“Türkçe Milli Birliğin ifadesi”

Prof. Dr. Muhsine Börekçi, “Türkçe için gerçek bir bayram ortamı olmasa da, Türkçenin bugünümüz için, geleceğimiz için büyük bir önemi vardır.” dedi.

Türk ulusunun zengin bayram kültürü içerisinde Türkçe için de birbirinden ayrı iki bayram oluşturulduğu bildirildi.

//TÜRK DİLİ BAYRAMI

Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi (KKEF) Türkçe Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Muhsine Börekçi, Türk Dil Bayramı’nın, 13 Mayıs ve 26 Eylül tarihlerinde ayrı ayrı kutlandığını söyledi. Türk Dil Kurultayı’nın toplanışının 78’inci yıldönümü olan 26 Eylül gününün yanında, Karamanoğlu Mehmet Bey’in, Türkçe ile ilgili olarak ferman yayınladığı 13 Mayıs tarihinin, Türk dili açısından çok büyük bir önem taşıdığını kaydeden Börekçi, “Dünyada başka bir örneği daha var mıdır, bilmiyorum. Ama dili ile bayram eden bir millet olduğumuzun bilinmesinde çok büyük faydalar var.” ifadelerini kullandı. 

//BAYRAMIN KARŞILIĞI

Kaşgarlı Mahmud’a göre, Türkçede bayramın, ‘sevinç, eğlence günü’ anlamına geldiğini dile getiren Börekçi, Bayramın oluşması için, bayram sevincini oluşturacak kutlu, mutlu olaylara ihtiyaç olduğuna işaret ederek, “Ergenekon’dan çıkış, yeni bir ilin fethi, bir devletin kurulması, ulusal egemenliğin belgelenmesi, baharın gelmesi, yaylaya çıkılması, yayladan inilmesi… Milli, toplumsal, ekonomik pek çok eğlence gününe Ramazan ve Kurban sevinçleri de eklenince oldukça zengin bir bayram kültürümüz oluşmuştur. Bireyler mutlu değilse bayram, bayram gibi yaşanamaz.” diye konuştu.

//TÜRKÇE’NİN ÖNEMİ VE TÜRK DİLİ BAYRAMI

Sevinç ve eğlence şartları oluşmamışsa; üzgün nağmelerin ‘bayram gelmiş neyime/anam anam garibem. Kan damlar yüreğime/anam anam garibem’ şeklinde türküleşeceğini ifade eden Prof. Dr. Börekçi, “Türk ulusunun bu zengin bayram kültürü Türkçe için de iki bayram oluşturmuştur. Biri 13 Mayıs’ta, diğeri 26 Eylül’de kutlanıyor. Dil bayramı kutlayan başka ülke var mı, bilmiyorum. Ancak bir ülkede yaşanan diğer bayramların kalıcı olması için dilin her gün bayram nesnesi olarak kutsal sayılması gerektiğini biliyorum.” dedi.

13 Mayıs’ta kutlanan Dil Bayramının dayandığı olayın, Türk Dili Tarihinin önemli olaylarından birisi olduğunu anlatan Börekçi, “Dandanakan savaşından sonra batıya doğru ilerleyen Oğuzlar, önce İran'a yerleşerek burada Büyük Selçuklu İmparatorluğunu kurmuşlar. 1071'deki Malazgirt savaşıyla da Anadolu'ya girip burayı Türk yurdu haline getirmişlerdir. Ancak Türkçe, Selçuklu sarayına ve Selçuklu medreselerine girememiştir. Arapça bilim; Farsça divan ve edebiyat dili olarak kabul görmüş; Selçuklu sultanları Türkçe adlarını bırakıp Keykubat, Keyhüsrev gibi Farsça adlar, unvanlar almışlardır. Bu dönemde bilim, sanat ve yönetim ortamında uzun bir sessizlik yaşayan Türkçe, ancak halk arasında canlılığını sürdürmüştür.” dedi.

//KARAMANOĞLU MEHMET BEY’İN FERMANI…

1277'de Karamanoğlu Mehmet Bey’in, ayaklanarak Konya'yı ele geçirdikten sonra bir ferman yayınladığını hatırlatan Börekçi, "Bu günden sonra divanda, dergâhta, bârgâhta, mecliste, meydanda Türkçeden başka dil kullanılmaya.” şeklindeki fermanın, Türkçenin ilk defa resmen devlet dili olarak kabul edildiği şeklinde değerlendirildiğini belirtti. Bu olayın yıldönümü olan 13 Mayıs'ta, törenler düzenlendiğini ve bu günün ‘Dil Bayramı’ olarak kutlandığını vurgulayan Börekçi, “Bu ferman, aslında Türkçenin ‘Devlet Dili’ olmasını sağlayamamıştır. Çünkü Mehmet Bey, kısa bir süre sonra III. Gıyaseddin'i destekleyen Moğollar tarafından şehit edilmiş, Selçuklu sarayında Türkçenin devlet dili olarak kullanılmasına son verilmiştir. Ancak Mehmet Bey'in Anadolu Türkmen halkının tepkisini de yansıtan bu fermanı, Türkçecilik bilincine büyük ölçüde katkıda bulunmuş, beylikler döneminde Türkçe devlet dili olmuştur.” şeklinde konuştu.  

//DİL BAYRAMI, TÜRKÇE’Yİ SEVEN, HERKESİN BAYRAMIDIR
26 Eylül’de kutlanan bir diğer Dil Bayramı’nın ise, Türk Dil Kurultayı’nın toplanmasının yıldönümü olduğunu anlatan Börekçi, böylece Türk dilinin başka dillerin boyunduruğundan çıkarıldığını ifade etti. Çağdaş Türkiye Cumhuriyeti’nin en önemli kültür kurumlarından biri olan Türk Dil Kurumu’nun 78 yıl önce, 12 Temmuz 1932’de kurulduğunu kaydeden Börekçi, “Yeni Türkiye Cumhuriyeti’nde dil ve tarih, Atatürk’ün en çok önem verdiği olgulardı. Önce 1931’de Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti kuruldu. Uluslaşmanın en önemli temellerinden bir diğeri de dil idi. Bunun bilincinde olan Atatürk, 11 Temmuz 1932 gecesi sofrasında bulunanlara ‘Dil işlerini düşünmek zamanı gelmiştir. Ne dersiniz?’ diye sorar. Oradakilerin bu düşünceye katılması üzerine ‘Öyle ise Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti gibi bir de ona kardeş bir dil cemiyeti kuralım. Adı Türk Dili Tetkik Cemiyeti olsun’ diyerek, Türk Dil Kurumu’nun temellerini atar. Ertesi gün Samih Rifat, Ruşen Eşref, Celâl Sahir ve Yakup Kadri İçişleri Bakanlığı’na başvururlar. Sonradan adı Türk Dil Kurumu’na çevrilecek olan Türk Dili Tetkik Cemiyeti kurulur. Kuruluşun üzerinden çok geçmeden, 26 Eylül 1932’de Türk Dil Kurultayı toplanır.” diye konuştu. 

//“TÜRKÇE İÇİN GERÇEKTEN BİR BAYRAM ORTAMI VARDIR DERSEK, YANILIRIZ…”

Bugün Türkçe için gerçekten bir bayram ortamının olup olmadığını anlamak için bazı soruların olumlu yanıt bulmasının gerektiğini vurgulayan Börekçi, bu soruları şöyle sıraladı: “Bir kere eğitim dili olarak Türkçeye gereken önem verilmekte midir? Günümüzde Türkçe bilim dili niteliği kazanmış mıdır, bilim adamları Türkçeye gereken önemi vermekte midir? Türkçeyi kullanan eğitimli veya eğitimsiz kişiler ana dili bilincine ve yeterli bilgiye sahip midir? Onlar Türkçeye gereken önemi veriyorlar mıdır?”

KKEF Türkçe Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Muhsine Börekçi, bu sorulara verilen cevabın ne yazık ki, olumsuz yönde olduğuna dikkat çekerek, “Ancak bütün bunlardan daha üzücü olan durum; Türkiye Cumhuriyeti televizyonunda, dil kimliği kazanmaya çalışan ağızların bu amacına ulaşması için zaman zaman Türkçenin susturulmasıdır. Ulusal düzeyde yayın yapan televizyon kanallarının yayımladığı dizilerin hiç beklemediğimiz bir yerinde, başka bir dil olarak oluşturulmaya çalışılan bir yerel ağzın kulağımıza çarpmasıdır. Bu, Türk yurdunda başka dil veyahut dillere alıştırılma planıdır ve bu durumun giderek doğal karşılanmasıdır. Ana dili özgürlüğünün arkasına saklanarak, ana dil egemenliğinin ve onunla gelen üniter yapının tehdit edilmesidir. Çarşıda, pazarda, eğlence yerlerinde, müzik dinletilerinde bir yabancı dil konumunda değil, Türkiye Cumhuriyeti coğrafyasını, Türkçenin tek resmi dil niteliğini paylaşmaya zorlanan bir yerel ağızla karşılaşma ihtimali oldukça yüksektir.” ifadelerini kullandı.

//“EĞER OLABİLİYORSA TÜRKÇEMİN BAYRAMI KUTLU OLSUN”

Pek çok Türk’ün yaşadığı Avrupa’da, Türkçenin böyle bir özgürlük bulamazken, aynı Avrupa’nın Türkiye’de Türkçeye karşı özgürlükler istemesinin ne anlama geldiğinin iyi analiz edilmesi gerektiğini vurgulayan Börekçi, şunları kaydetti: “İşte böyle bir ortamda ‘Dil Bayramı’ kutluyoruz. Dağlarca’nın;  ‘Ama bağışla beni unutmuşum/Yıldızını, güneşini, ayını utanmadan/Öyle köksüz günlerim gelmiş bozkır çadırlarında, çırılçıplak/ Unutmuşum ana demesini bile/ Öykünmüşüm türküsünü ellerin/Ağzıma bir kara düşmüş bağışla beni./ dizeleriyle bir kere Türkçeye karşı özür borcumuzu ödemeliyiz. Türkçe için gerçek bir bayram ortamı olmasa da, Türkçenin bugünümüz için, geleceğimiz için önemini kavramamıza aracı olabileceğini düşünüyorum. Bize Bilge Kağan, Kaşgarlı Mahmut, Fahrettin Mübarekşah, Karamanoğlu Mehmet Bey, Ali Şir Nevâi ve Atatürk gibi Türkçecilerin felsefelerini bir kez daha değerlendirme olanağı sunarsa; bu bayramlar amacına ulaşabilir. Resmi yazışmalarda kullanılmayan, eğitim dili olarak benimsenmeyen, ithal edilen teknolojik ürünlerin kullanma kılavuzunda yer almayan, devlet televizyonunda dil kimliği arayışındaki ağızlara yer vermek için zaman zaman susturulan Türkçemin eğer olabilirse, bayramı kutlu olsun!”