Kayıt dışı istihdamla mücadele için Türk-iş önerisi:
Ulusal eylem planı
Türk İş 9. Bölge Temsilcisi Orhan Gözgeç, kayıtdışı istihdamla mücadele konusunda ulusal eylem planı hazırlanması gerektiğini belirterek, sorununu doğudaki illerde daha fazla hissedildiğini ifade etti.
Kayıtdışı ekonominin olumsuz sonuçları öncelikle çalışma hayatında ortaya çıktığını belirten Gözgeç, “Kayıt dışı istihdam, her şeyden önce sosyal güvenlik sisteminin etkinliğini bozmaktadır. Kayıtdışı istihdam; çalışanların gerekli vasıflara sahip olmaması ve asgari yaş haddi, asgari ücret, fazla mesai, işyeri standartları, işçi sağlığı ve güvenliği gibi konulardaki düzenlemelere uyulmaması anlamına gelmektedir. Gerekli sosyal güvenlik, vergi ve diğer fonların eksik ödenmesi veya hiç ödenmemesi durumunda, çalışan nüfus sosyal güvenlik şemsiyesi altında kapsanmamakta, yeterli prim toplanamamakta, sosyal güvenlik kuruluşları da, başta finansman zorlukları olmak üzere çeşitli sıkıntılarla karşılaşmakta ve kendilerinden beklenen hizmeti yerine getirememektedir.Kayıtdışı istihdamın bir diğer yönü de, kayıtdışı çalışanların sendikal haklardan yoksun olmasıdır. Çeşitli gerekçelerle kayıt dışı çalışmak zorunda kalanlar, sendikasız olma ve sosyal güvenlik kapsamı dışında olma, sağlıksız ortamlarda, işyeri ve iş güvenliği olmadan, pazarlık gücünden yoksun ve korumasız, istismara açık olarak çalışmak zorunda kalmaktadırlar”dedi.
DOĞUDA SORUN DAHA ÇOK HİSSEDİLİYOR
Doğuda ki ekonomik koşulların kayıtdışı istihdamı artırdığını belirten Gözgeç, “Asgari ücret temel alınarak yapılacak bir hesaplama, kayıtdışı istihdam nedeniyle alınamayan sosyal sigorta ve vergi kaybının boyutunu ortaya koymaktadır. Kayıt dışı istihdam edilen yaklaşık 5,5 milyon kişi halen geçerli brüt 488,70 YTL/Ay tutarındaki asgari ücret üzerinden kayıtlı duruma getirilmesi sağlanırsa, devletin gerek sosyal sigorta primi ve gerek gelir vergisi açısından önemli geliri söz konusu olacaktır. Kayıtdışı istihdamdan dolayı devletin yıllık kaybı toplam 16,1 milyar YTL olarak hesaplanmaktadır” dedi.
KAYITDIŞI İSTİHDAM SORUNUNA ÇÖZÜM ÖNERİSİ
Kayıtdışı istihdamın önlenebilmesi için atılması gereken adımlarında sıralayan Gözgeç, “Özellikle maliyetleri istihdam vergileri yönünden azaltıcı adımlar, işverenlerin kayıtdışı istihdama yönelik eğilimini bir ölçüde azaltacaktır. Bu amaçla, işçi ücretlerinden yapılan gelir vergisi ve sosyal sigorta prim kesinti oranlarının çeşitli biçimlerde azaltılması, kayıtdışı istihdamı, bir ölçüde de olsa, zayıflatacaktır.Yaptırımın uygulanabilmesi ise, devletin bu alandaki denetiminin artırılmasına bağlıdır.Hükümet, kayıtdışı istihdamla mücadelede sendikalarla yakın bir işbirliği gerçekleştirmelidir. Özellikle kayıtdışı istihdam edilen işçilerin belirlenmesinde ve Devletin yetkili birimlerinin bu konuda bilgilendirilmesinde, sendikalar ile yapılacak işbirliğinin büyük katkısı olacaktır” dedi.
ULASAL KOMİTE OLUŞTURULMALI
Gözgeç sendikalarının görüşleri ile ilgili olarak şu ifadelere yer verdi;”Bu kapsamda TÜRK-İŞ, kaçak işçilikle mücadeleye büyük önem vermekte kaçak işçilik ve kaçak işçilikle mücadele konusunda tüm sosyal tarafların katılımıyla bir ulusal eylem planı hazırlanmasını ve kayıtdışı istihdama yönelik mücadelenin çok yönlü bir bütünsellik içinde sürekli olması gereğine işaret etmektedir Kayıtdışı istihdamla mücadele için hükümetle birlikte tüm sosyal tarafların katılacağı bir ulusal komite oluşturulması bu açıdan önem taşımaktadır.Oluşturulacak Ulusal Komite’de;Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Maliye Bakanlığı,İçişleri Bakanlığı,Hazine Müsteşarlığı,DPT Müsteşarlığı,SSK Genel Müdürlüğü ve Sosyal Taraflar gibi kurum ve kuruluşlar yer almalıdır.Bu çerçevede yapılacak çalışmalara yönelik atılacak ilk adım, Dokuzuncu Kalkınma Planı çerçevesinde oluşturulacak özel ihtisas komisyonlardan birisinin Kayıtdışı İstihdamla Mücadele olmasının sağlanmasıdır”