Tarihi belgeyi koruyamadık

SAMET ÖZÜNAL(GHA) – Erzurum’un birçok semti ve sokağı, 1918 yılında yaşanan Ermeni mezaliminin adeta tanıklığını yapıyor. Günümüze kadar ulaşmamış olsa da, tarihi vesikalardaki yerini alan Ezirmikli Konağı, yüzlerce masum Erzurumlunun diri-diri yakılarak katledildiği mekanlar arasında yer alıyor.

//EZİRMİKLİ KONAĞI YIKTIRILDI

Tahtacılar Caddesi’nde bulunan ve Erzurum’daki en gösterişli konaklardan birisi olan Ezirmikli Konağı’ndaki Ermeni vahşetine, Kazım Karabekir Paşa’nın kaleme aldığı eserlerde de yer verilirken, Ezirmikli Konağı’ndaki katliamın, General Harbord aracılığıyla batı dünyasına duyurulması ise, yine tarihi kaynaklardan ulaşılan bilgiler arasında yer alıyor. Tarihi kayıtlara, “Ezirmikli Osman Ağa Kırımı” olarak geçen Ermeni vahşeti, katliamın hemen ardından oluşturulan Tahkik Heyeti tarafından da belgelenirken, Ezirmikli Konağı’nda yüzlerce masum insanın katledilmesi olayının, ABD Başkanı Wilson tarafından Erzurum’a gönderilen General J. G. Harbord’un da, müteessir olduğu belirtiliyor. Albayrakçı Süleyman Necati, Cevat Dursunoğlu, Erzurum Belediye Başkanı Gençağaoğlu Zakir’in de bulunduğu Erzurum mahalleleri ziyaretine katılan General J. G. Harbord’un, Ezirmikli Konağı’nı katliamdan 6 ay sonra gördüğü ve yanmış olmasına rağmen konakta vahşetin izlerinin tüm canlılığıyla gözler önünde durduğu aktarılıyor. Bu olayla ilgili olarak Cevat Dursunoğlu ise, şunları aktarıyor: “General J. G. Harbord’a, Ermenilerin Türkleri diri diri yaktıkları Mürsel ve Ezirmikli Osman Ağa Konakları ile İstasyon Barakalarını da gezdirdik.”

//ERMENİ ZULMÜNÜN TANIĞIYDI

Öte yandan Süleyman Necati’nin sahibi olduğu Albayrak Gazetesi’nin 15 Mart 1920 tarihli nüshasında Ezirmikli Konağı önünde kurtuluş kutlamaları kapsamında irad edilen nutuk törenleriyle ilgili olarak şu bilgilere yer veriliyor: “Kutlama kafilesi Derveş Ağa Mahallesi’ndeki Ezirmikli Osman Ağa Konağı önüne gelmiştir. İstila anında Daşnak Komitesi Reisinin karargahı olan bu yer, Ermeni katillerinin en vahşi hareketlerine sahne olmuş bir harabedir. Erzurum’dan firar edecekleri gece elleri kolları bağlı masumları Ermeniler burada yakmışlardır. Bu konak önüne gelindiği zaman kafile matemzade bir kalp gibi çarpıyordu. Gözleri yaşarmayan; dişleri gıcırdamayan bir fert yok gibi idi. Herkes o günün feci canlandırması ile soluklanıyordu. Burada Albayrak Mektebi Yüksek Devresi ilk sene öğrencilerinden Enis Turgut Efendi, nutuk söyledi.”

Erzurum’da Ezirmikli Osman Ağa Konağı gibi, Ermeni vahşetinin yaşandığı Mürsel ve Resul Ağa konaklarının da bulunduğu bilinirken, Amerika Birleşik Devletleri’nin kayıtlarında bile adı geçen Ezirmikli Konağı’nın yerinde, şu anda Tahtacılar Caddesi’ni boydan boya saran işyerleri ve karşısında da, bir otel bulunuyor.