Çoban Dede tarihi görünümüne kavuşturuluyor

Erzurum'da bulunan tarihi Çoban Dede Köprüsü'nde onarım çalışmaları devam ediyor. Yaklaşık 700 yıldır çeşitli doğal afetlere ve definecilerin tahribatına maruz kalan efsanevi köprünün onarımında, Horasan harcı ile Ankara'nın Gölbaşı ilçesinden getirilen andezit taşı kullanılıyor. Karayolları Genel Müdürlüğü Köprüler Dairesi Başkanlığı'nca başlatılan onarım projesi hızla sürerken, çalışmaların 2011'de tamamlanması bekleniyor.

ALTIOK ONARIM ÇALIŞMALARI HAKKINDA BİLGİ VERDİ

Karayolları 12. Bölge Müdürü Şenol Altıok, yaptığı açıklamada, 7 asırlık tarihi köprüde onarım çalışmalarının yüzde 40'lık bölümünün tamamlandığını bildirdi.

Köprüdeki onarımın Bosna Hersek'teki tarihi Mostar Köprüsü'nün onarımını gerçekleştiren ER-BU İnşaat tarafından yapıldığını belirten Altıok, çalışmalar kapsamında şimdiye kadar 800 bin lira harcandığını kaydetti.

//İLHANLILAR DÖNEMİ ESERİ

Erzurum-Ağrı karayolunun Hınıs-Varto kavşağında bulunan köprünün İlhanlılar döneminde yapıldığını aktaran Altıok, 'Köprünün restorasyon ihalesi geçmiş yıllarda yapılmış. Türkiye'de bu konuda uzman olan firmaların sayıları yeterli değil. Çoban Dede Köprüsü'nün onarımını üstlenen firmanın başka yerlerde de işleri olması nedeniyle restorasyon süreci biraz uzadı. Kapsamlı çalışmaya bu sene başlayabildik. Bu yıl yaptığımız çalışmada, köprünün zayıflayan, bozulan taşlarını onararak teknik olarak bir takım sağlamlaştırma ve enjeksiyon işlemleri yaptık' dedi.

//DEREYATAĞI ISLAH EDİLİYOR

Proje kapsamında köprünün altından geçen dere yatağının da çalışmalar yapıldığını belirten Altıok, 'Dere yatağının düzenlenmesi çalışması sonrası ana yola yakın olan ikinci kemeri askıya alarak mevcut taşlarla yeniden yapımına başladık. Bu sene sonunda o kemeri tamamlamayı düşünüyoruz' diye konuştu.

//ANDEZİT TAŞI GETİRTİLDİ

Köprünün onarımı için Ankara'nın Gölbaşı ilçesinden andezit taşı getirildiğini vurgulayan Altıok, yüzyıllardan beri yapı ustalarının pişmiş toprağın mukavemetini artırmak için tercih ettiği Horasan harcının da günümüz teknolojisi ve özel yöntemlerle onarım çalışmalarında kullanıldığını sözlerine ekledi.

//ÇOBAN DEDE KÖPRÜSÜ'NÜN TARİHİ-

İlhanlı hükümdarı Gazan Han döneminde, vezir Emir Çoban Salduz tarafından 1297-1298 arasında Karga Pazarı Dağları ile Aras Nehri'nin birleştiği yere inşa edilen köprü, 128 metre uzunluğunda ve 8,5 metre genişliğindedir. 7 adet yuvarlak kemerli gözden oluşan köprünün ilk kemeri yapılan onarım çalışmaları nedeniyle kapalı bulunuyor. Köprünün en büyük kemer açıklığı l3 metre, en yüksek noktası ise 30 metre uzunluğundadır.

//ÇOBAN DEDE HAKKINDAKİ EFSANELER-

Köprüye adını veren 'Çoban Dede' ise asırlardan beri yöredeki çeşitli efsanelerle anılıyor. Efsaneye göre, köprünün bulunduğu yerdeki taşlar, bir çoban ve koyunları ile ejderhaya benzetilmektedir. İnanışa göre, köprünün bulunduğu bölgede yaşayan çobanın sürüsüne bir ejderha musallat olmuş ve her geldiğinde bir koyunu alıp götürüyormuş. Günler sonra azalan sürüsüne üzülen çoban Allah'a yalvararak, ejderhayı taş etmesini ve buna mukabil kendisinin de bir koç kurban edeceğini söylemiş. Allah, çobanın duasını kabul etmiş fakat çoban kurbanını kesmemiş. Bu nedenle de Allah çobanı ve koyunları taşa çevirmiş. Çoban, taş olmadan önce elindeki asasını Aras Nehri'nin kenarına dikmiş. Söz konusu asa yeşererek kavak olurken, köklerinden yeni kavak ağaçları da yetişmiş.

 

O zamandan sonra Çoban Dede'ye ziyarete gidenler olmuş. Ziyaretçiler oradaki Sudan abdest alıp iki rekat namaz kılar ve kurban keserlerse dilekleri her şeyin en kısa zamanda gerçekleşeceğine inanmış. Kurak yıllarda da civardaki köylüler yağmur duası için burayı tercih eder olmuş.

//ÇOBAN DEDE EFSANESİ

Köprüköy ilçesine bağlı Emrekom köyünde ise 'Çoban Dede Köprüsü' hakkında şu efsane anlatılmakta: 'Yavuz Sultan Selim İran seferine giderken ordu suyu geçemez. Padişah askerin geçebilmesi için oraya bir köprü yapılmasını emreder. Ancak bir türlü köprünün ayağını (temelini) tutturamazlar. Köprü ayağı için nereye temel attılarsa tutmaz. Çok yer denerler ama nafile. Orada, Allah'ın ermiş bir kulu olan Çoban Dede de koyun otlatmaktadır. Bakar ki Padişah'ın askerleri köprünün ayağını tutturamıyorlar. Askerlerin yanına gider ve onlara, 'Şimdi asamı atacağım. Asa nereye düşerse köprünün ayak temelini oraya atın' der ve elindeki asasını fırlatır. Asa köprünün olduğu yere düşer. Askerler köprünün ayak temelini asanın düştüğü yere atarlar ve temel tutar. Ancak daha sonra Çoban Dede ortadan kaybolur. Çoban Dede'yi bulmak ne mümkün. Allah'ın o veli kulu sır olmuştur. Köprü inşa edilir ve asker üzerinden geçer. AA/M. İSPİRLİ