Çifte Minareler kurtarılmayı bekliyor

Türklerin Anadolu'daki en önemli mimari eserlerinden biri olan ve yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya bulunan Erzurum Çifte Minareli Medrese'nin ikinci restorasyon projesi de sonuçlanamayınca üçüncüsünün ihalesi yapıldı.
13. yüzyılın sonlarında yapılan ve dört eyvanlı, açık avlulu medreselerin Anadolu'daki en büyük örneğini teşkil eden Çifte Minareli Medrese'deki deformasyon her yıl giderek artıyor.
     15 YIL ÖNCEKİ PROJE KADÜK OLDU
Medresenin restorasyonunun, ilk olarak 1998 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğünce yapılması planlandı. Bunun için Vakıf İnşaat tarafından hazırlanan proje, aynı yıl Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunca onaylandı, ancak gerekli kaynak bulunamayınca medrese restore edilemedi.
     Dönemin Kültür Bakanı İstemihan Talay, 2002'de Erzurum gezisinde, Çifte Minareli Medrese'nin giderek artan tahribatını görmesi üzerine, eserin restore edilmesi için Vakıflar Genel Müdürlüğünden devralınması için girişimlerde bulundu.
     İKİNCİ PROJE 2002 YILINDA YAPILDI
     Bakanlar Kurulu kararıyla 2002 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğünden alınarak Kültür ve Turizm Bakanlığına devredilen tarihi eserin restorasyonu için Erzurum Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğünce 2005 yılında 163 bin YTL'ye ayrı bir proje hazırlandı ve bu proje de Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunca onaylandı.
     Rölöve ve Anıtlar Müdürü Ali Korkut, yaptığı açıklamada, Vakıflar Genel Müdürlüğünün 1998'de hazırlattığı projeyi günün koşullarına uymadığı ve teknik hataların tespit edilmesi nedeniyle uygulayamadıklarını, bu nedenle yeni bir proje hazırlama ihtiyacı duyduklarını ifade etti.
     RESTORASYON İÇİN 700 BİN YTL KAYNAK AKTARILMIŞTI
     Söz konusu proje için 1.5 milyon YTL'ye ihtiyaç duyulduğunu, ancak bakanlığın 700 bin YTL kaynak aktarabildiğini belirten Korkut, ''Bu kaynakla minarelerin restorasyonu yapılamazdı. Bu nedenle dönemin Valisi Celalettin Güvenç'in isteği üzerine gelen kaynağın bir kısmıyla medresenin çatısını yeniledik, duvarlarını temizledik ve çevresinde arkeolojik kazı yaptık'' dedi.
     RESTORASYON NİÇİN GECİKTİRİLİYOR?
Çifte Minareli Medrese'nin Anadolu'nun baş yapıtlarından biri olduğunu, bu nedenle projenin titizlikle hazırlanması gerektiğini ifade eden Korkut, şunları kaydetti: ''Vakıflar Bölge Müdürlüğünün projesi, 15 yıl önce hazırlanmıştı. Aradan geçen zaman içerisinde medresenin minarelerinde deformasyon artmıştı. Ayrıca eski projeye göre maliyet çıkarılamıyordu. Medresenin en uygun şekilde restore edilmesi için 2005 yılında yeni bir proje hazırlattık. Bu proje kapsamında aktarılan kaynak da yeterli olmayınca medresenin ön cephesi ve minareleri restore edilemedi.''
    BAKANLIKLAR ARASINDAKİ DEVİR
 Erzurum Vakıflar Bölge Müdürü Tahsin Türker de restorasyonunun yapılması için çifte Minareli Medrese'nin 2002'de Kültür ve Turizm Bakanlığına devredildiğini anımsatarak, restorasyonu yapılmayınca medreseyi yeniden devraldıklarını ifade etti.
     Medresenin kümbet ve minarelerinde aşırı bir deformasyon meydana geldiğini ve yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğunu belirten Türker, tarihi eserin restorasyonunun yapılması için çalışmaların ara verilmeden süratle yerine getirileceğini bildirdi.
    
    İKİNCİ PROJE UYGULANIR BULUNMADI
      Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğünün hazırladığı projenin Yıldız Teknik Üniversitesi elemanlarınca incelendiğini ve projede birçok hata bulunduğunu dile getiren Türker, bu nedenle kendilerinin yeni bir proje hazırlatmak durumunda kaldıklarını ifade etti.
     Medresenin rölöve, restitüsyon ve restorasyonu projesinin ihalesinin yapıldığını bildiren Türker, şunları kaydetti: ''Proje kapsamında ilk önce medresenin zemin etüdü, temel güçlendirme, elektrik ve makine tesisat ve restorasyonu yapılacak. Çalışmalarımız şu anda proje aşamasında. Bu yıl proje aşamasının tamamlanması planlıyor. Bu çalışmaların tamamlanmasının ardından restorasyon çalışmaları yapılacak. Kaynak sıkıntımız yoktur. Medreseyi en kısa zamanda ve en doğru şekilde restore etmek için seferberlik halindeyiz.''
     PROJELER NİÇİN UYGULANMADI?
Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Müdürü Ulvi Özel ise söz konusu kurumların hazırladıkları projelerde genellikle medresenin mimari yapısına uygunluğunun dikkate alındığını, statik konulara ise kurulun ağırlık vermediğini ifade etti.
     Ulvi Özel, medresenin restorasyonu için hazırlanan yeni proje sahiplerinden bir önceki projenin neden uygulanmadığı konusunda rapor istediklerini ve verilen raporlarda eski projelerde teknik hataların tespit edildiğinin bildirildiğini kaydetti.
     Bu arada, Vakıflar Genel Müdürlüğü yetkilileri de ülke genelinde tarihi eserlerin restore edilmesi için seferberlik başlatıldığını ifade ederek, Erzurum Çifte Minareli Medrese'nin de bir an önce restore edileceğini belirtti.
     1999 ve 2003 yılları arasında yurt genelinde yalnızca 46 eserin restore edildiğine işaret eden yetkililer, son 5 yıl içerisinde ise 2 bin 656 eserin restore edildiğinin altını çizdi.