"Palandöken!
bülbülün tırnağında
bir gülün dudağından kanayan
zaman vakarında senin hangi sır nihan?
Seneler boyu düşlerin mi
Yoksa benim sende gizliyüreğim mi uyuyan?"
Nazir Akalın

Şirin bir ilçemiz de eski adıyla Karayazı'dır. Adı niçin böyle konulmuştur, Kara mıdır bu yörede oturanların alın yazısı, bilinmez. Ovası bereketsizdir de onun için midir kara sıfatı, anlaşılmaz.
Ama her nedense Bayraktar olan adı uzun bir süre için Karayazı'ya çevrilmiştir bu güzel ilçenin.
Yesevi dergahının yüreği Hak ve halk sevgisiyle dolu dervişi Söylemez Baba'nın kurduğu söylenir bu ilçeyi.
Zümrüt yeşili platolarla süslenmiş ilçe, sulak arazisiyle maruftur. Yüksek dağ ve kayalar arasından akan ve sızan pınarlar, hayvancılık için elverişli yaylaları oluşturur.
İlkbahar aylarında yaylaları ve platolarında raks eder gibidir yeşil, bütün tonlarıyla. Eskiden beri tarım ve ağırlıklı olarak hayvancılıkla geçinir yöre halkı. Selçuklu ve Osmanlı devletleri dönemlerinde bu ilçede ordu erzakı için sığır ve koyun yetiştirildiği ve bölgede harplerde lazım olan et nevi erzakın buradan temin edildiği belirtilir tarih kaynaklarımızda.

ALPARSLAN'IN BAYRAKTARLARI ORALIYDI
Bir aralık ilçenin adı olan Bayraktar'ın hikayesi de, tarihi bir gerçeğe dayanmaktadır. Malazgirt'le sırt sırta olan Kardelen, Sultan Alparslan'ın Anadolu'yu Türklere açtığı Malazgirt Meydan Muharebesi sıralarında, ordusunun Bayraktarlarını burada ikamet ettirmiş. Bu yüzden de, ilçenin adı, uzun yıllar Bayraktar olarak kalmış. Ağalarıyla da meşhurdur Kardelen. Ağa dediysek, öyle Yaşar Kemal'in İnce Memed'inde yer alan, yazarın zoraki bir imal ile sunduğu gaddar, zalim ağalar aklınıza gelmesin.
Sofra açan, sofra kuran ve çok sayıda celepleri bulunan kimselerdir yöre ağaları. Devlete ram ve tabi olmaktan gurur duyanlardır onlar. Eğer dikkat edilirse, bölücü örgütün kendisini terörle hissettirdiği dönemlerde, bir tek olaya bir rastlanmamıştır bu yörelerde. Devletin karşısında olanların karşısında olmuştur Karayazılılar. O yüzden yürekleri ve yüzleri aktır.
Kardelenlilerin bir diğer özellikleri de giyim ve kuşamlarına çok dikkat etmeleridir. Güney ilçeleri içinde en güzel ve iyi giyinenler genelde Kardelenlilerdir.. Hayvan tüccarlığıyla geçinenlerinin çok olması sebebiyle zengin bir görüntüsü olmuştur ilçenin.
Ben mahallebaşında tanıdım onları. Çocukluğumda, kamyon sırtlarında gelirlerdi şehire. Yetiştirdikleri et ve süt mamüllerini kamyonlarla taşırlardı Erzurum'a. Karayazı’dan kamyon geldiğinde Yağ Hali'nin önü hemen kalabalıklaşır, yağ, peynir tüccarları sararlardı aracın etrafını. Sonra sıkı pazarlıklar başlar, alışveriş yapılırdı.Mahallebaşının en iyi otellerinde kalırlardı Kardelenliler.

KARAYAZI'YI DAHA DA SEVDİRENLER
İlçenin tanınmış ailelerinden birisi Saka'lardır. Bu aileden Celal Saka'yı şahsen değil ama ismen tanıdım yöneticiliği döneminde.
Diğer bir önemli aile de Karaduman'lardır. ilçenin siyasi tansiyonu Saka'larla birlikte bu iki ailenin elinde olmuştur yıllardan beri.
İki dönem Belediye ve İl Genel Meclisi üyeliği yapan Latif Maskan ve Fessih Güven yörenin önemli siyasetçileri arasındadır.Yörenin diğer bir meşhur ailesi de Akyüzlerdir. Bu aile aslen Bingöl ve Bitlis yöresinden gelmiş Erzurum'a. Eskilerin meşayih dedikleri din bilginleriyle tanınıyor aile.
Çukreş meşayihinin torunları çoğusu. Çukreşli Abdurrahman Efendi gibi büyük bir İslam aliminin rahleyi tedrisinden geçmiş büyükleri.
Hepsi de önce devlet diyenlerden. Ailenin Yemen'den Çanakkale'ye kadar onlarca şehidi var. Gururla ve övünerek anlatıyorlar kahraman ecdadlarını ve onların vatan için yaptıklarını.
Bu ailenin Erzurum'da tanınan isimlerinden birisi Cüneyt Akyüz. İki dönem üst üste milletvekili adayı olan Makina Mühendisi Cüneyt Bey, ailenin reisi konumunda. Ailenin diğer bir önemli ismi de İsmetullah Akyüz. İsmetullah Bey, yörenin Kızılay'ı adeta. Başı sıkışan, derdi olan onun kapısına gelir. O da doğana beşik, ölene mezar olmaya adamıştır hayatını.
Davutlu ve Tutkunlar aileleri de bu ilçemizin önde gelen ailelerindendirler. Onları da bu bahiste kayda geçmek gerek.
Karayazı'nın yüzakı evlatlarından birisi de Şemsettin İlhan'dır.
Saygın kişiliği, sevecen yaklaşımları, halkın meselelerine karşı sergilediği duyarlılıkla Şemsettin ilhan bir başka sevilir ilçede. Karayazı'nın ak yazılarındandır ilhan ailesi.

KARAYAZI'YA DAİR
Pasin Ovası'nda yağmur yağarken, Kardelen'e kar düştüğü söylenir. İğne deliğinden kar geçiren meşhur fırtınasıyla, ağası ve rakımıyla bildiğimiz Kardelen bu.
Karayazı'nın Kardelen'le değiştirilmesi güzel. Kardelen umudun çiçeğidir. Kardelen çetin kışların ardındaki baharın müjdecisidir. Kardelen binlerce derde devadır.
Umulur ki, Karayazısı değişir Kardelen'le bu ilçenin.