, bu soruyu "eğlence aracı" biçiminde yanıtladığı ortaya çıktı. 13 anne babanın bu soruyu "iletişim aracı" diyerek yanıtladığı öğrenildi.

GÜNDE 1-2 SAAT

Araştırmada, anne babaların çoğunun çocuklarına, günde 1 ile 2 saat arasında televizyon izlemesi için izin verdiğini söylediği öğrenildi. 239 anne babanın, çocuğuna 1 ile 2 saat arasında televizyon izlemesi için izin verdiğini söylediği araştırmada; 27 anne babanın 1 saatten az, 18 anne babanın, çocuğun istediği kadar izin verdiği, 1 babanın "hiç izin vermem" diyerek soruyu yanıtladığı, diğer anne babaların bu soruya karşılık "ben karışmam" dediği belirtildi.

MODEL KARAKTER KAYGISI VE ÇOCUK PROGRAMI

Pek çok anne babanın, çocuklarının, geçen yıllarda televizyon kanallarında yayınlanan dizilerdeki karakterlere özenmesinden, onlar gibi davranmasından yakınması dikkate alınarak sorulan "çocuğunuzun televizyondaki herhangi bir karakteri model alıp ona özenmesine nasıl tepki verirsiniz?" sorusuna, 191 anne babanın "kaygılanırım" diyerek; 53 anne babanın "engellerim" diyerek; 35 anne babanın "çok kızarım" diyerek; 20 anne babanın "ilgilenmem" diyerek; 8 anne babanın "hemen cezalandırırım" diyerek yanıt verdi. Anne babalara sorulan "çocuğunuzun hangi tür programları izlemesini yararlı bulursunuz?" sorusunun 231 anne baba tarafından "çocuk programları biçiminde yanıtlandığı açıklanırken; soruyu 58 anne babanın "çizgi film" diyerek, diğer anne babaların da bazı dizi adları veya güncel program adları vererek yanıtladığı açıklandı.

AÇIKLAMA ŞART

Araştırmada sorulan, "çocuğunuzla birlikte televizyon izlerken, program içeriğiyle ilgili açıklamada bulunur musunuz?" sorusunu 37 anne babanın "her zaman" diyerek; 203 anne babanın "bazen" diyerek; 25 anne babanın "çok nadir" diyerek; 39 anne babanın "sık sık" diyerek; 3 anne babanın "hiçbir zaman" diyerek yanıtladığı öğrenildi.

ÇOCUK FAZLA TELEVİZYON İZLERSE

Bazı anne babaların, çocuklarının çok fazla televizyon izlemesinden yakınması dikkate alınarak sorulan "çocuğunuzun, zamanının çoğunu televizyon karşısında geçirmesine nasıl tepki verirsiniz?" sorusunun, anne babaların 243'ü tarafından "çocukla daha fazla ilgilenirim" diyerek yanıtlandığı öğrenildi. Soruya 15 anne babanın "psikologa götürürüm" diyerek; 3 anne babanın "televizyonu kaldırırım" diyerek; 11 anne babanın "çocuğu cezalandırırım" diyerek yanıt verdiği; diğer anne babaların değişik yöntemlerle çocuğunu televizyondan uzaklaştırmayı düşündüğünü söylediği öğrenildi.

SORUN NEDENİ

Araştırmada anne babalara sorulan "çocuğunuz çok sık sorun çıkarıyorsa, bunun neden kaynaklandığını düşünürsünüz?" sorusunun 14 anne baba tarafından "televizyon" diyerek yanıtlandığı öğrenildi. Bu soruya 38 anne babanın "arkadaşlarından" diyerek; 43 anne babanın "anne babadan" diyerek; 79 anne babanın "ekonomik sorunlardan" diyerek yanıt verdiği; bazı anne babaların değişik nedenlerden söz ettiği, diğer anne babaların da "hepsi" yanıtıyla soruyu yanıtladığı açıklandı.

TELEVİZYON OLMASAYDI

Çocuklarla birlikte tüm bireylerin televizyonla yaşamaya alıştığı, televizyonu, yaşamlarının vazgeçilmez bir parçası olarak düşündükleri dönemde, anne babaların televizyona alternatif olarak düşündükleri bir seçenek olup olmadığının da öğrenilmeye çalışıldığı araştırmada, "televizyon olmasaydı, çocuğunuza nasıl zaman geçirmesini önerirdiniz?" sorusuna karşılık 82 anne babanın "arkadaşlarıyla oynayarak" biçiminde; 36 anne babanın "oyuncaklarıyla oynayarak" biçiminde; 2 anne babanın "anne babasına yardım ederek" biçiminde; 6 anne babanın "sessizce oturarak" diyerek; diğer anne babaların da "kitap okuyarak", "proje düşünerek", "desen çizerek" gibi daha farklı biçimlerde yanıt verdiği açıklandı.

PROF. DR CERECİ ARAŞTIRMAYI DEĞERLENDİRDİ

Araştırmayı yöneten Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sedat Cereci, sonuçlarla ilgili değerlendirmelerde bulundu. Prof. Dr. Cereci, bazı ailelerde anne babanın rol alanına giren televizyonun egemenliğinin farkına tam olarak varılmadığının, anne babaların çocuklarını olabildiğince televizyondaki zararlı yayınlardan korumaya çalıştığının, ancak hiçbir anne babanın televizyonu tümüyle yasaklamayı düşünmediğinin ortaya çıktığını söyledi. Televizyonun, 20. ve 21. yüzyılın en kolay ulaşılabilir ve en ucuz eğlence aracı olduğunu, anne babaların da televizyonu çocuklarına bu şekilde tanımlamalarının çok doğal olduğunu dile getiren Prof. Dr. Sedat Cereci, her çocuğun gelişim çağında mutlaka bir modele ihtiyacının olduğunu, temel modelin anne baba olduğunu, anne babanın yetersiz olduğu durumlarda çocuğun en yakın modeli örnek alacağını, bunun da çoğunlukla en yakında bulunan televizyon olduğunu belirtti. Cereci, anne babaların çocuklarının televizyon izleme alışkanlıklarını denetleyemedikleri durumlarda, televizyonda görülen etkileyici karakterlerin sıklıkla model olarak alındığının görüldüğünü dile getirdi.

Çok az sayıda anne babanın, çocukları için hangi programların yararlı olduğu konusunda bilgi ve bilinç sahibi olduklarını dile getiren Prof. Dr. Sedat Cereci, anne babaların çoğunlukla, içinde zararlı öğeler bulunmayan ve çocukça unsurlar içeren programları yararlı olarak düşündüklerini, çocukları için de bunları uygun gördüklerini belirtti. Bir çocuğun televizyonda gördüğü her şeyi anlayamayabileceğini söyleyen Prof. Cereci, çocuk televizyon izlerken yanında mutlaka açıklamalarda bulunabilecek bir büyüğün bulunması gerektiğini, büyüklerin, açıklamaların da çocuk eğitiminin bir parçası olduğunu unutmamaları gerektiğini ifade etti.